بسیاری از محققان بر این باورند که توفیق سازمانها در استفاده مؤثر از منابع انسانی به طور مستقیم متکی به علوم رفتاری کاربردی است. رفتار و نگرشهای کارکنان، عملکرد آن ها را در محیط کار کنترل می کند و تمام عواملی که این رفتارها و نگرشها را دست خوش تغییر می کنند باید به نوعی مدیریت شوند تا منابع انسانی سازمان در کارهایشان موفق باشند (هرسی و بلانچارد، 1378). از این رو، توجه به عامل انسانی در سازمان ها در علم مدیریت در دهه های اخیر بیشتر مورد توجه واقع شده است و انجام پژوهش-های مرتبط در این زمینه امری مهم در رشد کیفیت و کارایی سازمان ها محسوب می شود. در پی تلاش های صورت گرفته توسط هاثورن[7] و پژوهشگران پس از او، مشکلات ناشی از عامل پیچیده انسان با عنوان کیفیت زندگی کاری مورد توجه واقع شده است که به بررسی شرایط واقعی مرتبط با کار و محیط کاری یک سازمان می پردازد (میرکمالی و نارنجی ثانی، 1387). کیفیت زندگی کاری، برنامهای جامع و گسترده است که مناسب بودن آن باعث بهبود وضعیت کارکنان و تقویت یادگیری آن ها در محیط می شود و پایین بودن کیفیت زندگی کاری آن ها تقریباً به همه کارمندان آسیب خواهند رساند.
رضایت شغلی و همچنین استرس شغلی از مهمترین متغیرهای سازمانی تأثیرگذار- چه به طور مستقیم و چه به طور غیر مستقیم- بر عملکرد و رفتار کارکنان در محیط کار میباشند. در وصف میزان اهمیت این متغیرها، همین بس که به تعداد فراوان تحقیقات، مطالعات، و نوشتههای مرتبط با رضایت و استرس شغلی اشاره شود. محیط کتابخانهها- و مخصوصاً کتابخانههای عمومی- با وجود اشتراکات بسیار با فضاهای کاری دیگر شغلها، تفاوتهای متعددی با آن ها دارد (بانگ[8]، 1989). به علاوه، کینمان[9] (1998) اظهار میدارد که استرس شغلی در میان پنج عامل اصلی مسائل بهداشتی مرتبط با کار در ایالات متحده قرار دارد؛ همچنین، حرفهی کتابداری و اطلاعرسانی اکنون به یکی از حرفههای پراسترس تبدیل شده است (آجالا، 2011). میتوان استنباط کرد که این مسئله نمیتواند تفاوت زیادی در مورد کشور ایران داشته باشد؛ از این رو پرداختن به مسائل و عواملی که بر این دو متغیر سازمانی تأثیرگذار هستند حائز اهمیت خاصی برای مدیران منابع انسانی در این سازمانهاست. بنابراین، این پژوهش در صدد است تا تأثیر کیفیت زندگی کاری، به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار سازمانی، بر روی این دو متغیر سازمانی را بررسی کند.
1-3. سؤالات پژوهش
1-3-1. سؤالات کلی
آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه های کیفیت زندگی کاری با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه های کیفیت زندگی کاری با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
کدام یک از مؤلفههای کیفیت زندگی کاری از طریق رگرسیون چندگانه قادر به پیش بینی رضایت شغلی کتابداران کتابخانههای عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور میباشند؟
کدام یک از مؤلفههای کیفیت زندگی کاری از طریق رگرسیون چندگانه قادر به پیش بینی استرس شغلی کتابداران کتابخانههای عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور میباشند؟
1-3-2. سؤالات جزئی
آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه ی پرداخت کافی و منصفانه با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه ی محیط ایمن و بهداشتی با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه ی تأمین فرصت رشد و امنیت با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه ی قانونگرایی در سازمان با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه ی وابستگی اجتماعی زندگی کاری با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه ی فضای کلی زندگی با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا میان ضرایب همبستگی کیفیت زندگی کاری با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه ی یکپارچگی و انسجام اجتماعی با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه ی توسعه قابلیتهای انسانی با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه ی پرداخت کافی و منصفانه با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه ی محیط ایمن و بهداشتی با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه ی تأمین فرصت رشد و امنیت با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه ی قانونگرایی در سازمان با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه ی وابستگی اجتماعی زندگی کاری با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه ی فضای کلی زندگی با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه ی یکپارچگی و انسجام اجتماعی با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا میان ضرایب همبستگی مؤلفه ی توسعه قابلیتهای انسانی با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
آیا میان ضرایب همبستگی کیفیت زندگی کاری با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور تفاوت معنادار وجود دارد؟
1-4. اهمیت و ضرورت انجام پژوهش
این پژوهش برای بررسی و تعیین تأثیر مؤلفههای کیفیت زندگی کاری کتابداران بر رضایت و استرس شغلی آن ها در کتابخانههای عمومی شهر تهران انجام شده است. در حال حاضر هیچ پژوهش یا نتایج تجربی در زمینه ارتباط کیفیت زندگی کاری با رضایت و استرس شغلی کتابداران در مقیاس مورد بررسی این پژوهش در دست نیست. از این رو، نتایج و ملاحظات حاصل از انجام این پژوهش می تواند بر روی استراتژیها و تصمیماتی که در دو سازمان مورد بررسی (سازمان فرهنگی
هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانهها عمومی کشور) در رابطه با کتابخانههای عمومی اتخاذ میشود تأثیرگذار بوده و در نتیجه می تواند در بهبود وضعیت کاری کتابداران و در نهایت بهبود ارائه خدمات کتابخانهای کتابخانههای عمومی شهر تهران به کاربران مفید واقع شود.
1-5. قلمرو پژوهش
قلمرو این پژوهش، از لحاظ جغرافیایی، مربوط به شهر تهران میشود. کتابخانههای عمومی وابسته به نهاد کتابخانههای عمومی کشور و سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در شهر تهران، در این پژوهش مورد بررسی قرار میگیرند. از لحاظ زمانی، قلمرو این پژوهش محدود به نیمه اول سال 1391 شمسی است و دادههای پژوهش در تابستان سال مذکور جمعآوری خواهند شد؛ و در نهایت، این پژوهش محدود به کتابداران کتابخانههای عمومی (به عنوان یکی از انواع کتابخانهها) میباشد، بنابراین، با وجود آنکه نتایج بدست آمده مختص جامعه مورد بررسی است، اما امکان بسط آن به سایر کتابخانههای عمومی وجود دارد.
1-6. فرضیه های پژوهش
بین مؤلفههای کیفیت زندگی کاری با میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور ارتباط مثبت وجود دارد.
بین مؤلفههای کیفیت زندگی کاری با میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و نهاد کتابخانههای عمومی کشور ارتباط منفی وجود دارد.
1-7. متغیرهای مستقل و وابسته
به طور کلی، همانطور که در عنوان آمده است، در این پژوهش سه متغیر مورد مطالعه قرار میگیرند. متغیر کیفیت زندگی کاری کتابداران کتابخانههای عمومی وابسته به سازمانهای مورد مطالعه، به عنوان متغیر مستقل، و رضایت شغلی و استرس شغلی به عنوان متغیرهای وابسته در این تحقیق مورد بررسی قرار خواهند گرفت. هرچند، در برخی از تحقیقات متغیرهای رضایت و استرس شغلی به عنوان متغیر مستقل و متغیر کیفیت زندگی کاری به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده اند.
1-8. روش پژوهش
این پژوهش با رویکرد کمی و روش پژوهش توصیفی طراحی شده است و جهت گردآوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده کرده است. ابزار گردآوری داده ها نیز به صورت برخط طراحی گردیده و تنها شامل سؤالات بسته میشده است، بنابراین در این پژوهش سروکار محقق تنها با دادههای کمی بوده است. برای تحلیل داده ها از تحلیل توصیفی (که به آن آمار توصیفی هم اطلاق میشود) و همچنین از آزمونهای همبستگی در آمار استنباطی برای بررسی رابطههای مورد نظر استفاده شده است.
1-9. تعاریف عملیاتی
جهت وضوح و روشن شدن مفاهیم و مقیاس کلیدواژههای بکار رفته در این پژوهش، تعاریف عملیاتی اصطلاحات در زیر آمده است:
کتابدار: در این پژوهش، کتابدار به فردی اطلاق می شود که در نیمه اول سال 1391 در کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی و کتابخانه های وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری در شهر تهران با پست کتابدار مشغول به کار است.
کیفیت زندگی کاری (Quality of Work Life: QWL): میزان بهره مندی یک کارمند از شرایط مطلوب شغل شامل امنیت شغلی، حقوق و مزایای منصفانه، شرایط کاری ایمن و مطمئن، زمینه پژوهش و وجود فرصت های مستمر یادگیری، قانون گرایی در محل کار، و کیفیت شغل که از طریق نمرات حاصل از پرسشنامه کیفیت زندگی کاری و میانگین کل پرسشنامه حاصل می آید.
استرس شغلی (Occupational Stress): در این پژوهش استرس شغلی عبارت است از نمره ای که کتابداران مورد پژوهش از پرسشنامه استرس شغلی اچ.اس.ای کسب می کنند.
رضایت شغلی (Job Satisfaction): در این پژوهش رضایت شغلی عبارت است از نمره ای که کتابداران مورد پژوهش از پرسشنامه رضایت شغلی میرکمالی کسب می کنند.
1-10. چارچوب پایان نامه
فصل اول پایاننامه به ارائه اطلاعاتی در رابطه با توجیه تحقیق می پردازد. اطلاعاتی شامل، زمینه و بافتی که تحقیق از آن برخاسته است، بیان مسئله، سؤالات پژوهشی، فرضیه ها، و متغیرهای مورد بررسی. سپس، اطلاعاتی کلی در مورد تحقیق و روند انجام آن نیز در این فصل ارائه شده است.
فصل دو با ارائه چارچوب نظری تحقیق، به بررسی مبانی نظری پژوهش و همچنین نگاهی به پژوهشهای داخلی و خارجی انجامشده در رابطه با موضوعاتی مانند کیفیت زندگی کاری، رضایت شغلی، و استرس شغلی، در کتابداران و بعضاً سایر حوزهها می پردازد. منابع مورد جستجو و روشهای جستجو در این منابع، و همچنین نتایج بدست آمده از این جستجوها از مطالب دیگر مورد بحث در این فصل هستند.
فصل سوم پژوهش، به بیان روششناسی مورد استفاده این تحقیق، با ارائه دلائلی برای انتخاب این روشها، جامعه مورد بررسی، شیوه های گردآوری اطلاعات، ابزارهای بکار رفته جهت گردآوری دادههای پژوهش، توزیع پرسشنامهها، مسائل اخلاقی لحاظ شده در گردآوری داده ها، و همچنین شیوهها و روشهای تجزیه و تحلیل دادههای گردآوریشده می پردازد.
فصل چهارم از دو بخش تحلیل داده ها و بحث تشکیل شده است. خود این فصل به چند بخش کلی مانند تحلیل دادههای جمعیت شناختی، بررسی کیفیت زندگی کاری، بررسی رضایت ی تحقیق بیان شد و در ادامه اهداف و ضرورت آن روشن شد. روششناسی
آخرین نظرات