فهرست مطالب

 عنوان                                              شمارهصفحه

فصل اول ;کلیات تحقیق

1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………… 3

1-2 – بیان مساله …………………………………………………………………………………………………………… 4

1-3-  اهمیت وضرورت تحقیق…………………………………………………………………………………………. 5

1-5 – اهدف تحقیق………………………………………………………………………………………………………… 6

1-6-سوالات تحقیق………………………………………………………………………………………………………… 7

1-7-قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 7

1-8- تعریف واژه ها……………………………………………………………………………………………………….. 7

 فصل دوم; ادبیات وپیشینه تحقیق

2-1-مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………… 10

2-2-1-بخش اول : ادبیات نظری غنی سازی شغلی………………………………………………………………… 11

2-2-2-طرح ریزی شغل………………………………………………………………………………………………….. 11

2-2-3-تئوری های در زمینه ی ویژگی های کار…………………………………………………………………….. 11

2-2-4-طرح ریزی مجدد شغل………………………………………………………………………………………….. 12

2-2-5-غنی سازی شغلی…………………………………………………………………………………………………. 12

2-2-6-ابعاد غنی سازی شغلی………………………………………………………………………………………….. 13

2-2-7-چگونگی غنی سازی شغل……………………………………………………………………………………… 13

2-3-بخش دوم : ادبیات نظری رضایت شغلی……………………………………………………………………….. 14

2-3-1-رضایت شغلی…………………………………………………………………………………………………….. 14

2-3-2-عوامل مؤثر در رضایت و نارضایتی شغلی در سازمان……………………………………………………. 15

2-3-3-انواع رضایت شغلی……………………………………………………………………………………………… 16

2-3-4-نظریه های رضایت شغلی………………………………………………………………………………………. 16

2-3-5-ابعاد رضایت شغلی………………………………………………………………………………………………. 18

2-3-6-افزایش رضایت شغلی…………………………………………………………………………………………… 19

2-3-7-تعیین رضایت شغلی…………………………………………………………………………………………….. 20

2-3-8-آثار وجود رضایت شغلی………………………………………………………………………………………. 21        

2-4-بخش سوم : ادبیات نظری تعهد سازمانی……………………………………………………………………….. 23

2-4-1-تعاریف و مفاهیم تعهد سازمانی………………………………………………………………………………. 23

2-4-2-مراحل توسعه تعهد سازمانی……………………………………………………………………………………. 25

2-4-3-اجزاء تعهد سازمانی……………………………………………………………………………………………… 26        

2-4-4-اهمیت تعهد سازمانی……………………………………………………………………………………………. 27

2-4-5-عوامل مؤثر بر تعهد سازمانی…………………………………………………………………………………… 28

2-4-6-نتایج مثبت و منفی تعهد سازمانی…………………………………………………………………………….. 29

2-4-7-تعهد سطح پایین………………………………………………………………………………………………….. 30

2-4-8-تعهد متوسط……………………………………………………………………………………………………….. 33

2-4-9- تعهد سطح بالا…………………………………………………………………………………………………… 34

2-4-10- شاخص های تعهد……………………………………………………………………………………………. 36

2-4-11-ابعاد تعهد سازمانی…………………………………………………………………………………………….. 38

2-4-12-دیدگاه‌های تعهد سازمانی…………………………………………………………………………………….. 40

2-4-13- مدل‌ها و الگوهاو نظریات تعهد سازمانی…………………………………………………………………. 41

2-4-بخش دوم پیشینه تحقیق …………………………………………………………………………………………… 47

الف-پیشینه داخلی…………………………………………………………………………………………………………… 47

ب-پیشینه خارجی……………………………………………………………………………………………………………. 51

2-5- نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………. 52

 فصل سوم  ؛ روش شناسی تحقیق

3-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………….. 56

3-2-روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………….. 57

3-3- جامعه آماری و نمونه……………………………………………………………………………………………….. 57

3-4- ابزار گرد آوری اطلاعات………………………………………………………………………………………….. 58

3-5- روایی پرسشنامه …………………………………………………………………………………………………….. 58

3-6- پایایی پرسشنامه …………………………………………………………………………………………………….. 59

3-7- روش تجزیه وتحلیل……………………………………………………………………………………………….. 60

 فصل چهار;تجزیه وتحلیل داده ها

4-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 62

4-2-بررسی جمعیت شناختی………………………………………………………………………………………………… 63

4-3-آمار توصیفی……………………………………………………………………………………………………………….. 67

4-4-آزمون نرمالیته……………………………………………………………………………………………………………… 68

4-5-آمار استنباطی………………………………………………………………………………………………………………. 69

4-5-1بررسی فرضیه اول تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 69

4-5-2 بررسی فرضیهفرعی دوم تحقیق……………………………………………………………………………………. 72

4-5-3بررسی فرضیهفرعی سوم تحقیق…………………………………………………………………………………….. 75

4-5-4بررسی فرضیهاصلی……………………………………………………………………………………………………. 78

 

فصل پنجم; نتیجه گیری

5-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………… 80

5-2- یافته های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………. 80

5-3-محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………………………………….. 83

5-4-پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………….. 83

5-5-توصیه برای پژوهشهای آتی……………………………………………………………………………………………. 85

منابع و پیوست ها………………………………………………………………………………………………………………… 84

چکیده پایان نامه به زبان انگلیسی…………………………………………………………………………………………….. 108

چکیده :

غنی سازیشغل مفهومیاستکهاینروزهادربسیاریازسازمانها،شرکتها،مؤسسات مطرحاست غنیسازیشغلدرجستوجویبهبودعملکردورضایتکارمندبااستفادهازگستردهتر کردنحوزۀفعالیتفردودادنفرصتبیشتربرایموفقیتورشدفردیدرشغلکارمندمیباشد.تحقیق حاضر به بررسی وتبیین رابطه بین غنی سازی شغلی با تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان سازمان تامین اجتماعی(شهرستان ساری)پرداخته نوع پژوهش از نوع توصیفی ، پیمایشی است جامعه آماری تحقیق شامل 150 نفر از کارکنانسازمان تامین اجتماعی(شهرستان ساری)بوده که از این میان 126 نفر بر اساس روش نمونه گیری ساده به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. ابزارهای این پژوهش، پرسشنامه ­های استاندارد غنی سازی شغلی،تعهد سازمانی و رضایت شغلی می باشند.  پایایی پرسشنامه ­ها با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 0.908 ، 0.878 و محاسبه شد. برای تعیین روایی این ابزارها از روایی صوری و محتوایی استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ­ها ابتدا با بهره گرفتن از آزمون کولموگروف-اسمیرنف، نرمال بودن توزیع داده ها بررسی شد و سپس با بهره گرفتن از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی معناداری فرضیه ها مورد سنجش قرار گرفت.نتایج حاصل نشان داد که بین تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان سازمان تامین اجتماعی(شهرستان ساری) رابطه مثبت و معناداری وجود دارد ، و بین غنی سازی شغل با تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان سازمان تامین اجتماعی(شهرستان ساری) رابطه مثبت و معناداری وجود دارد

 کلید واژ ه : غنی سازی شغل ، تعهد سازمانی ، رضایت شغلی،سازمان تامین اجتماعی(شهرستان ساری)

 1-1-مقدمه :

نیرویانسانیبااحساسوفاداریوتعلقسازمانیکمومتمایلبهترکسازماننهتنها خوددرجهتنیلبهاهدافسازمانیحرکتنمیکند،بلکهدرایجادفرهنگبیتفاوتینسبتبه مسایلومشکلاتسازماندرمیانهمکارانخودمیتواندمؤثرباشد هزینه هایترکخدمتبرایسازمانازجهاتمختلفواردمیشود ترکخدمتبالا میتواندبه طورمنفیرویظرفیتسازمانبرایفراهمآوردنخروجی هایباکیفیتاثربگذارد.همچنینترکخدمتمیتواندپیامدهایمهلکیدربابکارمندیابی،هزینه هایآموزشیوتوقف عملیاتداشتهباشد. آگاهیازاینموضوعکهچهعواملیباعثمیشوندتایککارمندتصمیم بهجداییمیگیرد،درتواناییسازمانبرایحفظکارمندانبسیارحیاتیاست(ضیا الدینی و همکاران ،1392).

ازآنجاکهتلاشهرفردناشیازانگیزشو رضایتویمیباشد،انگیزشورضایتهرفردپیش نیازمهمیبرایانجامکاربهصورتاثربخشمیباشد .رضایتشغلیشرطاساسیحضوروهمکاریفردبا سازماناستواینبهدلیلنقشمهمرضایتشغلیدر افزایشبهره وری،تعهدنسبتبهسازمان،تضمینسلامت فیزیکیوروانی،تسریعدریادگیریمهارتهایجدیدشغلی وافزایشروحیهیفردمیباشد.(قنبری و همکاران،1389).

از جنبه مطلوبیت ، رضایت شغلی روی رفتار افراد اثر می گذارد، این رفتار نیز روی کارکرد سازمان تاثیر می گذارد . بهر ه وری ، غیبت و ترک خدمت ، کناره گیری ، تاخیر در کار، تحلیل رفتگی شغلی، سلامت جسمی و روانی،رفتار پرخاشگرانه در محل کار، تعهد سازمانی و رضایت از زندگی تحت تاثیر رضایت شغلی قرار دارد. تعدادزیادیازمحققانبیانکردهاندکهیکراهبرای افزایشعملکردورضایتشغلیافراد،غنیسازیشغل افرادمیباشد . غنیسازیشغلدرجستجویبهبود عملکردورضایتکارمندبااستفادهازگستردهترکردن حوزهفعالیتفردودادنفرصتبیشتربرایموفقیتو رشدفردیدرشغلکارمندمیباشد

بهسخندیگر،غنیسازیشغلمیتواندبهعنوانیک مداخلهسازمانیطراحیشدهبرایبازسازیشغلهابا هدفچالشیترکردن،انگیزانندهترکردنورضایت بخشکردنشغلافرادباشد(فرجی و همکاران،1387).

در این فصل بیان مسأله ، ضرورت و اهمیت موضوع ، اهداف و سوالات تحقیق و در پایان تعریفی از واژه های تخصصی تحقیق ارائه می گردد

1-2-بیان مساله :

در میان منابعی که سازمانها در اختیار دارند،محققان زیادی به اهمیت ویژه منابع انسانی در سازمانها اشاره کرده اند.باکسال و همکاران(2007،ص 88) چنین عنوان کرده است که”مهمترین دارایی هر سازمان صبح زود وارد سازمان میشود و در انتهای زمان کاری از آن خارج میشود.

“به گفته بوکسال و پارسل(2003)،پفر(1998)،و گراتون و همکاران(2000)،کارکنان سازمانها و مدیریت آنها عنصری اساسی در دست یابی به مزیت رقابتی برای سازمانها میباشد. با توجه به رقابت روز افزون سازمانها و تغییرات محیطی ،سازمانها در جست و جوی روش هایی هستند که بتوان با کمک آنها از طریق منابع انسانی خود به مزیت رقابتی دست یابند.در این میان میتوان به غنی سازی شغلی اشاره کرد.غنی سازی شغل منجر به فراهم کردن مسئولیت ها و چالش های شغلی بیشتری برای کارکنان میشود.غنی سازی شغل این امکان را برای کارکنان مهیا میکند تا در کارهایشان اختیارات لازم را برای تصمیم گیری داشته با شند.غنی سازی شغل بطور مستقیم با عوامل انگیزشی کارکنان و نیز کاهش غیبت کاری کارکنان ارتباط دارد.

چنین به نظر میرسد که سازمانها با غنی سازی شغل کارکنان خود آنها را به سازمانشان متعهد میکنند،بطوریکه کارکنان اهداف شخصی خود را با اهداف سازمان هم راستا میبینندو تمام توان خود را در دستیابی به اهداف تعریف شده سازمانی بکار میگیرند.

شایان ذکر است که در صنعت بیمه که کارکنان به طور مستقیم با مشتریان در تعامل هستند بهبود عملکرد آنها به راحتی به مشتریان منتقل خواهد شد؛و میتوان ادعا کرد که عملکرد مطلوب کارکنان بر ادراک مشتریان نسبت به کیفیت خدمات ارائه شده تاثیر زیادی خواهد گذاشت.

امروزه مزیتی که سازمانها برای پیشی گرفتن از یکدیگر دارند نه در بکارگیری فن آوری جدید بلکه در بالا بودن اعتماد بنفس و میزان تعهد کارکنان به اهداف سازمانی نهفته است.

به عبارتی عنصر خلاقیت و دانش به عنوان عنصر برتری بخش در رقابت مطرح شده است.(سید جوادین و دیگران 1388،ص 75) و در این بین سازمان تامین اجتماعی نیز از این امر مستثنی نمی باشد و برای بقا و ادامه حیاتش نیازمند داشتن کارکنانی متعهد میباشد و از آنجا که سازمان تامین اجتماعی با توجه به جایگاه خود در جامعه ،و با توجه به تحت پوشش قرار دادن بیش از 52.5 % جمعیت کشور بعنوان بزرگترین سازمان بیمه ای کشور نیازمند داشتن نگاهی متمایز از گذشته نسبت به غنی سازی شغلی کارکنان در ابعاد مختلف میباشد.بنابراین سوال اصلی تحقیق عبارتند از:آیا بین غنی سازی شغلی و رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان سازمان تامین اجتماعی رابطه معنی داری وجود دارد؟

1-3-اهمیت و ضرورت تحقیق :

یکیازعواملاساسیکهمیتواندمنجربهایجادیکجوسازمانیسالم،افزایشاخلاقسازمانی،ایجادانگیزهوافزایشتولیدوبازدهی،سازمانگردد،تعهدسازمانیمی باشد.

باتوجهبهچالشهایحالحاضردرسازمانها،مشخصکردن عواملاساسیدرجهتپیشبینیتعهدسازمانیبهعنوانیک نیازفردیبهیکمسئلهاساسیتبدیلگردیدهاست. شواهد نظریوتجربینشاندادهاندکهادراکاتکارکناندرباره معنویتدرمحیطکاربهگسترشسطحتعهدسازمانیآنها کمکخواهدکرد. باافزایشمیزانتعهد،افرادبرایکارشان، تلاشبیشتریمیکنندوبدینوسیلهبهعملکردسازمانیکمک میکنند

افرادبانیازها،مهارتهاوانتظاراتیواردسازمانمیشوندومایلند درمحیطیکارکنندکهبتوانندازتوانایی هایشاناستفادهو نیازهایشانراارضاءکنند. چنانچهسازمانهااینفرصتهارابرای کارکنانشانایجادکنند،سطحتعهدسازمانیافزایشمی یابد.(فتحی و همکاران،1392).

ازجملهمتغیرهاییکهباتعهدسازمانیرابطهدارد،رضایتشغلیاست.رضایتشغلیبهعنوانحالتهیجانیلذتبخشتعریفشدهاستکهازارزیابی،واکنشعاطفیونگرشفردنسبتبه شغلناشیمیشودرضایتشغلیبهلذتبردنازکار،انجامبهترکار،اشتیاقوشادمانیدرخصوصکار،وپاداشمناسبگرفتنبهخاطرتلاشهایفرداشارهمیکند.رضایتشغلیچندبعدیاستآنشاملچندینبعدمجزامانندرضایتازدستمزد،فرصتهای ارتقا،امنیتشغلیواهمیت/چالششغلاست(قمری،1390).

رضایت شغلی از شاخص های کلیدی تحقق اهداف کیفیت زندگی کارکنان می باشد (حشمت خواه ، 1376). بنابراین، روش های مناسب جهت افزایش رضایت شغلی و بکارگیری آنها توسط مدیران جهت افزایش بهره وری امری حیاتی است (گریفین ، 1383).تحقیقات نشان می دهد عوامل متعددی بر رضایت شغلی کارکنان تاثیرمی گذارد. یکی از عوامل اساسی که بر رضایت شغلی کارکنان موثر است ، عوامل شغلی و مرتبط با شغل می باشد.(دهقان و همکاران ، 1389). غنی سازیشغل مفهومیاستکهاینروزهادربسیاریازسازمانها،شرکتها،مؤسسات مطرحاست.منافعاصلیغنی سازیشغلبرایفردفردکارکناندرافزایشرضایتشغلیناشیاز افزایشپاداشهایدرونیشغلاست. سازمانهاازکاهشهزینه هایبالایناشیازغیبت، تأخیروعدمتوجهبهکیفیتوسایرجنبه هایضعفروحیه،سودمی برند.(دهقان و همکاران،1389).

امروزهترکشغلکارکنانکلیدیدرسازمان هایسرآمدبهیکازمهمتریننگرانیهای مدیریتمنابعانسانیتبدیلشدهاست. بههمیندلیل،سازمان هاییکهبتواننددلایلوعوامل مؤثردرتمایلبهترکخدمتکارکنانرادرککنند،خواهندتوانستپیشازاینکهکارکنان سازمانراترککنند،سیاستهاوروش هایمؤثریرابرایحفظونگهداریمنابعانسانیکارا بهکاربگیرند(ضیاءالدینی و همکاران،1392).

ازآنجاکهنیروی انسانیبهعنوانیکعاملبارزوبرجستهدرتحققاهدافسازمانینقشبسیارمهمیداردوباتوجهبه اینکهنگرشهایآناننیزمیتوانددردستیابییافاصلهگرفتنازاهدافسازمانتأثیرگذارد،چندی استمحققبرآنشدهاندتارابطهغنی سازی شغلی با تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان را کهازجملهنگرشهاییهستندکهبهعنوانضرورتاصلیعاملانسانیدرسازمانهامطرحهستندراموردمطالعهوبررسیقراردهد.

1-4-اهداف تحقیق :

هدف اصلی

بررسی وتبیین رابطه بین غنی سازی شغلی با تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان سازمان تامین اجتماعی(شهرستان ساری)

اهداف فرعی:

بررسی و تبیین رابطه بین تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان سازمان تامین اجتماعی(شهرستان ساری)

بررسی و تبیین رابطه بین غنی سازی شغلی با تعهد سازمانی کارکنان سازمان تامین اجتماعی(شهرستان ساری)

بررسی و تبیین رابطه بین غنی سازی شغلی با رضایت شغلی کارکنان سازمان تامین اجتماعی (شهرستان ساری)

1-5-سوالات تحقیق :

سوال اصلی:آیا بین غنی سازی شغلی با تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان سازمان تامین اجتماعی (شهرستان ساری)رابطه معناداری وجود دارند؟

سوال اول: بین تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان سازمان تامین اجتماعی(شهرستان ساری) رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؟

سوال دوم:بین غنی سازی شغل و رضایت شغلی کارکنان سازمان تامین اجتماعی(شهرستان ساری) رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؟

سوال سوم: بین غنی سازی شغل و تعهد سازمانی کارکنان سازمان تامین اجتماعی (شهرستان ساری)رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد؟

1-6-  قلمرو تحقیق :

الف ) قلمرو مکانی :

 این تحقیق از بُعد مکانی ، سازمان تامین اجتماعیشهرستان ساری را شامل می شود.

ب ) قلمروزمانی :

این تحقیق از بُعد زمانی ، از تاریخ 1/1/91 تا 31/6/92 را شامل می شود.

ج) قلمرو موضوعی :

از نظر موضوعی مدیریتی و به بررسی رابطه بینغنی سازی شغلی و تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنانمی پردازد.

 1-7-تعاریف واژه هاو اصطلاحات :

 الف-تعاریف تخصصی

تعهد : عبارت است از میزان برآورده نمودن انتظارات دیگران توسط افرادی که در موقعیتهای مختلف قرار می گیرند.(کریم زاده،1378).

تعهد سازمانی: عبارت است از التزام برای انجام کامل یک وظیفه یا عمل  برای شخص و یا چیزی در آینده(زنگرر،2001).

غنی سازی شغل : غنی سازی شغل افزایش عمودی شغل می باشد که باعث افزایش مسئولیت واستقلالکاریمیشود (پربارنمودنعمودی).(برومند،1389).

رضایت شغلی : رضایتشغلیبهمجموعهاحساساتیکهفردنسبتبهشغلشدارد،اطلاق میشود. فردبارضایتشغلیبالااحساسمثبتوفردیکهازشغلشناراضیاست،احساسی منفینسبتبهشغلشدارد. وقتیافراددربارهنگرشهایکارمندصحبتمیکنند،منظورشان همانرضایتشغلیاست.(رابینز،1388).

(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                      صفحه

چکیده……………………………………………………………………………………………………………. 4

فصل اول :…………………………………………………………………………………………………………. 4

کلیات…………………………………………………………………………………………………………… 4

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………….. 4

مسأله تحقیق…………………………………………………………………………………………………….. 4

سؤالات تحقیق………………………………………………………………………………………………….. 4

ضرورت و اهمیت تحقیق……………………………………………………………………………………… 4

اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………. 4

روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………….. 4

ابزار گردآوری اطلاعات………………………………………………………………………………………. 4

روش تجزیه و تحلیل داده‌ها……………………………………………………………………………………. 4

جامعه آماری / نمونه آماری…………………………………………………………………………………… 4

تعریف تبلیغات………………………………………………………………………………………………. 4

فصل دوم :………………………………………………………………………………………………………….. 4

ادبیات و پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………… 4

اثربخشی تبلیغات و تبلیغات اثربخش………………………………………………………………………….. 4

تعریف تبلیغات………………………………………………………………………………………………….. 4

پیدایش تبلیغات………………………………………………………………………………………………….. 4

بررسی مفهوم اثر بخشی………………………………………………………………………………………. 4

اثر بخشی در تبلیغات…………………………………………………………………………………………… 4

فرضیه اول………………………………………………………………………………………………….. 4

مزایای هدفگذاری تبلیغات……………………………………………………………………………………… 4

راهبردهای تبلیغاتی برای سازمان های خدمات………………………………………………………………. 4

ویژگی های خاص خدمات…………………………………………………………………………………….. 4

استراتژی های محسوس سازی خدمات………………………………………………………………………. 4

استراتژی های تبلیغاتی مناسب با توجه به ویژگی های خدمات…………………………………………….. 4

تدوین استراتژی مناسب برای تبلیغات خدمات………………………………………………………………… 4

انواع تبلیغات……………………………………………………………………………………………………. 4

 تبلیغات مبتنی بر پست الکترونیک………………………………………………………………………… 4

تبلیغات با بهره گرفتن از موتورهای جستجو………………………………………………………………….. 4

مزیت های تبلیغات اینترنتی……………………………………………………………………………………. 4

تبلیغات رادیویی و تلویزیونى………………………………………………………………………………. 4

جایگاه تبلیغات بانکی در رادیو و تلویزیون…………………………………………………………………… 4

‎ شکل گیری یک تیزر بانکی……………………………………………………………………………………. 4

بیلبوردهای تبلیغاتی…………………………………………………………………………………………….. 4

بیلبورد چیست؟…………………………………………………………………………………………………. 4

اقناع در تبلیغات………………………………………………………………………………………………… 4

نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………… 4

فصل سوم :…………………………………………………………………………………………………………. 4

روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………… 4

جامعه، نمونه و روش نمونه‎گیری…………………………………………………………………………….. 4

نحوه جمع آوری اطلاعات…………………………………………………………………………………….. 4

بررسی اعتبار پرسشنامه………………………………………………………………………………………. 4

سنجش روایی…………………………………………………………………………………………………… 4

پایایی ابزار سنجش…………………………………………………………………………………………….. 4

تکنیک‎های تجزیه و تحلیل داده‎ها……………………………………………………………………………… 4

فصل چهارم:……………………………………………………………………………………………………….. 4

تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………….. 4

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………….. 4

اطلاعات جمعیت شناسی………………………………………………………………………………………. 4

تحلیل برخی از داده ها بر اساس آمارگیری منطقه ای……………………………………………………….. 4

 

فصل پنجم:…………………………………………………………………………………………………………. 4

نتیجـه‎گیری و پیشنهادات…………………………………………………………………….. 4

جمع بندی……………………………………………………………………………………………………….. 4

تحلیل برخی از داده ها بر اساس آمارگیری منطقه ای……………………………………………………….. 4

پیشنهادها…………………………………………………………………………………………………….. 4

ضمائم………………………………………………………………………………………………………………. 4

پیشینه تبلیغات تجاری در ایران……………………………………………………………………………. 4

پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………….. 4

چکیده

با توجه به هزینه بالای تبلیغات و محدودیت منابع سازمان ها، کسب اطمینان از اثربخشی تبلیغات از اهمیت خاصی برای سازمان ها برخوردار است. این پژوهش دو هدف را دنبال می کند: نخست سنجش اثر بخشی تبلیغات شرکت آب و فاضلاب تهران از دید مردم، دوم بررسی راهکارهای لازم برای ارتقای اثر بخشی تبلیغات و اقتصادی کردن آن.

این پژوهش از نوع توصیفی و روش آن پیمایشی است و برای گرد آوری داده ها از پرسشنامه استفاده گردیده است. جامعه اصلی این پژوهش مشترکان شرکت آب و فاضلاب استان تهران هستند و نمونه به صورت تصادفی انتخاب شده است. با توجه به نا محدود بودن جامعه آماری تعداد آن بین 300 تا 500 نفراست که جهت ارتقای کیفیت یافته های تحقیق نمونه ای برابر 600 نفر در شش منطقه انتخاب و پرسشنامه بین آن ها توزیع و جمع آوری شد که در نهایت 577 پرسشنامه مورد تاییدو بررسی قرار گرفت.

نتایج این تحقیق مبین آن است که از میان مجموع روش های تبلیغاتی ، تبلیغات تلوزیونی با 82.7% از بیشترین استقبال برخوردار بوده و تبلیغات رادیویی با 0.9%  کمترین سهم را به خود اختصاص داده است ، همچنین 11.2% از پرسش شوندگان اعلام کردند که از طریق تابلو های تبلیغاتی در سطح شهر ،3.2% از طریق جراید و2.1% از طریق مروجان فرهنگی با تبلیغات شرکت برخورد کرده اند.

واژگان کلیدی: تبلیغات، اثربخشی تبلیغات، شرکت آب و فاضلاب استان تهران

مقدمه

تبلیغات یکی از ابزارهای مهم ارتباطی در کسب و کار است. موفقیت یا عدم موفقیت بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌ها در گرو فعالیت‌های تبلیغاتی آن هااست. لذا به دلیل اهمیت و نقش مهم این امر، هرساله شاهد بالا رفتن بودجه تبلیغاتی در سازمان‌ها و شرکت‌ها هستیم. اما پرداختن به امورتبلیغاتی برای بسیاری از سازمان‌ها تبدیل به یک عادت شده است. به طوری که معمولاً بدون در نظر گرفتن نتایج حاصل از تبلیغات سال قبل، بودجه بیشتری برای تبلیغات سال بعد خودهزینه می‌کنند.

سازمان‌ها و شرکت‌ها همواره با محدودیت منابع مواجه بوده اند. به دلیل وجود این محدودیت‎ها استفاده بهینه از منابع برای آن ها ضروری است. لذا برای اطمینان کافی از اثر بخشی تبلیغات، قبل از صرف هزینه‌ می‌باید اقداماتی صورت پذیرد که از مهمترین آن ها می‌توان به هدف‎گذاری تبلیغات اشاره کرد.

حال سؤال اینجاست که کدام تبلیغ و در چه رسانه‌ای و با چه بودجه‌ای شرکت‌ها و سازمان‌ها را به اهداف خود نزدیک‌تر می‌سازد؟ پاسخ به این سؤال‌ها هدف اصلی این تحقیق است.

مسأله تحقیق

تبلیغات یکی از ابزارهای مهم ارتباطی در کسب و کار است. موفقیت یا عدم موفقیت بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌ها در گرو فعالیت‌های تبلیغاتی آن هااست. لذا به دلیل اهمیت و نقش مهم این امر، هرساله شاهد افزایش بودجه تبلیغاتی در سازمان‌ها و شرکت‌ها هستیم.  پرداختن به امورتبلیغاتی برای بسیاری از سازمان‌ها تبدیل به یک عادت شده است، به طوری که معمولاً بدون در نظر گرفتن نتایج حاصل از تبلیغات سال قبل، بودجه بیشتری برای تبلیغات سال بعد تصویب  و هزینه می‌کنند. تصمیم راجع به انتخاب رسانه و پیام نیز عموماً بدون بررسی‌های کافی اتخاذ می‌شود. پرواضح است که در چنین شرایطی تبلیغ کننده بدون اطمینان لازم از اثربخشی تبلیغات خود، برای آن هزینه‌های بسیاری صرف می‌کند. از طرف دیگر، مشاوران و شرکت‌های تبلیغاتی نیز کمتر در مقام پاسخگویی در مقابل عملکرد خود قرار می‌گیرند چون که اصولاً از ابتدا برای تبلیغ کننده مشخص نبوده که هدف از صرف هزینه برای تبلیغ خود چه بوده است. معمولاً کوچکترین تغییرات، به عنوان مثال در فروش شرکت یا دیدگاه مردم نسبت به یک نام تجاری کافی است که تبلیغ کننده را از اثربخشی تبلیغ خود مطمئن سازد. در هرصورت هر تبلیغ کننده ای اقدام به تخصیص بودجه لازم و انتخاب پیام و رسانه برای تبلیغ خود می کند. اما پرسش اینجا است که کدام تبلیغ و در چه رسانه‌ای و با چه بودجه‌ای شرکت‌ها وسازمان‌ها را به اهداف خود نزدیک‌تر می‌سازد؟

در شرایطی که ما با بمباران تبلیغاتی روبه رو هستیم، این سوال مطرح می‌شود که آیا همچون گذشته تبلیغات، توانایی نفوذ و تأثیرگذاری بر مخاطبان را دارد؟ به عبارت دیگر، در شرایطی که همه با صرف هزینه‌های گزاف در حال تبلیغ هستند و تبلیغات بخش ثابتی از فعالیت‌های سازمان‌ها شده است، چگونه می‌توان قبل از آنکه هزینه‌های فراوانی صرف امور تبلیغاتی کرد، از میزان اثربخشی آن فعالیت‌ها اطمینان حاصل کرد؟

سؤالات تحقیق

در راستای نیل به هدف‌های پژوهش، محققان در جستجوی پاسخ‌های مناسب برای سؤال‌های زیر می‎باشند:

1. اثربخشی انواع تبلیغات شرکت آب و فاضلاب تهران از دید مردم چگونه است؟

1-1: اثربخشی تبلیغات تلویزیونی شرکت آب و فاضلاب تهران از دید مردم چگونه است؟

2-1: اثربخشی تبلیغات رادیویی شرکت آب و فاضلاب تهران از دید مردم چگونه است؟

3-1 : اثربخشی تبلیغات شرکت آب و فاضلاب تهران از طریق رسانه های مکتوب از دید مردم چگونه است؟

4-1 : اثربخشی تبلیغات شرکت آب و فاضلاب تهران از طریق بیلبوردها از دید مردم چگونه است؟

5-1: اثربخشی تبلیغات شرکت آب و فاضلاب تهران از طریق مروجان فرهنگی از دید مردم چگونه است؟

2. نقاط قوّت و ضعف شرکت آب و فاضلاب تهران در رابطه با انواع تبلیغات کدامند؟
3. برای بهبود کیفیت انواع تبلیغات شرکت آب و فاضلاب تهران چه اقداماتی باید انجام داد؟

ضرورت و اهمیت تحقیق

میزان تحقق اهداف هر سازمان نشان‌دهنده میزان اثربخشی آن سازمان است. نکته مهم در تعیین میزان اثربخشی هر سازمان این است که اهدافی که در ابتدا تعریف شده‌اند قابلیت مقایسه با نتایج به دست آمده را داشته باشند. و یکی از پیش نیازهای این مسئله، این است که اهدافی که در ابتدا تعیین می‌شوند، قابلیت اندازه‌گیری داشته باشند.

به منظور سنجش اثربخشی تبلیغات نیز همانند سایر فعالیت‌ها می‌بایست در برنامه‌ریزی تبلیغات و در گام اول آن اهدافی برای تبلیغات تعریف شود. برای برنامه‌ریزی تبلیغات الگوهای متفاوتی وجود دارد که از معروفترین آن ها می‌توان به الگوی 5M اشاره کرد. در این الگو، در گام اول هدف تعیین می‌شود، سپس بودجه لازم برای تبلیغات تخصیص یافته و در گام‌های بعدی نسبت به تصمیم‌گیری راجع به پیام و رسانه اقدام می‌شود و نهایتاً به منظور تعیین اثر بخشی برنامه تبلیغات نتایج به دست آمده با اهداف از پیش تعیین شده مقایسه می‌شوند.

اکثر فعالیت‌های تبلیغاتی هدفی را دنبال می‌کنند اما آنچه که یک طرح تبلیغاتی خوب را از یک طرح تبلیغاتی ضعیف متمایز می‌سازد، کیفیت هدف تعیین شده در آنهاست. تعریف درست و دقیق هدف به تبلیغ کننده کمک می‌کند که شاخص‌های مناسبی برای انتخاب رسانه و پیام در اختیار داشته باشد و در نتیجه انتخاب بهتری نیز خواهد داشت. اما پرسش بعدی که در اینجا مطرح می‌شود این است که چگونه می‌توان اهداف صحیح تری را برای تبلیغات تعریف نمود؟

به منظور تعریف چنین اهدافی می‌بایست طی یک فرایند تحقیقاتی، اطلاعات مورد نیاز جمع‌ آوری گردد.

این اطلاعات می‌تواند به عنوان منبع اصلی تعیین هدف مورد استفاده قرار گیرد. این فرایند تحقیقاتی شامل بخش‌های زیر است:

• در بخش اول باید بررسی شود که دلیل اصلی تبلیغ‌دهنده از تصمیم برای تبلیغات چیست. آیا فرصتی را احساس کرده؟ قرار است محصول جدیدی معرفی شود؟ و یا برای جلوگیری از افول یک محصول یا خدمت، تصمیم به تبلیغات گرفته است. موارد بالا نمونه‌ای از دلایل تصمیم برای شروع یک برنامه تبلیغاتی هستند. ولی به هر ترتیب تبلیغ کننده می‌بایست دقیقاً دلیل خود را از انجام تبلیغ مشخص سازد.
• در گام بعدی تبلیغ‌دهنده می‌بایست به طور روشن ویژگی‌های متمایز محصولی را که قرار است برای آن تبلیغات صورت پذیرد، فهرست کند.

در کلیه موارد باید مشخص شود مخاطبان چه کسانی هستند و کدامیک از تأثیرات بالا از آنها انتظار می‌رود و این تأثیرات به چه میزانی خواهد بود. نتایج حاصله تا این مرحله اهداف مورد انتظار تبلیغ کننده را مشخص خواهد کرد. چنانچه تمام مراحل ذکر شده به درستی طی شود میزان اثربخشی تبلیغات تا حد قابل ملاحظه‌ای افزایش خواهد یافت. در پایان به منظور سنجش اثربخشی تبلیغ اجرا شده، می‌بایست با انجام تحقیقاتی میزان تأثیر تبلیغ بر مخاطبان آن اندازه‌گیری شود. مقایسه نتایج تحقیق اخیر با اهداف پیش‌بینی شده، میزان اثربخشی تبلیغ انجام شده را نشان خواهد داد؛ و این نکته آن چیزی است که تحقیق حاضر در صدد است بدان دست یابد.

اهداف تحقیق

این پژوهش دو هدف را دنبال می­ کند. نخست سنجش اثربخشی تبلیغات شرکت آب و فاضلاب تهران از دید مردم؛ و دوم بررسی راهکارهای لازم برای ارتقای اثربخشی تبلیغات و اقتصادی کردن تبلیغات (Value for money) است.

روش تحقیق

پژوهش حاضر از نوع توصیفی، و روش آن، پیمایشی است. در این تحقیق، برای گردآوری داده ­ها، از روش پرسشنامه استفاده شده است. ابتدا با توجه به متون و نظریه­ های موجود، شاخص‌های اثربخشی تبلیغات تعیین گردیده است. سپس، بر اساس شاخص‌ها پرسشنامه­ای خاص برای این تحقیق تدوین و ساخته شده است. سرانجام، داده‌های به ­دست آمده از پرسشنامه‌های تکمیل شده، برای پاسخگویی به سؤال‌های پژوهش و دستیابی به هدف‌های تحقیق، تجزیه و تحلیل گردیده است.

ابزار گردآوری اطلاعات

داده ­های این پژوهش از طریق پرسشنامه گردآوری شده است. در موارد خاص از مصاحبه برای غنا بخشیدن به یافته­ ها استفاده گردیده است.

روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 

داده ­هایی که از پرسشنامه ­ها استخراج شده بود، پس از جمع­بندی، وارد نرم افزار SPSS شده و با توجه به هدف‌ها و سؤال‌های پژوهش، از طریق این نرم‌افزار، محاسبه و تجزیه و تحلیل می­ شود. روش‌های آماری مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل، اغلب شامل آمار توصیفی، یعنی فراوانی، درصد و میانگین می باشد. بدیهی است در صورت ضرورت از آمار استنباطی نیز برای تحلیل داده‌ها استفاده گردیده است.

 جامعه آماری / نمونه آماری

جامعه اصلی این پژوهش، مشترکان شرکت آب و فاضلاب تهران هستند. نمونه به طور تصادفی انتخاب می‌شود. ولی انتظار می­رود به دلیل آنکه جامعه نامحدود است، تعداد نمونه بر اساس نظرات علمی مطرح شده بین 300 تا 500 باشد.جهت ارتقای کیفیت یافته­ های تحقیق و با توجه به اینکه این شرکت دارای 6 منطقه است، نمونه ­ای برابر 600 نفر انتخاب شد و 600 پرسشنامه توزیع و جمع­­آوری شد. به دلیل ناقص بودن تعدادی از پرسشنامه ها، در نهایت تعداد نمونه 577 نفر است.

تعریف تبلیغات

متخصصان امر بر این باورند که بخش عمده‌ای از مشکلات سازمان‌ها، ناشی از انتخاب و مدیریت ضعیف تامین‌کنندگان می‌باشد]49[. بنابراین سازمان‌ها تلاش خواهند کرد تا با احاطه بر وظایف تامین‌کنندگان، انتخاب درست و مدیریت آن‌ ها بخش اعظمی از مشکلات خود را از میان بردارند. اهمیت مساله انتخاب تامین‌کننده تا آنجاست که پیوند استراتژیک و مناسب با تامین‌کنندگان مناسب می‌تواند موجب رشد و شکوفایی سازمان شود و بالعکس عدم انتخاب درست تامین‌کنندگان می‌توان موجب رکود و حتی زوال سازمان گردد.

در فصل اول، هدف، بیان کلیاتی از پژوهش شامل مواردی مانند بیان مساله، اهمیت و ضرورت پژوهش، اهداف پژوهش، سؤالات پژوهش و… است تا خواننده با ساختار کلی آن آشنا شود.

1-2:بیان مسئله

مساله انتخاب تامین‌کننده از شاخص‌های متعددی تشکیل شده است که هر کدام از این شاخص‌ها ممکن است به زیر شاخص‌هایی تقسیم شوند. هر کدام از این شاخص‌ها و زیر شاخص‌ها، به تنهایی وزن و تاثیر خود را در فرایند انتخاب تامین‌کننده دارند. در مسائل واقعی و در یک سیستم انتخاب تامین‌کننده، ممکن است اجزای آن متاثر از یکدیگر بوده و دارای اثر متقابل باشند]69[. در پژوهش‌های گذشته که با تصمیم‌گیری چند شاخصه و روش‌های دیگر انجام شده است، شاخص‌های گزینش عمدتا از یکدیگر مستقل فرض شده‌اند و تاثیر آن‌ ها بر یکدیگر و بر فرایند انتخاب کمتر مورد توجه قرار گرفته شده است. در حالی که اغلب شاخص‌ها از یکدیگر مستقل نمی‌باشند و اثر ترکیبی که بر یکدیگر و در نتیجه بر کل فرایند ارزیابی می‌گذارند باید مد نظر قرار گیرد]78[.

1-3: اهمیت و ضرورت پژوهش

امروزه مدیریت زنجیره تامین بعنوان یک عنصر بسیار حیاتی و تاثیر گذار در استراتژی‌های سازمان‌ها است و یکی از موثرترین راه‌ها برای ایجاد ارزش برای مشتریان می‌باشد. ساختار زنجیره تامین متشکل از تامین‌کنندگان بالقوه، تولید‌کنندگان، توزیع‌کنندگان، خرده‌فروشان، مشتری و… می‌باشد و تامین‌کنندگان به عنوان یکی از اعضای با اهمیت زنجیره تامین نقش بسیار اساسی را در دست یابی به اهداف یک زنجیره تامین ایفا می‌کنند]9[. انتخاب یک تامین کننده مناسب می‌تواند سبب افزایش ارزش ایجاد شده در یک زنجیره تامین گردد که منفعت آن به تمامی اجزای دخیل در زنجیره تامین خواهد رسید.

در نتیجه ارزیابی و انتخاب تامین‌کنندگان مناسب و پیوندهای استراتژیک با آنها جز انکارناپذیری از یک زنجیره تامین می‌باشد که می‌تواند سبب بهبود عملکرد در بسیاری از موارد شامل: کاستن از هزینه‌ها توسط حذف ضایعات، بهبود مستمر کیفیت به منظور دستیابی به نرخ عیوب صفر، بهبود قابلیت انعطاف به منظور ارضای نیازهای مشتریان نهایی، کاهش زمان تاخیر در مراحل مختلف زنجیره تامین و… شود]12[.

1-4: اهداف پژوهش

 

1-4-1-  اهداف کلی

هدف این پژوهش استفاده از یک مدل ترکیبی از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه جهت ارزیابی و رتبه‌بندی تامین‌کنندگان مواد اولیه شرکت صنایع فولاد مازندران می‌باشد. شایان ذکر است در گام‌های نخستین به ارزیابی و رتبه‌بندی شاخص‌های موثر نیز پرداخته شده است.

 

1-4-2- اهداف فرعی

 

• تعیین وزن هر یک از شاخص‌ها و زیر شاخص‌ها در فرایند انتخاب تامین کننده
• تعیین ویژگی‌ها، مزیت‌ها و معایب تامین‌کنندگان
• کمک به شرکت جهت افزایش کارایی با انتخاب بهترین تامین‌کننده
• بررسی و مطالعه روش‌ها و مدل‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه و انتخاب روش یا ترکیب روش‌های مناسب

1-5: سؤالات پژوهش

 

• شاخص‌های کمی و کیفی ارزیابی و رتبه‌بندی تامین‌کنندگان کدامند؟
• استاندارد‌های مناسب برای ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان کدامند؟
• میزان اهمیت هر یک از شاخص‌ها تا چه حدی است؟
• روش اولویت‌بندی تامین‌کنندگان به چه شکل است؟
• شاخص‌های حساس در تعیین جایگاه رتبه‌ تامین‌کنندگان کدامند؟

1-6: سازمان‌های استفاده کننده از نتایج پژوهش

با توجه به کاربردی بودن این پژوهش، کلیه شرکت‌ها و سازمان‌هایی که خدمات و مواد اولیه خود را خارج از سازمان دریافت می‌کنند می‌توانند از نتایج این پژوهش استفاده کنند. از آنجایی که ارتباط با یک تامین‌کننده مناسب یکی از اجزای حیاتی یک زنجیره تامین می‌باشد این پژوهش برای سازمان‌هایی که خواستار دستیابی به مزیت رقابتی از طریق مدیریت صحیح زنجیره تامین هستند، بسیار مفید می‌باشد.

همچنین به این علت که پژوهش اخیر از ساختار تصمیم‌گیری چند شاخصه برای انتخاب تامین‌کننده استفاده می‌کند می‌توان از آن در کلیه تصمیم‌گیری‌هایی که در آن تصمیم‌گیرنده با یک ساختار پیچیده، چند شاخصه و با اثر گذاری شاخص‌ها بر یکدیگر روبرو است، استفاده نمود.

1-7: قلمرو مکانی پژوهش

قلمرو مکانی پژوهش حاضر، تامین‌کنندگان مواد اولیه شرکت صنایع فولاد مازندران می‌باشد.

1-8: قلمرو زمانی پژوهش

پژوهش حاضر به لحاظ قلمرو زمانی، فرا زمانی محسوب گشته لاکن داده‌های پرسشنامه در محدوده‌ زمانی از مهر ماه سال 1391 تا پایان سال 1391 می‌باشد.

1-9: شرح واژه‌های کلیدی پژوهش

 

• زنجیره‌تامین: شامل دو یا چند سازمان است که بطور قانونی از یکدیگر جدا بوده و توسط
  جریان‌های مواد، مالی و اطلاعات به هم مرتبط هستند و هدف آن‌ ها ارائه خدمت یا محصول به مشتری نهایی می‌باشد]47[.
• مدیریت زنجیره‌تامین: مدیریت زنجیره تأمین به عنوان مجموعه‌ای از رویکردها و تلاش‌هایی به شمار می‌رود که از تولیدکنندگان، عرضه‌کنندگان و توزیع‌کنندگان حمایت نموده و زنجیره ارزش را به گونه‌ای هماهنگ می‌نمایند که محصولات در مقادیر مناسب، زمان مناسب و مکان مناسب تولید و توزیع گردیده تا در نتیجه رضایت مشتری حاصل گردد]47[.
• تامین‌کننده: به سازمانی اطلاق می‌شود که کالای مورد نیاز سازمان دیگر را به مقدار مناسب، در زمان مناسب و تحت شرایط مورد نیاز فراهم سازد]61[.
• ارزیابی‌تامین‌کننده: عبارت است از مجموعه اقداماتی که توسط مدیران و عوامل خرید در راستای اهداف استراتژیک سازمان از جمله کاهش هزینه‌ها، تامین نیازهای مشتری، و افزایش رضایت مشتری به منظور شناسایی تامین کننده صورت می‌گیرد]61[.

چکیده

طبیعت و محیط زیست اساسی ترین سرمایه ها و منابع صنعت گردشگری تلقی می شوند، از همین رو،  در سال های اخیر اهمیت و ضرورت توجه به مفاهیم زیست محیطی صنعت گردشگری به بیشترین حد خود رسیده است. با توجه به آنکه اکوتوریسم نوعی گردشگری مسئولانه انسان در محیط طبیعی است که علاوه بر منفعت های مادی و غیرمادی به دنبال حفظ محیط زیست است، در این پژوهش هدف، شناسایی مهمترین عوامل تاثیرگذار بر توسعه صنعت اکوتوریسم در یکی از شهرهای شمالی کشور، تنکابن میباشد. بر همین اساس با بهره گرفتن از ابزار مدیریت استراتژیک و با در نظر گرفتن پارادایم توسعه پایدار، به عوامل استراتژیک درونی و بیرونی  موثر بر توسعه پایدار طبیعت گردی توجه  شده است. از آنجایی که بخش شمالی ایران   و به طور خاص استان مازندران و شهرستان تنکابن به دلیل برخورداری از منابع طبیعی غنی، همواره مورد توجه گردشگران بوده است، در این پژوهش محقق با بهره گرفتن از منابع اطلاعاتی بسیار همانند اسناد و کتب، مصاحبه با متخصصان و بازدید میدانی، در پی یافتن راهکارهایی است که درآینده، صنعت گردشگری و به ویژه اکوتوریسم در منطقه مورد مطالعه به  بهترین شکل ممکن توسعه یابد.  در مرحله تجزیه تحلیل اطلاعات از ماتریس های ارزیابی عوامل درونی و ارزیابی عوامل برونی استفاده شده است. برای تشخیص بهترین نوع استراتژی برای توسعه اکوتوریسم پایدار در منطقه از ماتریس های داخلی و خارجی و سوات بهره گرفته و در نهایت برای انتخاب بهترین استراتژی از میان استراتژی های مناسب، از ماتریس برنامه ریزی استراژیک کمی استفاده شده است.  در نهایت به این نتیجه رسیدیم که برای کاهش و یا از بین بردن نقاط ضعف و تهدیدها و همچنین تقویت نقاط قوت و فرصت ها در شهر تنکابن، بهترین استراتژی برای توسعه پایدار در منطقه نوع ST  و به طور خاص تدوین و اجرای برنامه جامع مدیریت توسعه  اکوتوریسم می باشد. برای اجرایی ساختن هرچه بهتر این استراتژی نیز پیشنهاداتی ارائه شده است.

کلمات کلیدی:

اکوتوریسم، توسعه پایدار، ارزیابی استراتژیک، شهرستان تنکابن.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                            صفحه

مقدمه    ………………………………………………………………. 1

• فصل اول: کلیات تحقیق

  • تشریح و بیان مساله …………………………………………………………………………………………………………….. 3
  • اهمیت و ضرورت انجام پژوهش …………………………………………………………………………………………… 4

  • سابقه پژوهش ها و مطالعات انجام گرفته  

    • سابقه پژوهش ها و مطالعات انجام گرفته داخلی ………………………………………………………. 5
    • سابقه پژوهش ها و مطالعات انجام گرفته خارجی …………………………………………………….. 6

  • اهداف اساسی از انجام پژوهش  

    • هدف اصلی از انجام پژوهش ……………………………………………………………………………….. 7
    • اهداف فرعی از انجام پژوهش ……………………………………………………………………………..  7
    
    
  • پیش فرض های پژوهش ……………………………………………………………………………………………………..  7

  • چارچوب تئوریک پژوهش ………………………………………………………………………………………………… 7

    • پرسش های پژوهش ……………………………………………………………………………………………. 10
    
    
  • فرضیه های پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………. 10

  • روش انجام پژوهش …………………………………………………………………………………………………………… 10

    • تعریف روش انجام پژوهش …………………………………………………………………………………. 10
    
    

  • تعریف جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………….. 11

    • روش تعیین حجم نمونه ………………………………………………………………………………………. 11
    • روش نمونه گیری ……………………………………………………………………………………………… 11
    
    

  • روش گردآوری اطلاعات  …………………………………………………………………………………………………. 11

    • منابع داده ها ……………………………………………………………………………………………………… 12
    • ابزار گردآوری داده ها ……………………………………………………………………………………….. 12
    • روش سنجش روایی …………………………………………………………………………………………… 12
    • روش سنجش پایایی ………………………………………………………………………………………….. 12
    • روش تجزیه تحلیل داده ها ………………………………………………………………………………….. 12
    
    

  • فصل دوم: مبانی نظری

    • رویکرد استراتژیک، اصول و اهداف آن ……………………………………………………………………………………………. 13

      • تعریف رویکرد استراتژیک ………………………………………………………………………………….. 13
      • لزوم اجرای برنامه ریزی استراتژیک ………………………………………………………………………. 16
      • اصول و مراحل رویکرد استراتژیک ………………………………………………………………………. 16
      
      

    • رویکرد استراتژیک در برنامه ریزی و توسعه گردشگری ………………………………………………………………………. 18

      • پیوند گردشگری و توسعه پایدار …………………………………………………………………………… 18
      • اهداف و اصول توسعه پایدار گردشگری ………………………………………………………………..  19
      • رویکرد استراتژیک و توسعه پایدار  ……………………………………………………………………….. 24
      • رویکرد استراتژیک به گردشگری  ……………………………………………………………………….. 25
      
      

    • رویکرد استراتژیک در مدیریت اکوتوریسم ……………………………………………………………………………………….. 27

      • تعریف اکوتوریسم ……………………………………………………………………………………………… 27
      • اصول اکوتوریسم برمبنای توسعه پایدار ………………………………………………………………….. 29
      • رشد و توسعه اکوتوریسم و لزوم مدیریت آن ………………………………………………………….. 34
      • استفاده از ابزارهای استراتژیک در مدیریت اکوتوریسم …………………………………………….. 35
      
      

    • فصل سوم: آشنایی با قلمرو مکانی و روش انجام پژوهش

      • آشنایی با قلمرو مکانی ……………………………………………………………………………………………………………………. 37

        • محیط طبیعی شهرستان تنکابن ……………………………………………………………………………………………… 37

          • موقعیت جغرافیایی …………………………………………………………………………………………………….. 37
          • ویژگی های اقلیمی …………………………………………………………………………………………………… 38
          • پوشش گیاهی ………………………………………………………………………………………………………….. 40
          • زندگی جانوری ……………………………………………………………………………………………………….. 41
          
          

        • محیط انسانی شهرستان تنکابن ……………………………………………………………………………………………… 41

          • تاریخچه سکونت ………………………………………………………………………………………………………. 41
          • کلیات جمعیتی ………………………………………………………………………………………………………… 42
          • فعالیت و کسب و کار ………………………………………………………………………………………………..
          • 
          •  44
          • راه های ارتباطی ……………………………………………………………………………………………………….. 45
          
          

        • منابع گردشگری ………………………………………………………………………………………………………………. 47

          • زیرساخت های گردشگری ………………………………………………………………………………………… 47

          • جاذبه های گردشگری ……………………………………………………………………………………………….. 50

            • جاذبه های طبیعی  …………………………………………………………………………………………….. 50
            • جاذبه های انسان ساخت و تاریخی  ………………………………………………………………………. 54
            • جاذبه ها و رویدادهای فرهنگی  …………………………………………………………………………… 56
            
            

          • روش شناسی ………………………………………………………………………………………………………………………………… 59

            • جمع آوری و طبقه بندی اطلاعات …………………………………………………………………………………………….. 59

            • تجزیه و تحلیل اطلاعات ………………………………………………………………………………………………………….. 60

              • ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و ماتریس ارزیابی عوامل خارجی ………………………………… 61
              • ماتریس سوآت ………………………………………………………………………………………………….. 62
              • ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی ……………………………………………………………………. 62
              
              
            • فصل چهارم: تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیات
            
            
          
          
          
          
        
        
        
        
      
      
      
      
    
    
    
    
  
  
  
  

4-1-  تجزیه و تحلیل عوامل درونزا  …………………………………………………… 63

4-1-1- نقاط قوت ……………………………………………………………………… 64

4-1-2- نقاط ضعف  …………………………………………………… 66

4-2- تجزیه تحلیل عوامل برونزا  ……………………………………………………… 68

4-2-1- فرصت ها  …………………………………………………….. 68

4-2-2- تهدیدها  …………………………………………………….. 71

4-3- ارزیابی عوامل درونی و بیرونی  ……………………………………………………. 73

4-4- تصمیم گیری با ماتریس QSPM  ……………………………………………… 80

• فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1-  خلاصه نتایج ……………………………………………………. 86

5-2- بحث و نتیجه گیری ………………………………………………………………. 88

5-3- پیشنهادات برای تحقیقات آتی  …………………………………………. 90

5-4- جمع بندی  ……………………………………………………………………………. 90

• منابع و مآخذ ………………………………………………………………………………… 91
• چکیده انگلیسی ………………………………………………………………. 96

مقدمه:

رشد فزاینده شهرنشینی و رویکرد به جغرافیای اوقات فراغت در دهه های اخیر سبب شده است که توجه به صنعت توریسم به عنوان بزرگترین ومتنوع ترین صنعت و نیز به عنوان هدفی قابل حصول در فرایند توسعه پایدار،مورد توجه بسیاری از کشور ها قرار گیرد. اکوتوریسم به عنوان یکی از شاخه های این صنعت، جزء مهمترین فعالیت های اقتصادی در نقاط مختلف جهان می باشد. اکوتوریسم فرصت بسیار مناسبی را دراختیار بازدیدکنندگان قرار می دهد تا نسبت به اهمیت حفظ فرهنگ ها و چگونگی محافظت از طبیعت و جوامع بومی آگاه شوند.

تردیدی نیست که همه کشورهای جهان در رقابتی تنگاتنگ در پی بهره گیری از مزایای اقتصادی اجتماعی، فرهنگی و به ویژه دریافت سهم بیشتر از درآمد و بالا بردن سطح اشتغال ناشی از بهینه سازی این صنعت هستند. بی تردید مسایل مربوط به بهبود کیفیت که آینده  گردشگری در گرو آن است، در کانون پایداری  قرار دارد. بهبود کیفیت باید در تمام عرصه ها و ارکان و اجزاء تشکیل دهنده آن ارائه شود.

تا اواخر دهه 1970 ، گردشگری به عنوان فعالیتی طلایی و بدون دود (آلودگی) معرفی و هموار ه بر پیامدهای مطلوب و منافع به ویژه منافع اقتصادی آن تاکید می شد (چویی،2003 :77).  از دهه 1980 یافته ها و گزارش های  تحقیقی متعدد، پیامدهای زیست محیطی، اجتماعی و فرهنگی نامطلوب گردشگری را مورد تایید قرار دادند . در  دهه مذکور پیامدهای زیست محیطی ناشی از گردشگری به تنها دغدغه محققان این حوزه مبدل شد(باتلر، 1980: 5). در دهه 1990 در راستای پارادایم توسعه پایدار، رویکردهای سنتی توسعه گردشگری به چالش کشید  و با تاکید همزمان بر پیامدهای مطلوب و نامطلوب گردشگری، حرکت از گردشگری انبوه به سوی رویکرد توسعه پایدار گردشگری آغاز شد(جوراسکی و ویلیامز، 1997: 3).  توسعه پایدار گردشگری یک جابجایی از رویکردهای سنتی اقتصاد نئوکلاسیک در زمینه توسعه گردشگری، به یک رویکرد کلی نگرتر (سیستمی تر) را نشان می دهد که در این رویکرد، نه تنها نیازهای بازار مورد توجه است بلکه نیا زهای جامعه و محیط زیست طبیعی نیز مورد توجه و تأکید قرار می گیرد( هاوکیس و ویلیامز، 1993: v).  بنا به تعریف سازمان جهانی جهانگردی، توسعه پایدار گردشگری، فرایندی است که با کیفیت زندگی میزبانان، تأمین تقاضای بازدیدکنندگان و به همان نسبت با حفاظت منابع محیط طبیعی و انسانی در ارتباط است.)هانتر و گیرین، 1995: 22 (WTO, 1996 ; (قدمی.1387: 18).

یکی از چالش های روبروی افرادی که می خواستند تئوری توسعه پایدار و به دنبال آن توسعه پایدار گردشگری را برای اجرا ترجمه کنند، تعیین این بود که چه محدودیت هایی باید اعمال شود؟ چه کسی باید آن را تضمین کند؟ و آنها در چه سطحی باید تحقق یابند؟ (فریزن، 1997: 22). در این راستا چندین چارچوب مفهومی مرتبط با موضوع پایداری معرفی شدند(WTO, 1996) و بسیاری از محققان گردشگری برای توسعه و بکارگیری مفاهیم، مدل ها، سیستم های پایش و شاخص های گردشگری پایدار، تلاش زیادی صورت داده اند که استفاده از ابزارهای برنامه ریزی استراتژیک هم از آن جمله است (قدمی. 1390: 65).

پژهش حاضر تلاشی است در جهت ارزیابی صنعت اکوتوریسم بر اساس معیارهای توسعه پایدار گردشگری در شهرستان تنکابن که با بهره گرفتن از ماتریس های مدیریت استراتژیک به نتیجه رسیده است. هدف شناسایی مولفه های استراتژیک  موثر بر توسعه اکوتوریسم و ارائه بهترین استراتژی برای بهبود آن در منطقه مورد مطالعه است. بر همین اساس با توجه به کاربردی بودن پژوهش به ترتیب در پنج فصل به عناوین کلیات تحقیق، مبانی نظری، قلمرو مکانی و روش شناسی پژوهش، تحلیل داده ها و آزمون فرضیات، نتایج و پیشنهادات پرداخته شده است.

فصل اول: کلیات تحقیق

 تشریح و بیان مسأله :

یکی از گام های اساسی در توسعه و پیشرفت هر منطقه ای،  استفاده بهینه از کلیه امکانات و منابع آن با مدیریت علمی و صحیح است. اکوتوریسم که یکی از بخش های اصلی در صنعت جهانگردی است، با توجه به وسعت کشور و تنوع گونه ها، امکان پذیر و سودآور خواهد بود. اصولا اکوتوریسم راهبردی است برای کنترل مناطق حفاظت شده. این نوع از گردشگری با هدف چندجانبه -یعنی حفاظت از محیط زیست، احترام به جوامع محلی و ارتقای مؤلفه های فرهنگی جوامع میزبان- سروکار داردکه این اهداف با مفهوم توسعه پایدار همخوانی دارند و شعار اصلی آن” سفر مسئولانه به مناطق طبیعی به منظور حفظ محیط زیست و بهبود اوضاع اقتصادی جوامع محلی” است (درام و مور. 1390). شهرستان تنکابن، دارای منابع طبیعی غنی و مناسب برای بازدید و گردش اکوتوریست ها می باشد اما در این میان دیده می شود از  اکوسیستم های این شهرستان درجهت توسعه بخش گردشگری استفاده چندانی نمی شود و یا به صورت درست بهره برداری نمی شود. اکوسیستم هایی از جمله دریا، رودخانه ،جنگل، کوه و… . طبق مشاهدات میدانی و آمار مربوط به ورود گردشگران طبیعت محور که توسط معاونت گردشگری استان مازندران در شهرستان تنکابن انتشار یافته است، تعداد گردشگرانی که بتوان آنها را اکوتوریست نامید، در مقایسه با پتانسیل های موجود در این شهرستان(منابع طبیعی غنی و مناسب برای تفرج) بسیار کم است. در واقع فقط بخش هایی از جنگل ها یا نوار ساحلی برای عموم گردشگران شناخته شده و بسیاری از مناطق بکر این شهرستان که برای اکوتوریست ها بسیار مناسب است، ناشناخته باقی مانده. حال مساله اصلی تحقیق این است که چگونه می توان منابع اکوتوریستی غنی این شهرستان را شناساند و توجه مسافران دوستدار طبیعت را از بخش های خاص شناخته شده به سوی منابع دیگر معطوف کرد تا از یک سو اثرات زیست محیطی حاصله به حداقل ممکن برسد و از سوی دیگر جوامع محلی، به عنوان مثال روستانشینان مناطق جنگلی، از فواید برگزاری تورهای طبیعت محور بهره مند شوند. از طرفی با توجه به اینکه در توسعه گردشگری، سریع ترین رشد در بخش اکوتوریسم بوده که بین 2.5 تا 7 درصد سریع تر از سایر بخش های توریسم توسعه یافته است(جوزی و دیگران. 1388: 71) و از آنجایی که صنعت گردشگری و به طور خاص، اکوتوریسم دارای پیچیدگی های بسیار میباشد که اجرای مدیریت علمی و کارا در آن با دشواری هایی همراه است، ارزیابی استراتژیک در وهله اول به مدیران و سایر ذینفعان کمک می نماید تا بدانند که اکوتوریسم در شهرستان تنکابن در چه جایگاهی است و در وهله دوم راهگشایی باشد برای اینکه بدانیم چگونه می توان اکوتوریسم را ارتقاء بخشید.

ارزیابی استراتژیک یکی از مهم ترین و اساسی ترین وظایف مدیران سازمان هاست که امروزه با توجه به وسعت و سرعت تحولات اقتصادی و اجتماعی و افزایش شدت رقابت ها، روز به روز بر اهمیت آن افزوده می شود. و تمامی مدیران برای بقاء سازمان هایشان ناگزیرند دیر یا زود به این مهم بپردازند. تاکنون پژوهش های بسیاری در بخش گردشگری در شهرستان تنکابن انجام شده است اما هیچ یک از این پژوهش ها به ارزیابی استراتژیک اکوتوریسم نپرداخته اند. و یا پژوهش های دیگری وجود دارد که ارزیابی استراتژیک گردشگری در شهرهای دیگر استان مازندران همچون فریدونکنار ، اختصاص یافته است.  می توان چنین نتیجه گرفت که پژوهش حاضر  میتواند کمک شایانی به توسعه اکوتورسم  شهرستان تنکابن بنماید.

• اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

اکوتوریسم ازمهم ترین فعالیت های اقتصادی در نقاط مختلف جهان به شمار می آید که فرصت بسیار مناسبی را در اختیار بازدیدکنندگان قرار می دهد تا از اهمیت حفظ فرهنگ ها و چگونگی محافظت از فرهنگ های محلی و طبیعت آگاهی یابند. شهرت اکوتوریسم در این است که ابزار مناسبی برای  محافظت از نواحی به شمار می آید (بدری و دیگران. 1390: 34).

توجه به یکی از بخش های گردشگری (اکوتوریسم) و ارزیابی استراتژیک آن در شهرستان تنکابن، نقش موثری در توسعه این منطقه و در نتیجه توسعه ملی و تنوع بخشی به اقتصاد ملی دارد. چراکه تنکابن همواره از جمله شهرهایی میباشد که مسافران بسیاری آن را برای سفر بر می گزینند. قابل ذکر است که طبق آمار های سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، طی سال های اخیر استان مازندران(شهرستان تنکابن در استان مازندارن قرار دارد) در رتبه های برتر از نظر میزان پذیرش گردشگران بوده است. تدوین این پایان نامه میتواند به مدیران و برنامه ریزان صنعت گردشگری کمک نماید تاجایگاه اکوتوریسم را در بخشی از کشور(تنکابن) بدانند و از آن به عنوان نمونه ای در تدوین و اجرای استراتژی ها در سطح کلان بهره مند گردند. عدم انجام چنین پژوهش هایی در منطقه سبب نابودی هرچه زودتر منابع طبیعی و مقاصد گردشگری خواهد شد که برای منطقه و همچنین کشور آسیب های جبران ناپذیری به همراه خواهد داشت. چرا که گردشگرانی با عنوان اکوتوریست در ارتباط مستقیم و تنگاتنگ با طبیعت هستند. با تدوین و اجرای ارزیابی های استراتژیک می توان به استفاده درست و علمی از این  نوع گردشگری نائل آمد.

• سابقه پژوهش­ها و مطالعات انجام گرفته:

1-3-1-  سابقه پژوهش­ها و مطالعات انجام گرفته داخلی

تاکنون پژوهش های بسیاری در زمینه  اکوتوریسم در کشور و منطقه انجام شده است که هرکدام از آنها به نحوی به مقوله اکوتوریسم پرداخته اند . به عنوان مثال در مقاله ای تحت عنوان “ارزیابی اکوتوریسم در جنگل های اطراف تالاب زریبار با بهره گرفتن از سامانه های اطلاعات جغرافیایی” ، آرمان رشیدی و دیگران، به ارزیابی توان جنگل های اطراف تالاب زریبار برای کاربری اکوتوریسم به منظور تعدیل فشار تفرجی در اکوتوریسم تالاب و هدایت بخشی از این فشار به سمت جنگل پرداخته اند. در این پژوهش با جمع آوری اطلاعات و استفاده از نرم افزار GIS به تلفیق لایه های اطلاعاتی و نقشه سازی پرداخته اند. و در نهایت برای هر بخش از جنگل های اطراف تالاب، توان خاصی برای تفرج تعریف کرده اند. در پژوهش دیگری که لقمان صادقی و دیگران تحت عنوان “ارزیابی توسعه اکوتوریسم در استان کردستان با مدل استراتژیک SWOT”  انجام داده اند، به بیان پتانسیل ها و نقاط ضعف این استان در رابطه با اکوتوریسم پرداخته اند . این پژوهش که جنبه توصیفی- تحلیلی دارد، با بهره گرفتن از مدل SOWT ، استرتتژی مؤثر برای توسعه اکوتوریسم در منطقه را استراتژی تهاجمی تشخیص داده است. در پژوهش دیگری که فیروزه فانی ثانی برای پایان نامه کارشناسی ارشد انجام داده ، به بررسی  اکوتوریسم در مناطق حفاظت شده استان مازندران با تکیه به اثر طبیعی ملی خشکه داران تنکابن پرداخته است. در اثر طبیعی ملی خشکه داران بررسی توسعه اکوتوریسم در دو بخش مطالعات اکولوژیکی و اقتتصادی اجتماعی و مطالعات پرسشنامه ای انجام گرفت.  در پایان با استخراج داده های پرسشنامه و تجزیه و تحلیل آنها با نرم افزار spss و آزمون مجذور کای ویژگیهای زیست محیطی واقتصادی اجتماعی منطقه ، مشکلات و موانع موجود جهت توسعه اکوتوریسم و راهکارهای توسعه اکوتوریسم در اثر طبیعی ملی خشکه داران مورد بررسی قرار گرفته .نتایج حاصل نشان داد که این منطقه برای توسعه توریسم به صورت متمرکز مناسب نمی باشد اما با اتخاذ تدابیری مانند زدن تریل در منطقه و … می توان دسترسی به قسمتهایی با چشم اندازهای زیبا و اکوتوریسم را به صورت گسترده و غیر متمرکز در منطقه توسعه داد. نتایج پرسشنامه حاکی از این بود که اغلب بازدید کنندگان فقط از موزه دیدن می کنند و بیشتر تمایل دارند به صورت گروهی یا خانوادگی به منطقه بروند و فاقد برنامه خاص جهت بازدید از منطقه می باشند. اکثریت امکانات موجود را برای این منطقه کافی نمی دانند و در صورت ارائه تسهیلات و خدمات لازم به پرداخت هزینه برای ورودی می باشند و مایلند مدیریت منطقه به هر دو بخش دولتی و خصوصی واگذار شود.

1-3-2-  سابقه پژوهش­ها و مطالعات انجام گرفته خارجی

از آنجایی که اکوتوریسم فعالیتی رو به رشد است،توجه بسیاری از پژوهشگران در سراسر جهان به آن معطوف شده است.به عنوان مثال:  بارنجی و همکاران در سال 2002 برای کشور هندوستان پژوهشی با عنوان برنامه ریزی اکوتوریسم برای میدناپور غربی هندوستان انجام داده اند، در این تحقیق از GIS جهت شناسایی جاذبه های طبیعی و فرهنگی و برنامه ریزی اکوتوریسم استفاده شده است. در این بررسی ابتدا منطقه مورد مطالعه از تصاویر ماهواره ای استخراج شده و سپس لایه های اطلاعاتی مورد نیاز تهیه شده . در نهایت نقشه توان اکوتوریسم منطقه را بر مبنای تلفیق نقشه های کاربری و پوشش اراضی ، حاصلخیزی خاک و ویژگی های توصیفی اکولوژیک به دست اورده اند. در پژوهش دیگری که توسط مارویاما و بونروکاو با عنوان “ارزیابی میزان مناسب بودن یک سایت برای اجرای اکوتوریسم با بهره گرفتن از GIS و AHP ” ،در سال 2011 در تایلند انجام شده است، نویسندگان به دنبال شناسایی و الویت بندی سایت های اکوتوریسم در استان سورات تانی در تایلند بوده اند. در این مطالعه شاخص های مناسب برای توسعه اکوتوریسم شناسایی  و دسته بندی شده است ،سپس فرایند ارزیابی سایت اکوتوریسم بر اساس 9 معیار از جمله : قابلیت رویت(دید)، پوشش زمین، حفاظت، تنوع گونه ای، ارتفاع، شیب، نزدیکی به سایت های فرهنگی، فاصله از جاده و میزان توافق انجام شده است.در نهایت با بهره گرفتن از فرایند تحلیل سلسله مراتبی به محاسبه جزئیات  پرداخته اند و سایت های مناسب اکوتوریسمی را شناسایی کرده اند.

• اهداف اساسی از انجام پژوهش:

از آنجایی که اکوتوریسم از پرطرفدارترین شاخه های گردشگری در تمامی نقاط دنیاست و طبق آمار سازمان جهانی جهانگردی هرساله بر تعداد دوستداران طبیعت گردی افزوده می شود، در این پایان نامه برآنیم تا با  ارزیابی استراتژیک اکوتوریسم تنکابن، نقاط قوت و ضعف و عوامل فرصت و تهدید اکوتوریسم را در این منطقه شناسایی کنیم و برای بهبود و بهره برداری بهینه از طبیعت منطقه ، بهترین استراتژی را پیشنهاد دهیم. که برای الویت بندی استراتژی های مناسب برای منطقه از برخی از ماتریس هایی که در علم مدیریت استراتژیک وجود دارد، بهره میبریم.

1-4-1- هدف اصلی از انجام پژوهش:

انتخاب بهترین  استراتزی برای بهبود اکوتوریسم در شهرستان تنکابن بر اساس ارزیابی استراتژیک اکوتوریسم در منطقه نامبرده.

1-4-2- اهداف فرعی از انجام پژوهش:

• شناسایی مولفه های استراتژیک  موثر بر توسعه اکوتوریسم در سایت های گردشگری
• معرفی رویکرد استراتژیک در فرایند ارزیابی توسعه گردشگری بر مبنای اصول توسعه پایدار.

 پیش­فرض­های پژوهش:

اولین پیش فرضی که در این پژوهش در نظر گرفته شده است، این است که اکوتوریسم در شهرستان تنکابن اجرا میشود و این منطقه به دلیل داشتن پتانسیل های قوی اکوتوریستی همچون جنگل، ساحل، غار، کوه، دشت و … ، امکان بسیاری برای رشد و توسعه گردشگری طبیعت محور دارد.

دومین پیش فرض این است که برای توسعه اکوتوریسم در یک منطقه خاص، ارزیابی استراتژیک ضروری میباشد چرا که تمامی اندیشمندان مدیریت، برنامه ریزی استراتژیک را لازمه پیشرفت برنامه ها میدانند و ارزیابی استراتژیک بخشی از آن است.

چکیده

صنعت کاشی و سرامیک، سهم بزرگی از صادرات غیر نفتی کشور ایران را به خود اختصاص داده است. در سال های اخیر؛ صنعت کاشی و سرامیک ایران با بحران مازاد عرضه نسبت به تقاضا روبرو بوده و یکی از مسائل مطرح برای شرکت­های فعال در این بخش، فروش محصولات تولید شده است. در این بین، نمایندگی­های فروش کاشی؛ شرکت هایی هستند که در خط مقدم تلاش برای فروش این محصول قرار دارند و بهبود عملکرد آنان؛ تاثیر بسزایی بر بهبود وضعیت سودآوری شرکت ها و در نهایت جایگاه این صنعت دارد. از این رو در این مطالعه به ارزیابی کارایی نمایندگی های فروش کاشی پرداخته شده است.

برای این منظور، تکنیک تحلیل پوششی داده ها که مرسوم ترین و پرکاربردترین روش در اندازه گیری کارایی می­باشد مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که از بین 27 واحد مورد بررسی؛ تنها 4 واحد دارای کارایی تکنیکی کل 100% بوده و متوسط کارایی واحدها برابر با 56% می باشد. در این مطالعه یک دیدگاه جدید به نام تکنیک DEA TOPSIS- که اخیرا در بحث ارزیابی کارایی مطرح شده؛ مورد بحث و بررسی قرار گرفت. به منظور بررسی توان این تکنیک در ارزیابی و رتبه بندی واحدها؛ نتایج روش فوق با نتایج مدل اندرسون-پترسون و تکنیک AHP-DEA مقایسه شد. نتایج حاکی از آن بود که مدل های اندرسون پترسون و TOPSIS-DEA دارای روند مشترکی در زمینه رتبه بندی واحدها هستند. به گونه ای که واحدهای قوی و واحدهای ضعیف در هر دو روش مشابه است. از طرفی تحلیل همبستگی بین رتبه بندی های ارائه شده توسط دو روش، حاکی از وجود همبستگی بسیار قوی به میزان 87% بین نتایج هر دو روش بود.

واژگان کلیدی: تحلیل پوششی داده ها، ارزیابی عملکرد، صنعت کاشی، TOPSIS-DEA

 فهرست مطالب

عنوان                                                                                                              صفحه

مقدمه. 1

1-1-  بیان مسأله. 1

1-2- ضرورت انجام تحقیق.. 3

1-3- فرضیات (یا سوالات پژوهشی) 4

1-4- اهداف تحقیق.. 4

1-5- ابعاد و حدود مسئله. 4

1-6- محدودیت ها و مشکلات تحقیق.. 4

فصل دوم: ادبیات موضوع و سابقه تحقیق

بخش اول: ارزیابی عملکرد. 5

2-1-1- مقدمه. 5

2-1-2- عملکرد. 6

2-1-3- ارزیابی.. 7

2-1-4- ارزیابی عملکرد. 8

2-1-5- هدف از ارزیابی عملکرد. 9

2-1-6- معیارهای ارزیابی عملکرد. 10

2-1-7- مدیریت عملکرد. 10

2-1-8- مفهوم کارایی.. 13

2-1-9- انواع کارایی.. 14

2-1-9-1-کارایی فنی.. 14

2-1-9-2- کارایی تخصیصی.. 14

2-1-9-3- کارایی ساختاری.. 15

2-1-9-4- کارایی مقیاس… 15

2-1-10- ناکارایی تکنیکی و مرزهای تولید. 15

2-1-11- روش های تحلیل مرزی.. 17

2-1-11-1- روش های پارامتریک… 18

2-1-11-1-1- روش مرز تصادفی (SFA) یا مرز اقتصادی (EFA) 18

2-1-11-1-2- روش توزیع آزاد (DFA) 18

2-1-11-1-3- روش مرز انبوه (TFA) 19

2-1-11-2- روش های ناپارامتریک… 19

2-1-11-2-1- تحلیل پوششی داده ها 20

2-1-11-2-2- دیدگاه FDH.. 20

بخش دوم: مفاهیم پایه ای در تحلیل پوششی داده ها 21

2-2-1- نمایش مرز کارا با یک ورودی و دو خروجی.. 22

 

 

2-2-2-  نمایش مرز کارا با دو ورودی و یک خروجی.. 23

2-2-3-  ساختن واحد مجازی.. 24

2-2-4- مزایای DEA. 24

2-2-5- معایب DEA. 26

2-2-6- مدلهای اصلی تحلیل پوششی داده ها 27

2-2-6-1- مدل نسبت CCR 27

28

29

30

2-2-6-5- مدلهای خروجی محور 31

2-2-6-6- بازده به مقیاس… 32

2-2-6-7- مدل BCC 34

2-2-6-8- مدل اصلی CCR-BCC. 36

2-2-6-9- مدل اصلی BCC-CCR. 37

2-2-6-10- کارایی مقیاس… 38

2-2-6-11- محاسبه کارایی مقیاس… 39

بخش سوم: مروری بر پیشینه تحقیق.. 41

بخش اول: مطالعات مرتبط با صنعت کاشی و TOPSIS-DEA. 41

بخش دوم: مطالعات دیگر در زمینه DEA. 43

3-1- مقدمه. 47

3-2- روش تحقیق.. 47

3-3- جامعه آماری.. 48

3-4- شناسایی نهاده ها و ستانده ها 48

3-5- روش تجزیه و تحلیل داده ها 49

3-5- 1- تکنیک TOPSIS. 49

3-5-2- تکنیک TOPSIS-DEA. 50

3-5-3- روش اندرسون-پترسون. 55

3-5-3- تکنیک AHP-DEA. 56

4-1- مقدمه. 59

4-2- توصیف آماری داده ها 59

4-3- اندازه گیری کارایی با بهره گرفتن از مدل های پایه ای DEA. 61

4-4- اندازه گیری کارایی با بهره گرفتن از تکنیک TOPSIS-DEA. 65

4-4-1- محاسبه کارایی واحد ایده آل مثبت.. 66

4-4-2- محاسبه کارایی واحدهای تصمیم بر اساس IDMU. 66

4-4-3- محاسبه کارایی واحد ایده آل منفی.. 67

4-4-4- محاسبه کارایی واحدهای تصمیم بر اساس ADMU. 67

. 68

4-5- رتبه بندی واحدهای کارا با بهره گرفتن از تکنیک AHP-DEA. 69

4-6- مقایسه نتایج TOPSIS-DEA، مدل اندرسون-پیترسون و AHP-DEA. 70

  73

.. 73

.. 75

.. 75

منابع و ماخذ. 76

 

 

مقدمه

در دنیای پیچیده و رقابتی امروز، تنها سازمان هایی قادر به بقا و رقابت هستند که به طور مداوم در حال ارزیابی و بهبود عملکرد خویش بوده و با توجه به استاندارد های صنعت، سطح قابل قبولی از عملکرد را داشته باشند. عصر کنونی که محققان آن را فرا مدرن نامیده اند دارای ویژگی تغییر مداوم و پیچیدگی ساختارهاست. در چنین شرایطی تنها مدیرانی می توانند با موفقیت عمل نمایند که اطلاعات مناسب، به روز و جامعی را از نحوه عملکرد سازمان خود داشته و تصمیمات درست و به موقعی را برای بهبود مداوم سازمان متناسب با تغییرات موجود اتخاذ نمایند (شهریاری،1382).

از این رو سیستم های ارزیابی عملکرد سازمان یک مکانیزم مهم کنترل در راستای خط مشی ها و سیاست های کلی سازمان بوده و اطلاعات مهم و حیاتی را در خصوص میزان تناسب و سازگاری واحدها با برنامه ها، در اختیار مدیران قرار می دهند. این امر در گرو آن است که نظام ارزیابی عملکرد از جامعیت کافی برخوردار باشد تا نتایج آن قابل استفاده بوده و تمام جوانب فعالیت ها را مدنظر قرار دهد.

• بیان مسأله

صنعت کاشی و سرامیک، سهم بزرگی از صادرات غیر نفتی کشور ایران را به خود اختصاص داده است. این صنعت به دلیل نقش مهمی که در بالا رفتن سطح بهداشت جامعه داشته و همچنین به دلیل برخورداری از مزایای فراوان تولیدی؛ از جمله مواد اولیه، سوخت، انرژی، نیروی انسانی و غیره؛ طی سال­های اخیر رشد فراوانی را در گروه صنعت کانی های غیر فلزی به خود اختصاص داده است (ابوالحسنی و همکاران، 1390).

کشور ایران با تولید 450 میلیون متر مربع کاشی، رتبه چهارم تولید کاشی و سرامیک را در جهان دارا می باشد. این در حالی است که صنعت کاشی در حدود 20% از کل صنایع ایران را تشکیل می دهد (انجمن تولید کننده گان کاشی و سرامیک کشور).

از سال ۱۳۳۹ با افتتاح کارخانه کاشی ایرانا، تولید کاشی به صورت صنعتی و با ماشین آلات و تجهیزات جدید در کشور شروع شد. وجود منابع کافی، انرژی و مواد اولیه در داخل و بازارهای مناسب در کشورهای مجاور، انعطاف پذیری صنعت کاشی و سرامیک و ارزش افزوده نسبتاً خوب از نقاط قوت صنعت کاشی و سرامیک در کشور ایران می باشد و در مقابل عدم تناسب حجم سرمایه گذاری با نیاز، عدم تکمیل حلقه های صنعتی، هزینه های بالای نیروی کار و انرژی از نقاط ضعف این صنعت در کشور است (صادقی فروشانی، 1385).بر طبق آمار منتشر شده در سال 1390، میزان ارزش صادرات این محصول به بیش از 290 میلیون دلار رسیده که رقم قابل توجهی می باشد. همچنین بر اساس این آمار در سال 1390 بیش از 300 هزار نفر به طور مستقیم در ارتباط با این صنعت مشغول به کار بوده اند (انجمن تولید کنند گان کاشی و سرامیک کشور). در سال های اخیر؛ صنعت کاشی و سرامیک ایران با بحران مازاد عرضه نسبت به تقاضا روبرو بوده و یکی از مسائل مطرح برای شرکت­های فعال در این بخش، فروش محصولات تولید شده است (آقاجانی و زارع شاهی، 1388). در این بین، نمایندگی های فروش کاشی؛ شرکت هایی هستند که در خط مقدم تلاش برای فروش این محصول قرار دارند و بهبود عملکرد آنان؛ تاثیر بسزایی بر بهبود وضعیت سودآوری شرکت ها و در نهایت جایگاه این صنعت دارد. از این رو در این مطالعه به ارزیابی کارایی نمایندگی های فروش کاشی پرداخته شده است.

1-2- ضرورت انجام تحقیق

اندازه ­گیری؛ بخشی مهم از زندگی مدرن می­باشد. ما محیط، خود و گذر زمان را اندازه می­گیریم. پیشرفت ما به عنوان یک تمدن؛ نتیجه مستقیم توانایی ما برای اندازه ­گیری است. در این میان، اندازه ­گیری عملکرد؛ به عنوان جنبه­ای از اندازه ­گیری، توجه بسیاری از اندیشمندان را به خود معطوف کرده است. عملکرد سازمانی همواره اثرات قابل توجهی بر فعالیت شرکت­ها داشته است. در نتیجه، راه­ها و ابزارهای اندازه ­گیری صحیح این عملکرد، زمینه مهم و رو به رشدی را در تحقیقات سازمانی و آکادمیک، به خود اختصاص داده است (فولان و براون، 2005).

در حقیقت، از 15 سال اخیر به این سو، به نظر می­رسد که اندازه ­گیری عملکرد، ذهن اندیشمندان رشته­های مختلف را مشغول خود کرده است. اوج این کار را می­توان در اواسط دهه 90، مشاهده کرد. نیلی  (1999) می­گوید که بین سالیان 1994 تا 1996 حدود 3615 مقاله درباره اندازه ­گیری عملکرد منتشر شدند؛ به این آمار، تعداد کتاب­هایی که هر دو هفته یکبار، تنها در آمریکا، منتشر شدند را اضافه کنید. اطلاعات وسیع و متفاوتی که در حوزه اندازه ­گیری عملکرد قابل دسترسی هستند؛ بواسطه تلاش­ های محققان در زمینه ­های مختلف به وجود آمده است. این رشته اکنون به عنوان بخش مهمی از ادبیات استراتژی تولید، شناخته می شود. اندازه ­گیری عملکرد با نرخی قابل توجه، و به منظور مواجه با واقعیت های جدید سازمانی، در حال تکامل است و از طریق تکامل این مفهوم است که دگردیسی سازمان به سازمانی مدرن رخ می­دهد. مرز بعدی اندازه ­گیری عملکرد، محیط خارجی است. در سال­های آینده، انتظار یک افزایش محسوس در توسعه های اندازه گیری عملکرد بین سازمانی، از قبیل اندازه گیری عملکرد زنجیره تامین و واحدهای فروش محصول وجود دارد. این امر اثری عمیق بر شیوه های اندازه گیری عملکرد در سازمان­ها دارد. ظهور و پیدایش شیوه ­های جدید اندازه ­گیری عملکرد، شاهدی بر این مدعاست (زارع شاهی، 1392).

1-3- فرضیات (یا سوالات پژوهشی):

 

1. متوسط کارایی نمایندگی های فروش شرکت کاشی ستاره در سال 1392 چقدر بوده است؟
2. آیا نتایج تکنیک TOPSIS-DEA با نتایج مدل های اندرسون پیترسون و AHP-DEA هماهنگی دارد؟

1-4- اهداف تحقیق

اهداف این مطالعه در 4 حوزه زیر توسعه یافته است:

1. محاسبه کارایی هر یک از نمایندگی های فروش کاشی شرکت ستاره
2. ارائه راهکارهایی برای بهبود عملکرد واحدهای ناکارا
3. رتبه بندی نمایندگی های فروش با بهره گرفتن از تکنیک TOPSIS-DEA
4. مقایسه نتایج مدل TOPSIS-DEA با نتایج مدل های اندرسون پیترسون و AHP-DEA