فهرست تصاویر
شکل ۳ـ۱ گستردگی انگشتان . ۴۰
شکل ۳ـ۲ طول انگشتان . ۴۱
شکل ۳ـ۳ پارامترهای محیطی انگشتان . ۴۲
فهرست نمودار
نمودار ۴ـ۱ پراکنش دو متغیر سن و قدرت دست . ۵۶

چکیده

در حال حاضر برنامه‌های جامع استعدادیابی در کشورهای صاحب نام در ورزش قهرمانی اصولا بر اساس معیارهای بسیاری است. که یکی از این معیارها مربوط به شاخص‌های آنتروپومتری است. این امر به ویژه در برخی رشته‌های ورزشی مانند هندبال، والیبال و بسکتبال که ابعاد بدنی می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای در اجرای مطلوب داشته باشد حائز اهمیت است. ویژگی‌های آنتروپومتریک دست مانند اندازه، شکل و ساختار، روی قدرت دست موثر است. هدف از این پژوهش بررسی و مقایسه تاثیر ابعاد آنتروپومتریک دست برتر در قدرت دست هندبالیست‌ها و والیبالیست‌های دختر نوجوان شهر دامغان است. تا از این طریق و با کمک دیگر عوامل فیزیولوژیک و آنتروپومتریک و روانی بتوان به هدایت دانش‌آموزان در رشته‌ای که امکان موفقیت بیشتری دارند بپردازیم.
روش شناسی: این پژوهش توصیفی-همبستگی و از نوع تحقیقات کاربردی است. آزمودنی‌های مطالعه شامل دختران دانش‌آموز والیبالیست و هندبالیست شهر دامغان با حداقل دو سال سابقه بازی و شرکت در مسابقات شهرستانی هستند که تعداد ۳۰ نفر با رده سنی ۱۳تا ۱۶ سال به صورت تصادفی به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. سپس ویژگی‌های آنتروپومتریک مورد نیاز برای تحقیق شامل محیط ساعد، قطر مچ، طول انگشتان، پارامترهای محیطی انگشتان، گستردگی انگشتان و قدرت دست برتر ارزیابی شد.
یافته ها: از بین متغیرهای اندازه‌گیری شده فاصله بین انگشت شست تا حلقه در هندبالیست‌ها با قدرت دست در آنها ارتباط معنی‌داری داشت. همچنین پارامترهای محیطی P3-P4-P5 در والیبالیست‌ها با قدرت دست در آنها ارتباط معنی‌داری دارد. همچنین داده‌ها نشان می‌دهد اگر سطح معنی‌داری برابر۱/۰ باشد می‌توان نتیجه گرفت اندازه دست هند بالیست‌ها بزرگتر از والیبالیست‌ها است همچنین قدرت دست هندبالیست‌ها بیشتر از والیبالیست‌ها است.
بحث و نتیجه گیری: مهمترین نتیجه حاصل از این تحقیق بیان می‌کند که در والیبالیست‌های دختر نوجوان پارامترهای محیطی و در هندبالیست‌ها فاکتوری از گستردگی انگشتان در حداکثر قدرت دست موثر است. و در رابطه با دیگر فاکتورهای آنتروپومتریکی اندازه‌گیری شده رابطه معنی‌داری یافت نشد. از این یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت که تاثیر ابعاد آنتروپومتریک دست در قدرت آن با توجه به نوع رشته ورزشی متفاوت است.
واژه‌های کلیدی: ویژگی آنتروپومتریک، والیبال، هندبال، قدرت دست، دختران نوجوان
فصل اول
کلیات پژوهش
 

۱-۱ مقدمه

مفهوم ورزش و تربیت بدنی پدیده‌های زیستی – روانی و اجتماعی است که در چارچوب هنجارهای فرهنگی و اجتماعی عمل می‌کند. از نقطه نظر فرهنگی حرکت لازمه ورزش است اما برای شناخت کل آن کافی نیست. حرکت و مهارتهای حرکتی پدیده‌هایی زیستی هستند که در انسان و حیوان مشترک است ولی ورزش یک پدیده فرهنگی است که یکی از وجوه ضرورت مهندسی فرهنگی ورزش و تربیت بدنی در ایران و فصل ممیز انسان از موجودات دیگر است (آقاپور، ۱۳۹۱). به طور جداگانه مورد بررسی قرار گیرد. فرآیند استعدادیابی رویکردی برای کشف استعداد ورزشی به منظور شرکت در برنامه‌های تمرینی سازمان یافته و تخصصی و در نهایت هدایت و معرّفی نخبه‌های ورزشی به سوی باشگاه‌ها و فدراسیون‌ها برای ارتقای قابلیت‌ها و مهارت‌های تخصصی می‌باشد. (ابراهیم، ۱۳۸۳)
همه می‌توانند آواز خواندن، نقاشی کردن و نواختن یک ساز را بیاموزند؛ اما افراد کمی به سطوح بالای مهارت و چیرگی می‌رسند. بنابراین در ورزش به عنوان یک هنر، کشف افراد با استعداد و انتخاب آنها در سنین پایین و سپس هدایت، کنترل و ارزیابی آنها در رسیدن به بالاترین سطح مهارتی اهمیت زیادی دارد (بلوچی، ۱۳۸۹). قدرت فشردن دست یکی از معیارهای مهم سلامت عمومی است. همچنین به عنوان یکی از قابل اعتمادترین روش‌ها برای برآورد قدرت عمومی در نظر گرفته می‌شود و می‌تواند ارزیابی سریعی از قدرت بالاتنه (اندام فوقانی) ورزشکاران فراهم کند (Hager et al, 2002). بسیاری از رشته‌ها و زمینه‌های متنوع ورزشی مانند کشتی، بدمینتون، فوتبال، تنیس، بسکتبال، هندبال و . که دست‌ها و انگشتان بیشترین درگیری را دارند به سطح پایدار و ثابتی از قدرت فشردن دست برای به حداکثر رساندن کنترل و عملکرد و همچنین کاهش احتمال ناشی از آسیب‌های مختلف نیازمند هستند.
قدرت فشردن دست و اندازه‌گیری ابعاد دست، پارامترهای آنتروپومتریکی ضروری برای پرتاب کردن، نگهداشتن و فشردن یک شی هستند. در عین حال تعیین کننده عملکرد در ورزش‌هایی‌اند که در آنها دست‌ها و انگشتان ابزار اصلی هستند. همچنین ارزیابی آن برای مربیان جهت انتخاب بازیکنان جوان، تشخیص آمادگی سطوح رقابت‌های مختلف و انجام ورزش‌های مختلف ضروری است بالا بردن توانایی و قابلیت‌های افراد به ویژه در زمینه عملکرد دست، از وظایف مهم مربی به شمار می‌رود. از آنجایی که عملکرد دست و کیفیت اعمال آن بستگی زیادی به قدرت دست دارد از این رو شناخت عوامل موثر بر قدرت آن از اهمیت بسیاری برخوردار است.
با توجه به این که ارزیابی قدرت برای مربیان ضروری است و با بهره گرفتن از آن می توانند به بررسی میزان آمادگی و ضعف عضلانی، اندازه‌گیری اثرات تمرین و کنترل پیشرفت ورزشکاران بپردازند و همچنین از آنجا که ویژگی‌های آنتروپومتریکی مختلف، ترکیب بدن و قدرت فشردن دست، متغیرهایی‌اند که در برخی از ورزش‌ها برای ارزیابی اثرات تمرین و فراهم کردن اطلاعات برای مربیان جهت انتخاب بازیکنان جوان، برای تشخیص آمادگی سطوح رضابت‌های مختلف و انجام ورزش‌های مختلف مورد بررسی و آزمایش قرار می‌گیرند لذا شناخت ویژگی‌هایی که بر قدرت فشردن دست تاثیرگذار هستند را ـ به ویژه در ورزشکاران ـ پررنگ‌تر می کند. (افشارنژاد و همکاران، ۱۳۹۰)
 
 

۱ـ۲ بیان مسئله

استعداد[۱] در فرهنگ لغت به معنای توانایی ویژه و طبیعی و ظرفیت دستیابی به موفقیت تعریف شده است. با بهره گیری از این تعریف، استعداد یابی ورزشی را می‌توان شناسایی پتانسیل‌های بالقوه ویژگی‌های انسانی که تحت تأثیر عوامل مختلف ژنتیکی، جسمانی و رفتاری قرار دارد، معرفی کرد. بدیهی است استعداد یابی به معیارهای ویژه‌ای نیاز دارد. این معیارها از این جهت ضرورت دارند که فرد توانا را از ناتوان متمایز می‌کند. و آنهایی که مناسب یک رشته ورزشی بوده به این ورزش روی می‌آورند و افرادی که به معیارهای لازم دست نیابند در جهت دیگر هدایت می‌شوند. (صادقی، ۱۳۹۱) شاخص‌های آمادگی حرکتی عبارتند از: سرعت،[۲] توان،[۳] تعادل،[۴] سرعت عمل و عکس‌العمل[۵] و هماهنگی عصبی-عضلانی.[۶] شاخصه‌های آمادگی جسمانی[۷] عبارتند از استقامت قلبی تنفسی،[۸] قدرت عضلانی،[۹] استقامت عضلانی،[۱۰] انعطاف‌پذیری[۱۱] و ترکیب بدن.[۱۲]