در واقع، هدف پروژه مدارس صلح آمیز این است که شرایط مدرسه را از طریق ایجاد شیوه های بادوام و معنادار تغییر دهد. [۶]این پروژه پنج جزء مهم دارد:

نخست: مدارس با شرایط مثبت، شروع به کار می کنند که شامل مباحث مشاوره ای و ایجاد آگهی هایی می شود که به تغییر زبان و تفکر افراد در مدرسه کمک می کند. [۷]این در حالی است که مدارس به عنوان قسمت کوچکی از جامعه ، دارای این پتانسیل هستند تا افراد را درون جامعه، تربیت و هماهنگ کنند.

دوم: معلمان کاملاً از فنون های مدیریتی در کلاس بهره می برند.

سوم: از دوستان و مربیان ، برای کمک به افراد در مدرسه در جهت حل مشکلاتشان بدون مقصر کردن کسی استفاده کنند.

چهارم: جزء چهارم تحت عنوان “برنامه­ی آموزش فیزیکی جنگجوی مهربان”[۸] است. این جزء، از ترکیب بازی نقش ها و فنون هنری دفاعی جنگی استفاده می کند تا به دانش آموزان کمک کند یک راهبرد برای حفاظت از خود و دیگران ایجاد کنند.

پنجم: تنظیم زمان گفتگو است. این جزء، برنامه ی زمانی مدارس را در هر روز شامل می شود. معلمان و دانش آموزان برای حداقل ده دقیقه در پایان هر روز درباره ی قلدری، بزه دیدگی و رفتارهای تماشاگران صحبت می کنند. با درگیر شدن در این گفتگوی مهم، زبان و طرز تفکر درباره ی این پدیده می تواند به طرز ماهرانه ای تغییر کند.[۹]

2. ۲٫ پیشگیری دومین

پیشگیری ثانویه[۱۰] یا پیشگیری دومین ناظر به شناسایی و مداخله ی پیشگیرانه نسبت به گروه یا جمعیتی است که در معرض خطر بزهکاری قرار دارند. [۱۱]

به طور کلی ۱۵%  دانش آموزان نیازمند  طراحی استراتژی پیشگیری دومین در جهت کاهش درگیری در قلدری هستند. [۱۲]یکی از برنامه های این نوع پیشگیری “مراحل احترام گذاری”[۱۳] است. این یک برنامه ی پیشگیری از قلدری است که توسط کمیته ی کودکان تأسیس و  ارزیابی شده است.[۱۴] این برنامه تا حدودی به اخلاق دانش آموزان مربوط می شود. مطالعات نشان داده اند که نداشتن تعهد اخلاقی با رفتارهای پرخاشگرانه و همچنین قلدری کردن در کودکان  مرتبط است. در واقع، بی قیدی اخلاقی ممکن است به صورت ثابت با رفتار پرخاشگرانه مرتبط باشد در حالی که تعهد اخلاقی با رفتارهای جامعوی مرتبط است. [۱۵]این یک برنامه ی گسترده ی پیشگیری و مداخله در قلدری در مدارس است که مأموریت و هدف آن شامل “ایجاد فرهنگ، امنیت و احترام” است. در واقع، این برنامه  دانش آموزان پایه های ۳ تا ۶ یا همان مدارس ابتدایی[۱۶] را شامل می شود که خود سه مرحله را در برمی گیرد. مرحله ی ۱ و ۲ ، مراحل پیشگیری نخستینی هستند که برای افزایش آگاهی ها در سراسر مدارس طراحی شده است. کمیته ی ضد قلدری « Anti-bulling committee »، در جهت کمک به این فرایندها تشکیل شده است که از معلمان، مدیران، رانندگان اتوبوس، پرستاران، منشی ها، کارگران جامعه، والدین و دیگر افرادی که با دانش آموزان ارتباط دارند تشکیل شده است.

مرحله ی سوم از مراحل احترام،  زیر عنوان پیشگیری دومین قرار می گیرد و شامل برنامه های آموزشی برای دروس کلاسی و نیز  برنامه های آموزشی معلمان پرورشی شامل مشاوره ی معلمان و مهارت های درسی، کنفرانسهاو ویدئوهای کلاسی می شود. [۱۷]

3. ۳٫ پیشگیری سومین

پیشگیری سومین[۱۸]، در واقع ناظر بر پیشگیری از تکرار جرم از طریق اعمال اقدام های فردی و اجتماعی برای سازگارسازی مجدد بزهکاران است. [۱۹] راهبرد پیشگیری سومین برای تقریباً ۵% از دانش آموزانی که مکرراً در رفتارهای قلدری درگیر می شوند طراحی شده است. هدف این نوع پیشگیری، کاهش عوارض، شدت و تکرار رفتارهای قلدری است [۲۰]یکی از برنامه های این نوع از پیشگیری، برنامه ی مداخله یا میانجی گری در قلدری «Bulling  intervention program» است. این، یک برنامه ی ادراکی – رفتاری است که برای دانش آموزانی که با دیگران قلدری می کنند طراحی شده است. اساس این برنامه از دو قسمت تشکیل شده.

نخست: این واقعیت در نظر گرفته می شود که دریافت های شناختی – اجتماعی از دانش آموزان درگیر در قلدری به عنوان یک رفتار تهاجمی تلقی می شود. دوم: تحقیقات نشان داده است که مداخله و برخورد سختگیرانه با متخلف و بزه کاران جوان و نوجوان برای رفتارهای تهاجمی آنان مفید نیست، بلکه در حقیقت مخرب و به مراتب زیان بارتر نیز هست. بدین معنا که اجرای سیاست تسامح صفر[۲۱] هیچ تأثیری در توقف رفتارهای خشونت آمیز این گروه ها و هم چنین دانش آموزان متخلف ندارد[۲۲].

۴؛ نقش سازمان های مردم نهاد

ما در بالا نوعی از بزه دیدگی کودکان و نو جوانان را بررسی کردیم که خاص بوده و می تواند با نوعی رفتار ضد اجتماعی از سوی آنها همراه باشد. در واقع این نوع بزه دیدگی ناشی از رفتار ضد اجتماعی قبلی است که ما از آن به عنوان قلدری نام بردیم. اما سؤال این جاست سازمان های مردم نهاد در این زمینه چه نقشی می توانند ایفا کنند؟ اصولا قلدری همان طور که دیدیم بیشتر در مدارس دیده می شود و عوامل آموزشی و خانوادگی در آن تأثیر گذار هستند. گفتیم که کودکانی که از مدرسه فرار کرده یا ترک تحصیل کرده اند، بیشتر این نوع اعمال را انجام می دهند. زمانی کودک از مدرسه فرار می کند یا از ادامه تحصیل انصراف می دهد که معمولا محیط آموزشی حاکم در مدارس مناسب نباشند. گفتیم که سازمان های مردم نهاد در زمینه آموزش کودکان و نو جوانان فعالیت های چشم گیری داشته اند. تا جایی که خود به احداث مراکزی برای آموزش و پرورش کودکان و نو جوانان، دست زده اند و به کودکان باز مانده از تحصیل یا کودکان بی بضاعت خدمات گوناگون آموزشی ارائه می دهند. همچنین به چند انجمن از جمله انجمن حمایت از کودکان کار و خیابان و خانه کودک شوش اشاره کردیم. پدیده قلدری چیزی نیست که به زمان یا مکان محدود باشد. مسلما در مراکز این سازمان ها نیز این گونه اعمال خشونت آمیز و بزه دیدگی های ناشی از آن قابل رویت می باشند. بنا بر این، این پدیده باید مورد توجه این نهاد ها قرار گیرد. آنها می توانند ابتدا با بهره گیری از بخش های مشاوره خود در کاهش رفتار تهاجمی و خشونت آمیز کودکان فعالیت نمایند به خصوص که معمولا در میان این کودکان و نو جوانان به دلایل مختلف از جمله فقر، برخورد نا مناسب والدین، تماس با افراد نابهنجار و مشکلات روحی فراوان چنین اعمال ضد اجتماعی و بد رفتاری ها و در نتیجه آسیب های ناشی از آنها به وفور به چشم می خورد. این نهاد های مردمی باید با نظارتی دقیق سعی کنند در محیط های آموزشی خود کودکان و نو جوانان از رفتار های خشونت آمیز پرهیز نمایند. حتی آنها باید با تعامل مؤثر با سایر مدارس دولتی و غیر دولتی، ضمن تذکر نکاتی در باره این نوع رفتار ها و آسیب ها، در جهت کاهش این گونه اعمال با آنها هم کاری داشته باشند.

نکته بعدی دادن مشاوره های مناسب به خانواده ها و آگاهی آنها از خطرات پیش رو در این زمینه می باشد. عمدتا کودکان و نو جوانان قلدر در خانواده هایی زندگی کرده اند که به عنوان مثال پدر خانواده فردی زور گو و بی تفاوت به دیگر اعضای خانواده بوده است. کودک نیز با الگو برداری از پدر، رفتاری مشابه او را مرتکب می شود با این تفاوت که بعدا خود بزه دیده رفتار خود قرار می گیرد و آسیبی دو چندان می بیند. در این زمینه فعالیت های مهارت های زندگی که در سازمان های مردم نهاد برای آمادگی طفل به منظور داشتن زندگی بهتر در آینده آموزش داده می شود، مؤثر هستند. این فعالیت ها باعث می شوند که طفل با روح همکاری و محبت به دیگران آشنا شده و از رفتار های خشونت آمیز احتمالی او جلو گیری گردد.

مبحث پنجم؛ بزه دیدگی اطفال در فضای مجازی[۲۳])فضای سایبر)

امروزه ارتکاب جرم محصور در فضای حقیقی نیست. دنیایی وسیع و بی ­پایان در عصر تکنولوژی پیش روی مجرمان قرار گرفته است که به نام فضای مجازی بسیاری از قواعد فضای حقیقی را درنوردیده است. خصوصیات منحصر به فرد فضای مجازی به گونه ای است که ارتکاب جرم در این فضا هر روز بیشتر می­شود و تعداد بیشتری از مجرمان به سوی آن سوق پیدا می کنند. رشد اینترنت و فراگیر شدن آن از اصلی ترین علل رخنه کردن فضای سایبر یا همان فضای مجازی در بین تمام جوامع است.

وجود ویژگی­های گمنامی، بین المللی بودن، محصور در زمان و مکان نبودن و وجود مشکلات در زمینه­ قانونگذاری و تعقیب و کشف جرم، مجرمان را به ارتکاب جرم در این فضا هر روز بیشتر ترغیب می­ کند. لذا شناخت این دنیای جدید به عنوان خاستگاهی مجذوب  برای ارتکاب جرم امری بسیار مهم است.

ما در این مبحث قصد داریم تا ضمن تشریح مفهوم فضای مجازی،

به برخی از بزه دیدگی های اطفال در این فضا اشاره کنیم. البته مسلم است که به گونه های بزه دیدگی خواهیم پرداخت که بتوان نقش سازمانهای غیر دولتی را برای پیشگیری از آن تبیین کرد. در همین آغاز نیز باید خاطر نشان کنیم متأسفانه سازمانهای مردم نهاد در این زمینه ها فعالیت چندانی ندارند. این در حالی است که همه ما میدانیم با گسترش استفاده روز افزون از کامپیوتر و اینترنت مجرمان نیز دست به کار شده و انواع ترفندهای مجرمانه را علیه اهداف خود در فضای مجازی به کار می برند. در این میان کودکان به دلیل نا آگاهی و آسیب پذیری بیشتر، نیاز به آموزش و حمایت فراوانی دارند. ما در این مبحث طی چهار گفتار ابتدا مفهوم فضای مجازی را توضیح داده و به برخی از مشکلات پیشگیری در فضای سایبر اشاره میکنیم در دو گفتار بعدی به برخی بزهدیدگی های اطفال در این فضا میپردازیم و در گفتار پایانی اهمیت نقش سازمان های مردم نهاد را در پیش گیری از بزهدیدگی اطفال از نظر می گذرانیم.یاد آور میشویم که بزهدیدگی در فضای مجازی بسیار گسترده تر از آن چیزی است که ما در این جا بدان اشاره میکنیم لیکن برخی از این بزهدیدگی ها از موضوع ما خارج می باشند که خواننده محترم را به منابع مربوط راهنمایی می نماییم.

گفتار اول: تعریف وتاریخچه و مفهوم فضای مجازی (سایبری)

این گفتار در بند اول به تعاریف صورت گرفته از فضای سایبر وهم چنین تاریخچه آن می پردازد و در بند دوم مفهوم آن را بررسی می کند. در بند سوم نیز بر آنیم تا مشکلات خاص پیشگیری را در فضای مجازی مورد مطالعه قرار دهیم.

بند اول: تعریف فضای سایبر و تاریخچه­ی آن

فضای سایبر از دو کلمه ی فضا معادل واژه «space» و سایبر معادل واژه «cyber» تشکیل شده است.

فضا بر چند جنبه دلالت دارد: فضا گستره­ی بی­کران واقعی است، یعنی شامل چیزهایی می­شود که در یک لحظه نمی­توان همه را به چنگ آورد. از جنبه­ی دیگر بر حرکت آزاد و توانایی دیدار از مکان­های مختلف دلالت دارد و متضمن مفاهیمی مثل فاصله، جهت و بعد است.

واژه­ی سایبر به علم «سایبرنتیک» اشاره دارد که خود از کلمه یونانی «kubernao» به معنی راندن و هدایت کردن ناشی می­شود و بر هدایت کشتی و هواپیما از طریق داده­های الکترونیکی دلالت ضمنی دارد.

واژه­ی «cyber» در انگلیسی پیشوند و در فارسی یک پسوند است. در ترجمه­ی فارسی این لغت معمولاً سه اصطلاح رایانه ای، سایبر و آن­لاین به کار برده می­شود، مثل دنیای مجازی آن­لاین (cyber space)، بزه­های سایبری (cyber crime). این ترجمه­ها دقیق نسبت و هر چند گاهی لفظ مجازی به عنوان معادل آن گرفته می­شود اما چون سایبر بیانی از موضوعات واقعی و قابل مشاهده اما غیرقابل لمس است نمی­تواند بر لفظ مجاز که به موضوعات ذهنی و تصوری اشاره دارد حمل شود.[۲۴]