پیوست۱    ۱۱۲

 

 

پیوست۲ .۱۱۶

 

 

مقدمه

 

 

امروزه کتابخانه‌هابا مجموعه‌ای از منابع خاکستری مواجه هستند که نیاز به مدیریت دارند. فنون مختلف مجموعه‌سازی، سازماندهی و اشاعه است که دستیابی به اطلاعات این منابع را فراهم می‌آورد. روز به روز به اهمیت منابع خاکستری در کتابخانه‌ها مخصوصا کتابخانه‌های تخصصی افزوده می‌شود و  این مجموعه به عنوان یک آرشیو مرجع برای پژوهش و مطالعه درباره موضوعات مختلف به‌کار می‌روند.

 

 

اطلاعات یک منبع راهبردی و حیاتی برای پیشرفت اقتصادی و اجتماعی است که زمین، کارگر و سرمایه را به‌عنوان عوامل اصلی تولید به هم متصل می‌کند. منابع خاکستری، راهی برای اشاعه اطلاعات و دانش و تخصص است که از فرایندهای پژوهشی حمایت کرده، و اطلاعاتی را ارائه می‌کند که در بیشتر منابع متعارف یافت نمی‌شوند. این منابع، پیشرفت اجتماعی و اقتصادی ملل و حرکت بی‌وقفه به سوی جامعه علمی را تقویت می‌کند. با این حال بسیاری از افراد، منابع خاکستری را موضوعی فرعی می‌دانند. برخلاف این تصور که هنوز هم برخی به آن اعتقاد دارند، منابع خاکستری به هیچ وجه موضوعی فرعی نیست. در واقع این منابع اهمیتی حیاتی در روند پیشرفت اقتصادی و اجتماعی کشور یا منطقه دارد و اذعان به اهمیت این موضوع هر روز بیشتر می‌شود. در حقیقت این منابع به اندازه دانشی که منتشر می‌شود – اگر نگوییم بیشتر از آن – حائز اهمیت است چرا که این دو، مکمل یکدیگر هستند (دکارواهو، ۱۳۸۳،ص. ۳۴۸).

 

 

هر منبع اطلاعاتیِ چاپی یا الکترونیکی – اعم از کتاب، نشریه، پایان‌نامه یا خبرنامه – که پس از تدوین و تولید وارد بازار نشر نشود، جزء انتشارات خاکستری[۱]محسوب می‌شود. بر این اساس، انتشارات خاکستری منابع اطلاعاتی خاصی هستند که با هدفی خاص و مخاطبی ویژه تولید می‌شوند، اما به دلیل تکثیر در سطح محدود و هدف غیرتجاری امکان دسترسی به آن‌ها در بازار نشر وجود ندارد. انتشارات خاکستری معمولاً از طریق پدیدآور حقیقی یا حقوقی در دسترس علاقه‌مندان قرار می‌گیرند. مثلا گزارش نهایی طرح‌های پژوهشی و برخی از خبرنامه‌ها و دستنامه‌های داخلی سازمان‌ها از جمله این آثارند.منابع خاکستری از نظر تنوع موضوعی و ارزش اطلاعاتی بسیار متنوع هستند به نحوی که برخی از آن‌ها ارزش اطلاعاتی چندانی ندارند و در مقابل برخی دیگر حاوی اطلاعات بسیار ارزشمندی هستند. در همه رشته‌ها نیز منابع خاکستری وجود دارند. بنابراین، «خاکستری» بودن یک منبع اطلاعاتی معیاری برای ارزیابی، یا دلیلی بر ارزش یا بی‌ارزشی آن نیست. بلکه خاکستری بودن این منابع فقط انعکاسی از سطح محدود انتشار آن‌هاست. به سخنی دیگر، منابع خاکستری در هر زمینه موضوعی که باشند، همگی در ویژگی عدم عرضه در بازار نشر مشترکند. زیرا تمام این آثار در شمارگان بسیار محدود تکثیر می‌شوند و در نتیجه دسترسی آسان و فراگیر به آن‌ها میسر نیست. در نتیجه یکی از رسالت‌های کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی فراهم آوردن امکان دسترسی به این آثار است. مثلاً انتظار می‌رود یک کتابخانه تخصصی در حوزه پتروشیمی طیف وسیعی از انتشارات خاکستری را در این زمینه گردآوری کند و در دسترس کاربران خود قرار دهد(منصوریان، ۳۰ آبان ۱۳۹۰).

 

 

در چهارمین کنفرانس بین ­المللی متون خاکستری در واشنگتن[۲] (۱۹۹۹)، منابع خاکستری به این صورت تعریف شده است: منابعی که در همه سطوح دولتی، دانشگاهی، تجاری و صنعت به شکل چاپی و الکترونیکی تولید می­شوند، اما تحت نظارت انتشارات تجاری نیستند. دباچر[۳] (۱۹۹۵) عقیده دارد که در کل، اصطلاح منابع خاکستری طیف­ گسترده ­ای از منابع که نمی­توان به آسانی از طریق مجراهای متداول مثلاً ناشران، منتشر شوند را پوشش می­دهد. به طور کلی، انتشارات منابع خاکستری غیرمتداول، بی‌دوام و بعضی اوقات انتشارات زودگذر هستند. منابع خاکستری فقط محدود به گزارش­ها نیستند (پروژه­ های ابتدایی[۴]، گزارش­های پیشرفته[۵]، گزارش­های فنی[۶]، گزارش­های آماری[۷]، یادداشت­ها[۸]، حوزه گزارش­های هنری[۹]، گزارش­های پژوهشی تجاری[۱۰] و غیره)، پایان‌نامه­ها[۱۱]، مجموعه مقالات همایش­ها[۱۲]، استانداردها، ترجمه غیر تجاری[۱۳]، کتابشناسی­ها[۱۴]، اسناد تجاری و فنی[۱۵]، و اسناد اداری[۱۶] که به صورت تجاری منتشر نمی­شوند و غیره را نیز شامل می‌شوند.منابع خاکستری، چون به صورت نیمه منتشر شده هستند و به سختی می­توان آن‌ها را مکان‌یابی کرد، پژوهشگران ترجیح می­ دهند آن‌ها را متون و منابع بی­دوام بنامند و معمولاً به عنوان موادی سؤال برانگیز و مبهم، تلقی می­شوند. بیشتر منابع خاکستری از بخش­های دولتی، دانشگاهی، واحدهای تجاری، بنیادهای پژوهشی، کلیساها، مؤسسه­ها و غیره سرچشمه می­گیرند. منابع خاکستری معمولاً از طریق مسیر اصلی متداول ناشران منتشر نمی­شوند (به دلیل فقدان شماره استاندارد بین المللی پیایندها[۱۷]/ شماره استاندارد بین ­المللی کتاب[۱۸]) و معمولاً در شکل و در دامنه محدودی منتشر می­شوند (گوکهیل[۱۹]، ۱۹۹۹، نقل در اسایانده[۲۰] و آکپبور[۲۱]، ۲۰۱۲، ص. ۱).نکته اصلی این است که منابع خاکستری از طریق مجرا‌های تجاری متداول انتشار کتاب به خوبی پوشش داده نمی‌شوند (اصنافی، ۱۳۹۲، ص. ۱۸). بنابراین جستجو، شناسایی و دسترسی به منابع خاکستری دشوار است. تولید منابع خاکستری یکی از مسائل حائز اهمیت است. چون بسیاری از متخصصان فنی، تولیدات علمی خود را حداقل به صورت رسمی ثبت نمی­کنند تا دیگران نیز بتوانند از تجربیات آنان استفاده کنند زیرا قالب استاندارد پذیرفته و یکدستی ندارند و برای آن‌ها یک استاندارد کنترل کتابشناختی وجود ندارد. منابع خاکستری شماره مانندشابک[۲۲] یا شاپا[۲۳] ندارند. بنابراین شناسایی این منابع مشکل است. افزون براین، محدودیت‌های دسترسی به لحاظ امنیتی برای این منابع وجود دارد (دکارواهو، ۱۳۸۳، ص. ۳۳۶).

 

 

 

۱-۲ بیان مسئله

 

 

از آن‌جا که منابع خاکستری در کتابخانه‌های تخصصی بیشتر از سایر کتابخانه‌ها در حال رشد هستند و این امر به‌دلیل این است که پژوهشگران و متخصصان موضوعی در زمینه‌های خاص منابع خاکستری را تولید می‌کنند و در اختیار سازمان مربوطه می‌گذارند، در این پژوهش کتابخانه‌های تخصصی برای جامعه مورد پژوهش انتخاب شده‌اند و کتابخانه‌های وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی که یکی از قدیمی‌ترین و گسترده‌ترین سازمان‌های تحقیقاتی و آموزشی کشور است و این سازمان یک سازمانباسابقهتحقیقاتیوآموزشیبودهکهبهمنظورمطالعهوپژوهشبرایتوسعهاقتصادی،اجتماعیوفرهنگیبخشکشاورزیوارتقایجایگاهآندراقتصادملیوتوسعهروستاییو عشایری زیر نظر وزارت جهاد کشاورزی فعالیت می کند و در مدت بیش از ۸۰ سال منشاء خدمات گسترده‌ای در حوزه‌های متنوع کشاورزی، دامداری، آبخیزداری و. بوده است (وب‌سایت سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ۸ شهریور ۱۳۹۳)، به عنوان نمونه‌ای از کتابخانه‌های تخصصی کشور برای مطالعه وضعیت مدیریت منابع خاکستری انتخاب شده‌اند. کتابخانه‌های وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی شامل کتابخانه‌های موسسات تحقیقاتی، کتابخانه‌های مراکز تحقیقاتی استانی و کتابخانه‌های مراکز آموزشی است که در این پژوهش کتابخانه‌های موسسات تحقیقاتی و مراکز تحقیقاتی استانی به دلیل اینکه تابع مدیریت واحدی هستند و هدف‌های مشترکی را دنبال می‌کنند به عنوان جامعه پژوهش انتخاب شده‌اند. این کتابخانه‌ها دارای مجموعه‌ای از منابع خاکستری از قبیل پایان‌نامه‌ها، گزارش‌های نهایی طرح‌های تحقیقاتی و منابعی از این قبیل است. با توجه به اینکه اهمیت مدیریت منابع خاکستری در کشور مورد توجه قرار نگرفته است و در این زمینه پژوهش جدی صورت نگرفته است، بنابراین انجام پژوهشی به‌منظور بررسی وضعیت مدیریت منابع خاکستری در کتابخانه‌های وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ضروری است تا وضعیت مجموعه‌سازی، سازماندهی و اشاعه این منابع در این سازمان بررسی شود. منظور از مدیریت منابع خاکستری فراهم‌آوری یک ساختار جامع و انجام یک سلسله فعالیتهای نظام‌مند است که به دسترسی به منابع خاکستری منجر می‌شود. این موارد به این ترتیب است: مجموعه‌سازی که شامل انتخاب و سفارش و خرید منابع خاکستری است، سازماندهی که شامل فهرست‌تویسی و رده‌بندی، نمایه‌سازی و چکیده‌نویسی منابع خاکستری است و اشاعه که شامل مواردی جون امانت منابع خاکستری و آگاهی از وجود آن‌ها توسط کاربران است. در این پژوهش سعی می‌شود که در نهایت براساس یافته‌های پژوهش، پیشنهادهایی در جهت بهبود وضعیت مجموعه‌سازی، سازماندهی و اشاعه منابع خاکستری ارائه گردد تا بتواند کمک موثری برای تصمیم‌گیری‌های آینده باشد.

 

 

۱-۳ ضرورت و اهمیت پژوهش

 

 

به این دلیل که منابع خاکستری حاصل پژوهش‌های علمی و تخصصی و اغلب بازتابی از دانش سازمانی هستند، بنابراین می‌توانند از نظر اطلاعاتی بسیار ارزشمند و منحصربه‌فرد باشند، بنابراینانتشار منابع خاکستری و دسترسی آسان به آن‌ها نقش مهمی را در آگاه­سازی محققان ایفا می­ کند.به همین دلیل شناسایی این منابع در کتابخانه‌های وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی از اهمیت زیادی برخوردار است و پژوهش حاضر سعی دارد پس از مطالعه در زمینه‌های مجموعه‌سازی، سازماندهی و اشاعه منابع خاکستری در کتابخانه‌های وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، به نتایجی دست یابد که در تقویت نقاط مثبت و رفع نقاط ضعف هر بخش موثر واقع شود و به شناساندنادامه مطلب در لینک زیر

https://abisho.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d9%85%d8%b7%d8%a7%d9%84%d8%b9%d9%87-%d9%88%d8%b6%d8%b9%db%8c%d8%aa-%d9%85%d8%af%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%aa-%d9%85%d9%86%d8%a7%d8%a8%d8%b9-%d8%ae/

سایت های دیگر:

دانلود پایان نامه های دانشگاه ها

بررسی متون پایان نامه ها

 اصطلاح منابع خاکستری و همچنین شناساندن انواع منابع خاکستری در کتابخانه‌های سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و در نهایت تقویت نقاط قوت و رفع نقاط ضعف مدیریت منابع خاکستری منجر شود.

 

 

۱-۴ اهداف پژوهش

 

 

۱-۴-۱هدف کلی

 

 

هدف پژوهش تعیین وضعیت مدیریت منابع خاکستری (مجموعه‌سازی، سازماندهی و اشاعه منابع خاکستری) در کتابخانه‌های وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی است.

 

 

۱-۴-۲ اهداف ویژه

 

 

– شناسایی انواع منابع خاکستری که در کتابخانه‌های وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی وجود دارند.

 

 

– منابع خاکستری که در کتابخانه‌های وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی وجود دارند، با چه اصطلاحی شناخته شده‌اند و اصطلاح منابع خاکستری را بکار می‌برند یا نه.

 

 

– تعیین وضعیت مجموعه‌سازی منابع خاکستری در کتابخانه‌های وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.

 

 

– تعیین وضعیت سازماندهی منابع خاکستری در کتابخانه‌های وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.

 

 

– تعیین وضعیت اشاعه منابع خاکستری در کتابخانه‌های وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.

 

 

۱-۵ پرسش‌های پژوهش

 

 

 

منابع خاکستری در کتابخانه‌های وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با چه اصطلاحی شناخته می‌شوند؟
 

 

انواع منابع خاکستری که در کتابخانه‌های وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی وجود دارند،‌ کدامند؟
 

 

وضعیت مجموعه‌سازی منابع خاکستری در کتابخانه‌های وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزیچگونه است؟
 

 

سازماندهی منابع خاکستری در کتابخانه‌های وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزیدر چه وضعیتی قرار دارد؟
 

 

وضعیت اشاعه منابع خاکستری در کتابخانه‌های وابسته به سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزیچگونه است؟
 

 

۱-۶تعریف‌های عملیاتی

 

 

۱-۶-۱ بررسی وضعیت مدیریت منابع خاکستری

 

ترین مشکلات روان­شناختی همسران شاهد ازدواج مجدد نکرده، اختلالات بدنی شکل، اضطراب و تفکر پارانوییدی و در بین همسران شهدا که ازدواج مجدد کرده­اند اختلالات وسواس، افسردگی و ترس­های مرضی است(احمدی، ۱۳۸۳).

 

 

به طور کلی افرادی که ازدواج کرده­اند با خطر بسیار کمتری در زمینه ابتلاء به بیماری­های روانی روبرو هستند؛ در حالی که مطلقه­ها و زنان بیوه در معرض خطر جدی ابتلاء به بیماری­های روانی قرار دارند(کوکرین[۸]، به نقل از طهماسبی،۱۳۷۶).

 

 

مروری بر پژوهش­های انجام شده در ایران و جهان پیرامون وضعیت اجتماعی­-­اقتصادی، روحی و روانی زنان سرپرست خانواده نشان داده است که در خانواده­های زن سرپرست، مادر استرس بیشتر و رضایت کمتری را احساس می­ کند که می ­تواند به دلیل تحمل بار اضافی نقش­ها و روابط اجتماعی منفی باشد به گونه­ای که بیشتر دچار انزوا و سرخوردگی اجتماعی می­شوند و همین شرایط باعث سرریز شدن احساسات و عواطف منفی در آنان شده که در نهایت سطح کیفیت زندگی آنان را کاهش داده است(بلداجی، ۱۳۸۷).

 

 

در حال حاضر یکی از نگرانی­های عمده سیاستمداران و متخصصین بهداشت عمومی مفهوم کیفیت زندگی است. خالدیان از قول شارن و شوماکر(۱۹۸۸) می­نویسد: کیفیت زندگی به عنوان مفهومی چند بعدی که در برگیرنده سلامت کلی فرد شامل وضعیت روحی­-­روانی، اجتماعی و جسمانی وی است(خالدیان،۱۳۸۰؛ نقل ازرنجبر،۱۳۸۶).

 

 

میلر[۹](۲۰۰۰)معتقد است که کیفیت زندگی به معنای احساس رضایت از موفقیت­ها و ارتباطات، تعلق خاطر، داشتن انرژی و لذت بردن از خوشیهای زندگی، احساس ارزنده بودن و استقلال و انطباق موثر داشتن، امید، احساس رفاه و ایفای نقش­هایی است که برای فرد مهم­اند .لهمن و پوسترادو[۱۰](۱۹۹) معتقدند که در بررسی کیفیت زندگی باید دو جنبه عینی و ذهنی را مدنظر قرار داد. ابعاد ذهنی شامل سلامت، امنیت، وضعیت مالی، ارتباطات اجتماعی، ارتباطات خانوادگی، فعالیت­های روزمره و تفریح و همچنین رضایت کلی از زندگی می­باشد. ابعاد عینی شامل تماس­های اجتماعی، ارتباطات خانوادگی، فعالیتهای روزمره و کفایت مالی است(مک داناد[۱۱]، به نقل از مقدم طالمی؛ ۱۳۸۳)

 

 

زیلر[۱۲] در سال(۱۹۷۴)در بررسی خود احساس سعادت را مستقیما با نیاز به احترام به خود در ارتباط می­داند و معتقد است که احساس سعادت تا حد زیادی با ارزیابی فرد نسبت به برآورده شدن این نیاز تعیین می­شود. عامل دیگر تعیین کننده­ احساس سعادت، به زندگی خانوادگی فرد بر می­گردد. یعنی جنبه­ای از شادمانی و کیفیت زندگی افراد به ارزیابی که آنها از ارتباط با همسر دارند، برمی­گردد. همچنین در مطالعه گلن و ویورد (۱۹۷۹)مشخص شد که ازدواج موفقیت­آمیز میزان احساس سعادت و خوشحالی فرد را تاحدودی افزایش می­دهد(ربانی خوراسگانی، ۱۳۸۵). به نظر می­رسد که ارتباطات درون خانواده با کیفیت زندگی افراد در ارتباط باشد. از سوی دیگر به دلیل آنکه درهردو شکل  ازخانواده­هابه دلیل داشتن  سبک زندگی متفاوت و چالش برانگیز،و بالتبع مشکلاتی که به همراه دارد، به نظر می رسدتفاوت در کیفیت زندگی این افراد امری طبیعی باشد. در نتیجه در این پژوهش در پی آن هستیم  که دریابیم آیا کیفیت زندگی در بین زنان خانواده های شاهد که ازدواج مجدد داشته اند با آن دسته از زنان این خانواده ها که ازدواج مجدد نداشته­اند متفاوت می­باشد؟ به عبارت دیگرآیا ازدواج مجدد در کیفیت زندگی زنان بیوه شاهد  تاثیرگذار می­باشد یاخیر؟

 

 

ضرورت تحقیق

 

 

به طور طبیعی از دست دادن فرد یا افرادی در خانواده و در نتیجه ایجاد خلاء در آن، که یکی از ارکان کوچک و بسیار مهم جامعه محسوب می­شود، اختلالاتی در وضعیت روانی افراد ایجاد خواهدکرد(اهالی­آباده، ۱۳۸۱). مهمترین قشری که از این بابت دچار آسیب می­گردند، زنان می­باشند. این زنان به دلایل مختلف و گاهی علی رغم میل خود به ناچار سرپرستی خانواده را بر عهده می­گیرند. یکی از این موارد شهادت همسر می­باشد.

 

 

زنان سرپرست خانواده به علت تعدد و تعارضات نقش، آرامش روانی خود را از دست می­ دهند(گوهری، ۱۳۷۷). تجارب این گروه از زنان نشان می­دهد که آنها خود را متفاوت ازدیگران می­بینند و احساس حقارت و درماندگی، تنهایی و دلتنگی دارند(منک و واگنر[۱۳]، ۱۹۹۷).

 

 

علیا(۱۳۸۰) نشان داد زنان سرپرست خانواده نسبت به زنان غیرسرپرست خانواده میزان استرس زیادی در مسائل اقتصادی، اجتماعی، حقوقی، جسمی، روحی و خانوادگی متحمل می­شوند که مهمترین عوامل، مسائل جسمی­-­روحی آنان است. که در نتیجه زنان سرپرست خانواده از کیفیت زندگی پایینی برخوردارند. از طرف دیگر ممکن است که عده­ای دیگردر برابر ناملایمات زندگی توان مقاومت نداشته و به ازدواج مجدد روی آورند. در هر دو صورت خانواده ­ها ی بازسازی شده(خانواده­های تک والدی و ازدواج مجددکرده) دارای مشکلات و پیامدهایی است، که بر اعضای خانواده از جمله مادران تأثیر می­گذارد.

 

 

پژوهش­ها نشان می­دهد که یک ازدواج رضایت بخش برای سلامت جسمی هر دو همسر بسیار مفید است(بورمن و مارگولین[۱۴]، ۱۹۹۲). در مقایسه با افرادی که طلاق گرفته یا هرگز ازدواج نکرده ­اند، افراد متاهل و بالاخص افرادی که دارای ازدواج رضایت بخش دو جانبه­ای هستند، عمر طولانی­تری داشته و نسبت بیماری­ها و امراض در آنها کمتر است(هو و گلدمن[۱۵]، ۱۹۹۰).

 

 

همچنین ازدواج­های ناموفق اثرات زیانبار جسمی و مستقیمی دارند که سلامتی را به خطر می­اندازد، برای مثال اختلافات خانوادگی رابطه نزدیکی با ضعف سیستم ایمنی بدن دارد، که خطر ابتلاء به بیماری را افزایش می­دهد(هالفورد[۱۶]، ۲۰۰۰(

 

 

با توجه به اهمیت ازدواج، و تأثیر آن بر سلامت روانی­-­جسمانی که یکی از ابعاد مهم کیفیت زندگی می­باشد، به نظر می­رسد که کیفیت ازدواج و رابطه با همسر با کیفیت زندگی در ارتباط متقابل می­باشد. زیرا کیفیت زندگی دارای ابعاد مختلفی از جمله ابعاد جسمانی، روانی، اجتماعی، ارتباط با دیگران که شامل همسر، فرزندان، همسایگان و. می­باشد. یک ازدواج موفق با تأثیر گذاشتن بر بعد ارتباط با دیگران می ­تواند کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد.

 

 

در این تحقیق برآن هستیم که دریابیم ازدواج مجدد می ­تواند بر کیفیت زندگی همسران تاثیر بگذارد؟ نتایج چنین تحقیقی می ­تواند به عنوان رهنمودهایی در جهت تصحیح نگرش­های منفی در مورد ازدواج مجدد باشد.

 

 

 اهداف پژوهش

 

 

اهداف کلی

 

 

مقایسه کیفیت زندگی زنان ازدواج مجدد کرده و ازدواج نکرده شاهد

 

 

اهداف جزئی

 

 

مقایسه عملکرد جسمانی زنان ازدواج مجددکرده و ازدواج نکرده شاهد

 

 

مقایسه کارکردنقش­جسمی زنان ازدواج مجددکرده و ازدواج نکرده شاهد

 

 

مقایسه دردبدنی زنان ازدواج مجدد کرده و ازدواج نکرده شاهد

 

 

مقایسه سلامت عمومی زنان ازدواج مجددکرده و ازدواج نکرده شاهد

 

 

مقایسه سرزندگی زنان ازدواج مجدد کرده و ازدواج نکرده شاهد

 

 

مقایسه عملکرد اجتماعی زنان ازدواج مجددکرده و ازدواج نکرده شاهد

 

 

مقایسه کارکرد نقش­­هیجانی زنان ازدواج مجددکرده و ازدواج نکرده شاهد

 

 

مقایسه سلامت روانی زنان ازدواج مجددکرده و ازدواج نکرده شاهد

 

 

فرضیات پژوهش

 

 

فرضیه اصلی

 

 

کیفیت زندگی زنان ازدواج مجددکرده و ازدواج نکرده شاهد متفاوت است.

 

 

فرضیه ­های فرعی

 

 

عملکرد جسمانی زنان ازدواج مجددکرده و ازدواج نکرده شاهد متفاوت است.

 

 

کارکرد نقش­­جسمی زنان ازدواج مجددکرده و ازدواج نکرده شاهد متفاوت است.

 

 

درد بدنی زنان ازدواج مجددکرده و ازدواج نکرده شاهد متفاوت است.

 ادامه مطلب در لینک زیر

تحقیقات بسیاری  در زمینه عقل و انواع و ملازمات عقل انجام گرفته است برخی از تحقیقات مانند محقق داماد (۱۳۸۸) در تحقیقی تحت عنوان نظریه عقل در فلسفه فارابی نظریه عقل فارابی را اینگونه بیان می کند نظریه فیلسوف مسلمان یعنی فارابی در خصوص عقل به مبانی روانشناختی مابعدطبیعی آن مربوط می شود، مهاجرنیا (۱۳۹۰)در تحقیقی تحت عنوان شناخت عقلی در نظرفارابی نظریه عقل فارابی را چنین عنوان می کند عقل منبع شناخت حسی از محسوسات است زیرا صور محسوسات در حس منقش می گردد و ایجاد معرفت می کند.خادمی (۱۳۸۵)در تحقیقی تحت عنوان چگونگی پیدایش کثیر از واحد از دیدگاه فارابی فیض را باقیود متعدد سلبی تبیین می کند و اولین مصادیق را عقل نخستین معرفی می کند.اما تحقیقی که بتوان به درستی روش های عقلی  مناسب را مقایسه و وجوه افتراق و اشتراک آنها را مطرح کند شاید کمتر وجود دارد که باعث شده محقق در پی آن برآید تا تحقیق حاضر را ارائه دهد و با توجه به نظریات عقلی حاضر دلالت های تربیتی را نیز استخراج کند. به این گونه که با معرفی مفهوم عقل ابزاری و عقل ارتباطی و در نتیجه استخراج افتراقات و اشتراکات و در آخر استنتاج دلالت های تربیتی به ما کمک می کند تا به شناخت مناسب  از نظریات عقلی جدید دست یابیم. با توجه به این هدف سعی برآن داریم تا به این سوال پاسخ دهیم که مفهوم عقل ابزاری و ارتباطی به چه معناست عقل از دیدگاه فارابی در کدام یک از حوزه های عقل ابزاری و عقل ارتباطی قرار می گیرد و وجوه افتراق و اشتراک آن کدامند و چه دلالت های تربیتی را می توان با توجه به این نظریات مرتبط با عقل استخراج کرد؟

 

 

 

 

 

۱-۲- اهمیت و ضرورت پژوهش:

 

 

۱-۲-۱- اهمیت و ضرورت نظری

 

 

 

توسعه شناخت از نظریات عقل ابزاری و عقل ارتباطی
 

 

توسعه شناخت از جایگاه نظریه عقل فارابی و نسبت آن با نظریات عقل جدید
 

 

 

 

 

۱-۲-۲- اهمیت و ضرورت کاربردی

 

 

۱.کمک به دانشجویان رشته های مرتبط (علوم تربیتی، فلسفه،الهیات) با نظریه عقل فارابی

 

 

۲.کمک به اساتید رشته های مرتبط (علوم تربیتی، فلسفه، الهیات)برای تدریس درس فلسفه اسلامی در خصوص نظریه عقل فارابی.

 

 

 

 

 

۱-۳- گزاره های پژوهش

 

 

۱-۳-۱- هدف کلی و اهداف جزئی پژوهش :

 

 

هدف کلی این پژوهش مقایسه نظریه عقل فارابی با نظریات عقل ابزاری و ارتباطی و دلالت های تربیتی آن می باشد .

 

 

 

شناسایی مفهوم عقلانیت ابزاری و عقلانیت ارتباطی
 

 

شناسایی عقل از دیدگاه فارابی
 

 

شناسایی وجوه اشتراک و افتراق عقل فارابی با عقلانیت ابزاری و عقلانیت ارتباطی
 

 

شناسایی دلالت های تربیتی عقل فارابی با توجه به عقل ابزاری و عقل ارتباطی
 

 

برای رسیدن به هدف کلی تحقیق ، اهداف جزئی زیر تدوین شده است:

 

 

۱-۳-۲- فرضیه ها و سوالات پژوهش:

 

 

بر اساس هدف های جزئی، سوال های پژوهشی زیر تدوین گردیده است:

 

 

 

مفهوم عقلانیت ابزاری و عقلانیت ارتباطی چیست؟
 

 

مفهوم عقل از دیدگاه فارابی به چه معناست؟
 

 

وجوه اشتراک و افتراق عقل فارابی با عقلانیت ابزاری و ارتباطی چیست؟
 

 

دلالت های تربیتی عقل فارابی با توجه به عقل ابزاری و عقل ارتباطی چیست؟
 

 

 

 

 

۱-۴- تعریف مفاهیم تحقیق

 

 

تعریف مفهومی از یک پدیده بیانی است که آن پدیده را در موقعیت های مختلف تعریف می کند. تعریف مفهومی در همه جا کاربرد دارد و اکثرا باید آن را در نظریه های تربیتی و سابقه های علمی بررسی کنیم .

 

 

بررسی مقایسه ای (تطبیق) [۱] : شناخت یک پدیدار یا دیدگاه در پرتو مقایسه به عبارت دیگر توصیف و تبیین مواضع وفاق و خلاف(قراملکی،۱۳۸۵؛۲۹۴).

 

 

عقل: معناى اصلى عقل در لغت عرب، منع، نهى، امساک، حبس و جلوگیری است(غزالی،۱۴۱۲) معانى دیگر عقل نیز از همین معنا اخذ شده،با آن مناسبت دارد. مثلا که به وسیله‏اى که شتر را با آن مى‏بندند «عقال» گفته مى‏شود، چون شتر را از حرکت بازمى‏دارد. به عقل انسان نیز عقل گفته مى‏شود چون او را از جهل و کردار زشت باز مى‏دارد. خلیل نحوى مى‏گوید:«عقل نقیض جهل است  (دیلمی،۱۳۹۸). فارس بن زکریا نیز وجه تسمیه عقل را این مى‏داند که انسان را از گفتار و کردار زشت بازمى‏دارد.   جرجانى هم معتقد است عقل صاحبش را از انحراف به راه کج منع مى‏کند) ابن سینا،۱۴۰۳). مى‏بینیم که لغت‏ شناسان،گذشته از بیان معناى اصلى عقل که منع است،به ابعاد یا کارکردهاى مهم عقل یعنى دو جنبه معرفتى و ارزشى عقل نیز اشاره کرده ‏اند.

 

 

عقل ابزاری:جهت گیری اصلی عقلانیت ابزاری تسلط آدمی بر طبیعت است. فرانسیس بیکن با رویکرد به این معنا در کتاب نو ارغنون گفت که دانایی توانایی است. ماکس وبر رفتارهای انسان غربی را که متاثر از غلبه عقلانیت ابزاری است، کنش های عقلانی معطوف به هدف می داند، یعنی رفتارهای که متوجه هدف های دنیوی قابل دسترس است.تکنولوژی، صنعت و بروکراسی ازآثار و نتایج غلبه این معنای عقلانیت شمرده شده است(جهانگیری،۱۳۶۹).

 

 

عقل ارتباطی: عقلانیت ارتباطی به ارتباط رها از سلطه و آزاد و باز می انجامد. عقلانیت در اینجا مستلزم رهاسازی و رفع محدودیت های ارتباط است.هابرماس مشروع سازی و ایدئولوژی را دو عامل اصلی تحریف ارتباط می داند(بشیریه،۱۳۷۲).

 

 

نظریه عقل فارابی: به نظر فارابی، استعدادی که تمام آدمیان از ابتدا در آن شریکند عقل بالقوه نامیده می شود، زیرا درک عقلانی بالفعل جوهری غیر مادی نیست بلکه نوعی قوه در ماده است نظیر مابقی نفس سافل. بنابراین در می یابیم که، بنظر او، عقل بالقوه نوعی نفس یا نیروی نفس یا چیزی همانند آن است(فارابی،۱۳۸۴).

 

 ادامه مطلب در لینک زیر

اینکه درست انتخاب و تنظیم و اجرا شوند. (سلجوقی، ۱۳۸۳ : ۲۱ ).

 

 

شخصیت هر فردی در عمیق ترین ابعاد و گسترده ترین دامنه با فعالیت های آزادانه و داوطلبانه شکل می گیرد. در این میان تاثیرات پنهان و غیر مستقیم اردوها، بازدیدها وگردش های علمی بارز است . زیرا امکان همکاری و مشارکت دانش آموزان در متن برنامه ها و فعالیت های تربیتی بسیار کاراتر، عمیق تر و پایدارتر از حضور در برنامه هایی است که در فضاهای سنگین و محدود و بدون مشارکت تحقق می یابد( فضلی خانی و همکاران، ۱۳۸۳ : ۶۳ ).

 

 

قریب به دو دهه از فعالیت های کانون ها در سطح کشور می گذرد.  در این مدت کانون ها با فراز و نشیب هایی مواجه بوده وبرنامه های متنوعی در آن طراحی و به مرحله اجرا در آمده است و اینک در مواجهه با پیشرفت های تکنولوژی و فن آوری اطلاعات و ارتباط و با توجه به فضای تحولات دنیای جدید روبه رو شدن و گرایش های متمایز و گسترده تری نسبت به گذشته دارند. برای این منظور تدوین برنامه های جدید و متناسب با نیازهای روز جامعه دانش آموزی برای مقابله با عوامل تهدیدکننده در ابقای فعالیت‌های تعریف شده در کانون بر اساس اصل دوم ترمودنیامیک و همچنین ضرورت ایجاد تغییرات جدی در نگرش برنامه ریزان و مجریان نیازمند یک اقدام جدی با پشتوانه علمی و مطالعاتی می باشد که در ضمانت اجرای آن از انجام هر برنامه ای که به شکل سلیقه ای و بدون رویه مشخص صورت پذیرد باید اجتناب شود. ( دفتر مرکزی کانون ها، ۸۲ )

 

 

۱-۴. هدف تحقیق

 

 

۱-۴-۱. هدف کلی:

 

 

تعیین میزان تاثیر فعالیت های کانون های تربیتی بر رفع نیازهای دانش آموزان مقطع متوسطه از دیدگاه اولیاء آنها

 

 

۱-۴-۲. هدف های جزئی:

 

 

۱- شناسایی تاثیر فعالیت های کانون ها تربیتی بر رفع نیاز های اجتماعی دانش آموزان مقطع متوسطه از دیدگاه اولیاء آنها.

 

 

۲- شناسایی تاثیر فعالیت های کانون های تربیتی بر رفع نیازهای جسمانی دانش آموزان مقطع متوسطه از دیدگاه اولیاء آنها.

 

 

۳- شناسایی تاثیر فعالیت های کانون تربیتی بر رفع نیازهای علمی آموزشی دانش آموزان مقطع متوسطه از دید گاه اولیاء آنها.

 

 

۴- شناسایی تاثیر فعالیت های کانون تربیتی بر رفع نیاز های خویشتن شناسی دانش آموزان مقطع متوسطه از دیدگاه اولیاء آنها.

 

 

۱-۵. سوالات تحقیق

 

 

۱-۵-۱. سئوال اصلی:

 

 

آیا فعالیت های کانون ها تربیتی بر رفع نیاز های عمومی دانش آموزان مقطع متوسطه از دیدگاه اولیاء آنها تاثیر دارد؟

 

 

۱-۵-۲. سئوالات فرعی:

 

 

۱- آیا نشست های فرهنگی، اجتماعی، ( مجامع گفتگو، جلسات پرسش و پاسخ و. ) و همچنین محافل( قرآنی، شعر، نیایش ) در رفع نیازهای تعلق به گروه و محبت آنها از دیدگاه اولیاءشان موثر بوده است؟

 

 

۲- آیا فعالیت های ورزشی ( تنیس روی میز و والیبال و . ) رفع نیازهای فیزیولوژیکی آنها از دیدگاه اولیاءشان موثر بوده است ؟

 

 

۳- آیا فعالیت های علمی ( کامپیوتر، امداد و کمک های اولیه ) در رفع نیازها به توانمندی و کفایت از دیدگاه اولیاءشان آنها موثر بوده است؟

 

 

۱-آیا فعالیت های اردویی و بازدیدهای علمی همچون فعالیت های هنری ( خوشنویسی و نقاشی و . )  در رفع نیازهای خودیابی و خویشتن شناسی و نیاز به امنیت ( توام با نظم، قانونمندی ) آنها از دیدگاه اولیاءشان موثر بوده است؟

 

 

۱-۶ . تعریف مفاهیم مطرح شده در سوال ها یا فرضیه های تحقیق:

 

 

۱-۶-۱. تعریف نظری:

 

 

تعریف کانون: کانون فرهنگی تربیتی مرکزی است که بر اساس مصوبه پانصد و سومین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ ۳۰/۱/۶۸ و برابر مقررات مربوط به تشکیل شورای عالی آموزش و پرورش « که تنها اساسنامه و موسسات و واحد های آموزشی به تصویب این شورا می‌رسد » در سطح مناطق کشور تاسیس گردید. و ماموریت آنها صرفا آموزشی فرهنگی است.     ( سازمان دانش آموزی، ۸۳ )

 

 

کانون به عنوان تقویت بنیان هویت دینی و ملی در دانش آموزان، مکمل فعالیت های درسی         ( آموزش رسمی ) و پرورشی مدارس و جهت تحقیق اهداف آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران، رشد و شکوفایی استعداد های دانش آموزان غنی سازی اوقات فراغت و کسب مهارت های زندگی و توانمندیهای دانش آموزان در عرصه های مختلف پایگاهی برای تشکل های دانش‌آموزی پاسخ به مهمترین سئوالات و ابهامات دانش آموزان و ارائه خدمات به آنان در حوزه‌های فرهنگی، ادبی، هنری، ورزش، مهارت های اردویی و در قالب برنامه های عمومی، کارگاه های آموزشی ( مهارت آموزی ) و انجمن ها فعالیت می نمایند. (دفتر مرکزی کانونها،۸۲ )

 

 

تعریف نیاز:

 

 

نیاز عبارت است از فاصله بین وضع موجود (آنچه که هست ) و وضعیت مطلوب ( آنچه که باشد ) که این اختلاف ممکن است مربوط به دانش، نگرش و یا مهارت هایی که فراگیران نیاز دارند تا به طور مؤثرتر رفتاری را انجام دهند باشد. ( علیزاده، ۱۳۸۷ ). 

 

 

کانون فرهنگی تربیتی:

 

 

مرکزی دانش آموزی است که تلاش دارد از طریق فعالیت های گروهی و اجرای برنامه های کاربردی، پویا و روزآمد در راستای تحقق اهداف وزارت آموزش و پرورش در دوره های مختلف تحصیلی به ویژه با بهره گرفتن از فرصت های مختلف اوقات فراغت دانش آموزان، در محیطی سالم و امن، ضمن تقویت هویت فرهنگی « دینی و ملی » و آشنایی عموم دانش آموزان با ارزش های فرهنگی زمینه ارتباط صمیمی و معاشرت سازنده اجتماعی دانش آموزان عضو را فراهم سازد تا وجدان جمعی، خوداتکایی و قدرت تصمیم گیری آنان را تقویت کند و برای زندگی اجتماعی و ایفای نقش موثر در تلاش همسو برای رسیدن به اهداف مشترک مهارت لازم را به دست آورند.

 

 

فعالیت های تربیتی:

 

 

در واقع مهمترین جنبه این نوع از فعالیت ها، متمرکز بر آموزش فعالیت های ذوقی و هنری دانش‌آموزان چه در محیط آموزشی و چه خارج از محیط آموزشی است. هدف عمده این نوع فعالیت‌ها، معطوف به آموزش و دادن اطلاعات به دانش آموزان برای چگونگی به فعل در آوردن استعداد های بالقوه ای است که در آنان وجود دارد . یکی از مهمترین جنبه های هنری و تربیتی فعالیت ها آشنایی دانش آموزان با اصول و مفاهیم موجود در آن فعالیت ها که باعث می گردد آنان با بصیرت، آگاهی و دانش بیشتری با پدیده های هنری و تربیتی برخورد نموده و بتوانند به طور اصولی نسبت به درک ماهیت فعالیت و نقد آن بکوشند.  ( سلجوقی، ۱۳۸۳ : ۱۷)

 

 

۱-۶-۲. تعریف عملیاتی:

 

 

تعریف عملیاتی فعالیت ها عبارتند از:

 

 

۱- فرهنگی –  اجتماعی.

 

 

۲- ورزشی.

 ادامه مطلب در لینک زیر

 

 

شکل ۲-۳ فرآیند یافتن مسئله شایسته پژوهش (کراسول، ۲۰۰۵؛ الیس و لوی، ۲۰۰۸).   ۲۰

 

 

شکل ۴ -۱ روابط تم‌های مشترک مستخرج از تجربیات دانشجویان دکتری علوم انسانی و علوم پایه جهت انتخاب مسئله پژوهش ۹۱

 

 

           چکیده

 

 

یکی از دغدغه‌ها‌ی اصلی دانشجویان دکتری انتخاب مسئله پژوهش برای انجام رساله‌ی است که در این مسیر آنها با چالش‌های جدی مواجه هستند. هدف از این پژوهش، بررسی تجارب زیسته دانشجویان دوره‌ی دکتری رشته‌های علوم انسانی و علوم پایه دانشگاه فردوسی مشهد در انتخاب مسئله رساله‌ دکتری بود. جامعه پژوهش کلیه‌ی دانشجویان دوره‌ی دکتری دانشکده علوم پایه و دانشکده های علوم انسانی در سال ۱۳۹۳-۱۳۹۲ بودند. نمونه پژوهش شامل ۲۵ نفر از این دانشجویان بود، به شیوه‌ی نمونه‌گیری هدفمند و مبتنی بر ملاک انتخاب شدند. پژوهش حاضر از رویکرد کیفی و با روش پدیدارشناسی توصیفی انجام پذیرفته است. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساخت‌یافته بود. برای تحلیل اطلاعات از روش تحلیل تفسیری و رویکرد مقایسه مداوم استراوس و کوربین استفاده شد. جهت کسب اعتبار پژوهش از روش‌های توصیف غنی و انتخاب هدفمند مشارکت‌کنندگان، نگارش یادداشت‌های تأملی، کفایت اجماعی و کدگذار ثانوی استفاده شد. یافته‌های پژوهش بر اساس مصاحبه با دو گروه از دانشجویان دکتری رشته‌های علوم انسانی و علوم پایه برای انتخاب مسئله پژوهش، در قالب ده مضمون مشترک: مضمون اول تخصص علمی استاد راهنما، مضمون دوم ویژگی‌های شخصیتی استاد راهنما شامل رابطه استاد راهنما- استاد مشاور- دانشجو و رهبری استاد راهنما می باشد؛ مضمون سوم توانمندی دانشجو شامل جسارت علمی و صبر و شکیبایی وی برای ورود به عرصه های مجهول و کمتر توجه شده می باشد؛ مضمون چهارم انگیزه دانشجو؛ مضمون پنجم مهارت‌های دست‌یابی به منابع کشف مسئله پژوهش شامل: بهره‌گیری از اولویت‌ها و طرح‌ها و پیشنهادات پژوهشی، مکاتبه با افراد ذی صلاح می‌باشد؛ مضمون ششم ویژگی‌های مسئله پژوهش شامل: علاقمندی پژوهشگر به موضوع پژوهش، بدیع بودن، کاربردی بودن می‌باشد؛ مضمون هفتم عوامل موثر بر شناسایی و کشف مسئله مناسب پژوهش که شامل: مطالعه عمیق و دقیق پژوهش قبلی می باشد؛ مضمون هشتم تدارک توشه سفر پژوهش شامل: دسترسی به منابع و امکانات و افزایش توانمندی در بهره‌گیری از منابع موجود می باشد؛ مضمون نهم فراز و نشیب‌های پیش رو محقق در انتخاب مسئله پژوهش که شامل: عدم وجود روحیه مدرک‌گرایی و انجام پژوهش رفع تکلیفی، وسعت و پراکندگی حوزه پژوهش می باشد و آخرین مضمون مشترک زمانبر بودن فرآیند انتخاب مسئله می‌باشد؛ کشف و طبقه بندی شدند.

 

 

کلید واژگان: تجربه زیسته، انتخاب مسئله، رساله دکتری، علوم انسانی، علوم پایه

 

 

۱-۱ بیان مسئله

 

 

از وظایف عمده آموزش عالی رشد دانشجویان از طریق افزایش دانش، مهارت، نگرش‌ها و توانایی‌ها و توان‌بخشی آنان به عنوان فراگیری دائماً نقاد و متفکر است. این هدف زمانی حاصل خواهد شد که نظام آموزش عالی مبتنی بر پژوهش و تحقیق باشد، به فعالیت‌های پژوهشی میدان عمل ببخشد، جاذبه‌های پژوهشی را فراهم و از نتایج و فرآیندهای آنها در تحول و گسترش کلیه ابعاد زندگی انسان، استفاده نماید و در رشد و اعتلای بسیاری از زمینه‌های علمی و عملی جامعه گام بردارد (عزیزی، ۱۳۸۵؛ اتزکویتز[۱]، ۲۰۰۳؛ گدازگر و علیزاده اقدم، ۱۳۸۵). پیشرفت هر جامعه‌ای در نتیجه پژوهش حاصل می‌گردد. افزون بر این، پژوهش یاری‌رسان انسان در پیدا کردن راه‌حل مسئله و حل تضادهاست (کومار، ۱۳۸۱: ۵؛ آبرامسون[۲]، ۲۰۰۲). یکى از اهداف سازمان‏هاى آموزشى و تحقیقاتى، تربیت و پرورش انسان‏هایى توانمند در امور پژوهشى و تحقیقاتى است. همچنین یکى از شاخص‏هاى رشد و توسعه هر کشور، ظرفیت علمی آن است (اسماعیل زاده، ۱۳۸۳: ۱۴). پژوهش‏ علمى و سرمایه‏گذارى در جهت بهبود آن به ارتقای وضعیت تولید علم منجر مى‏شود. از آن جایی که افزایش و تعمیق فعالیت‏هاى پژوهشى زمینه‏ساز اصلى توسعه و پیشرفت یک جامعه به شمار مى‏روند، امروزه بخش قابل‌توجهی از امکانات کشورهاى پیشرفته جهان، صرف امور پژوهشى مى‏شود (امیری، ۱۳۸۱).

 

 

پژوهش تلاش رسیدن به راه‌حل‌های قابل‌اعتماد برای مسئله، از طریق گردآوری، تحلیل و تفسیر برنامه‌ریزی‌شده و نظام‌مند داده‌هاست (پاول، ۱۳۸۵: ۲). کراسول[۳] (۲۰۰۵) پژوهش را فرآیندی از گام‌ها می‌داند برای جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات استفاده می‌شود با این هدف که درک و فهم‌مان را از یک موضوع یا مسئله افزایش دهیم. پژوهش بر اساس نگاه پژوهشگر نسبت به جهان، ادراک او از جهان هستی، اهداف و مقاصد وی شکل می‌گیرد (شعبانی، ۱۳۸۵).

 

 

برای دانشجویان مهم است که برای مواجهه با مسایل واقعی در محیط‌های یادگیری آماده شوند و راه‌حل‌های مناسب برای این مسایل پیدا کنند. از نظام آموزشی انتظار می رود که دانشجویان را به عنوان حل کننده مؤثر مسایل در زندگی واقعی توانمند سازد (هرید[۴]، ۲۰۰۳؛ چی و چای[۵]، ۲۰۰۴؛ والکر و لوفتن[۶]، ۲۰۰۳). دانشجویان در پژوهیدن، یادگیری برای انجام دادن را می‌آموزند، فرایندها را یاد می‌گیرند، مهارت‌های مفهوم‌سازی و مسئله یابی را کسب می‌کنند و روش‌های پژوهشگری و یادگیری مادام‌العمر را فرامی‌گیرند (بادنیتز[۷]، ۲۰۰۰). مسئله[۸]، موضوعی است که یک ضرورت علمی یا عملی ما را به سوی آن می‌کشاند و به نوعی برای ما مشکل‌ساز شده است. از نگاه ژرف متفکر به جهان و انسان به وجود می‌آید و این‌طور نیست که فردی بدون پیش‌زمینه متوجه مسئله شود. البته بین مسئله یابی و مسئله‌سازی فرق بسیار است (فدائی عراقی، ۱۳۸۹: ۱۷؛ لیدی و امرود[۹]،۲۰۰۵؛ سکاران[۱۰]،۲۰۰۳؛ قدیمی قیداری، ۱۳۸۹؛ کندی[۱۱]، ۱۹۹۷).

 

 

پژوهش مبتنی بر مسئله به جای تکرار شیوه‌ی پیشینیان به شکاف موجود در پیشینه و سؤالات پژوهش‌های قبلی می‌پردازد (هابرمن و مایلز [۱۲]، ۱۹۹۴). برخی مسائل و موضوعات قبلاً بررسی و قطعیت آن‌ها اعلام شده است و نیاز به تکرار تحقیقات ندارند. این قبیل تکرارها و موازی‌کاری‌ها سبب می‌گردد تا روح نوآوری و خلاقیت در پایان‌نامه‌های دانشجویی کمرنگ شود و این‌گونه تحقیقات کمتر شکل کاربردی به خود بگیرند (حافظ نیا، ۱۳۹۱؛ مادوکس[۱۳]، ۲۰۰۳؛ کویتکواسکی و سیلورمن[۱۴]، ۱۹۹۸).

 

 

اصلی‌ترین و آخرین مرحله‌ی دوره تحصیلات تکمیلی ارائه پایان‌نامه و رساله است و با خلق دانش از طریق نگارش پایان‌نامه و رساله، بر قدرت ابتکار و خلاقیت دانشجویان برای رفع مشکلات جامعه خویش افزوده می‌شود و سرآغازی برای پیشبرد روند پژوهش در دانشگاه‌ها است (کلاهی،۱۳۸۲؛ میرصمدی، چهره‌ای و باقر زاده، ۱۳۸۷؛ شاملی، ۱۳۸۴؛ نقل از بهزادی، ۱۳۸۷).

 

 

رساله دکتری باید به منابع قوی‌تری متکی باشد و دانشجو در تحلیل و تنظیم موارد و مطالب دقت بیشتری بنماید. قدرت استدلال و استنتاج او باید به گونه‌ای باشد که خود به تنهایی مدافع آن باشد و نیازی به کمک اساتید و دیگران نداشته باشد (شبلی، ۱۹۷۴؛ ایموچ و بریدچ[۱۵]، ۱۹۸۹).

 

 

یکی از دغدغه‌های اصلی دانشجویان دوره‌ی دکتری انتخاب موضوع پژوهش برای نگارش رساله است. آنان معمولاً در جستجوی موضوعات تازه و اصیل برای پژوهش خود هستند و از تکراری بودن موضوع تحقیق خود نگران‌اند. هفته‌ها و گاه ماه‌ها دچار سرگردانی برای انتخاب موضوع هستند. چرا که دانشجو خود را در طیفی از موضوعات گرفتار می‌بیند که در یک سوی آن مباحث تکراری اما باسابقه‌ی غنی پژوهشی است و در سوی دیگر آن موضوعات جدیدی که پرداختن به آن‌ها با دشواری‌های پیش‌بینی‌نشده همراه خواهد بود (منصوریان، ۱۳۸۸؛ گارنر[۱۶]، ۲۰۱۰؛ دیکمن[۱۷]، ۲۰۰۵؛ بوت و بیلی[۱۸]، ۲۰۰۵؛ کوه[۱۹]، ۲۰۰۸؛ شپارد، نایر و سامر[۲۰]، ۲۰۰۰).

 

 

همچنین بر اساس اصول اخلاق پژوهش، پژوهشگران موظف‌اند موضوعی را برای پژوهش خود انتخاب نمایند که به خلق دانش جدید و توسعه مرزهای علمی کمک نماید (بهمن آبادی، ۲۴:۱۳۹۱؛ خالقی، ۱۳۸۷). اندیشمندان یکی از نخستین و حساس‌ترین مراحل طرح پژوهش را انتخاب مسئله مناسب و کوشش برای شناخت ابعاد مختلف آن ذکر نموده‌اند (بازرگان،۱۳۷۹؛ قراملکی،۱۳۸۶؛ دیانی،۱۳۸۲؛ شپارد و همکاران، ۲۰۰۰؛ رفیع پور، ۱۳۷۰). برای پی بردن به مسئله تحقیق قواعد خاصی مشخص نشده است، ولی به طور اصولی می‌توان با بهره‌وری از تجارب شخصی، با استنتاج از نظریه‌های موجود و با مطالعه نوشته‌های مربوط به موضوع مورد علاقه محقق به وجود مسئله‌ای برای تحقیق پی برد (دیانی،۱۳۸۲: ۳۶).

 

 

علی‌رغم اهمیت و اعتبار پایان‌نامه‌ها و مقالات علمی به عنوان منابع اطلاعاتی ارزشمند، شواهد حاکی از آن است که پرداختن به موضوعات بی‌اهمیت و تکراری و غفلت از مسائل بنیادین در مطالعات متعدد نشان داده شده است. یکی از علل تحقیقات سطحی و بعضاً نامعتبر در دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقی همین انتخاب ناسنجیده، غیرعملی، مطالعه نشده و باری به هر جهت بودن موضوع پژوهش است. (قراملکی، ۱۳۸۶؛ شبلی،۱۹۷۴: ۳۰). لاگمن، کاندیف و شالمن[۲۱] (۱۹۹۹) به مطالعاتی اشاره می‌کنند که طی آن صرفاً یک دهم از پژوهش‌های انجام‌شده به عنوان رساله‌های دکتری علوم تربیتی و پژوهش‌های آموزشی منتشر‌شده در نشریات، کارهای قابل احترام و جدی هستند. تراورز[۲۲] (۱۹۸۳) نیز با بررسی موضوعات تحقیقات آموزشی در طی تاریخ تعلیم و تربیت آمریکا نتیجه می‌گیرد که بخش زیادی از پژوهش‌های انجام‌شده به دلیل سطحی بودن موضوع مورد بررسی تغییر چندانی در حوزه تعلیم و تربیت آمریکا ایجاد نکرده‌اند. پیدا کردن موضوعی که هم تازه باشد و هم مشکلی از جامعه حل کند، دانش جدیدی تولید کند و همچنین با توانایی‌های دانشجویان همخوان باشد کار به نسبت دشواری است و پژوهش‌های دانشجویی نشان می‌دهد که کمتر رساله‌ای وجود دارد که مسئله آن بااحساس مشکل شکل گرفته باشد (مطلبی، ۱۳۸۸: ۲۶). به دلیل تفاوت توانمندی دانشجویان در انتخاب مسئله پژوهش و فرآیندهای مربوط به آن و از سوی دیگر اینکه در منابع مختلف قواعد خاصی برای انتخاب موضوع تحقیق بیان نشده است و در اغلب منابع تجارب شخصی محقق را به عنوان یکی از منابع اصلی مسئله یابی معرفی نموده‌اند. تجربه، آموزش و پژوهش پیوندی ناگسستنی دارند و تجربه نگاری که همان اندیشیدن به تجارب حاصل از انجام امور و ثبت کردن و ماندگار نمودن آن‌هاست، گنجینه‌ای بی‌همتاست (اصغری نکاح، ۱۳۸۵؛ هافمن کیپ، آرتیلس و لوپز تورس[۲۳]، ۲۰۰۳)؛ بنابراین، محقق در این پژوهش سعی داشته است تجارب زیسته دانشجویان دوره دکتری رشته‌های علوم انسانی و علوم پایه دانشگاه فردوسی مشهد برای انتخاب و گزینش مسئله تحقیق مورد بررسی قرار دهد و دغدغه اصلی وی کشف پاسخی برای این سؤال است که چگونه دانشجویان دوره دکتری رشته‌های علوم انسانی و علوم پایه دانشگاه فردوسی مشهد مسئله پژوهشی مناسب رساله‌شان انتخاب می نمایند؟

 

 

 

 

 

۱-۲ هدف پژوهش

 

 

بررسی چگونگی و کیفیت انتخاب مسئله رساله دکتری دانشجویان رشته‌های علوم انسانی و علوم پایه دانشگاه فردوسی مشهد

 

 

۱-۳ سؤال پژوهش

 

 

تجربه زیسته دانشجویان دوره دکتری رشته‌های علوم انسانی و علوم پایه دانشگاه فردوسی مشهد برای انتخاب مسئله پژوهشی رساله‌شان چگونه است؟

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل دوم 

 

 

مبانی نظری و پیشینه پژوهش

 

 

 

 

 

·        مبانی نظری پژوهش                                                                           

 

 

·        پژوهش‌های انجام‌شده

 

 ادامه مطلب در لینک زیر