ارگان ( ۱۹۸۸ ) مقیاس چندبعدی از رفتار شهروندی سازمانی (OCB) ارائه کرد . این مقیاس متشکل از ابعادی پنجگانه است که ساختار OCBرا تشکیل می دهد ، این پنج بعد عبارتند از :

۱ – نوع دوستی: کمک به همکاران و کارکنان برای انجام وظایف در شرایط غیرمعمول.

۲ – وظیفه شناسی: انجام وظایف تعیین شده به شیوه ای فراتر از آنچه انتظار می رود (همانند کار در بعد از ساعت اداری برای سود رساندن به سازمان).

۳ – جوانمردی: تأکید برجنبه های مثبت سازمان به جای جنبه های منفی آن.

۴ – فضیلت مدنی: مستلزم حمایت از عملیات های اداری سازمان است.

۵ – ادب و نزاکت: مشورت با دیگران قبل از اقدام به عمل، دادن اطلاع قبل از عمل، و ردوبدل کردن اطلاعات.

جوانمردی و نزاکت مولفه هایی هستند که بیانگر اجتنا ب از وارد نمودن خسارت به سازمان هستند. جوانمردی عبارت است از تمایل به شکیبایی در مقابل مزاحمت های اجتناب ناپذیر و اجحاف های کاری بدون این که گله و شکایتی صورت گیرد . در حالی که نزاکت درباره اندیشیدن به این است که چطور اقدامات فرد بر دیگران تأثیر می گذارد . ( Markoczy & Xin, 2004, p. 3)

پودساکوف[۱] در سال ۲۰۰۰ میلادی دسته بندی مفصلی از این گونه رفتارهاانجام داده است که رفتارهای شهروندی سازمانی را در قالب هفت دسته تقسیم می نماید.

۱ – رفتارهای یاری گرانه؛

۲ – جوانمردی؛

۳ – نوآوری فردی؛

۴ – فضیلت مدنی؛

۵ – تعهد سازمانی؛

۶ – خودرضایت مندی؛

۷ – رشد فردی.

مارکوزی[۲] رفتار شهروندی سازمانی را به دو نوع تقسیم می کند:

۱ – یاری و کمک مثبت و فعال

۲ – اجتناب از رفتارهایی که به همکاران و سازمان فرد لطمه وارد می کند.

عملکرد شهروندی شامل فعالیت هایی است که کمک به دیگران در انجام کارشان ،حمایت از سازمان و داوطلب شدن در انجام کارهای جانبی ی ا مسئولیت پذیری را شامل می شود. بورمن و موتوویدلو[۳]،  بطور خاص برای تبیین عملکرد شهروندی سازمانی مدلی پنج بعدی ارائه می نمایند که این ابعاد عبارتند از:

۱ – پشتکار توأم با شور شوق و تلاش فوق العاده که برای تکمیل فعالیت های کاری به طور موفقیت آمیز ضروری است ؛

۲ – داوطلب شدن برای انجام فعالیت های کاری که بصورت رسمی بخشی از وظیفه کاری افراد نیست؛

۳ – مساعدت و همکاری با دیگران؛

۴ – پیروی از مقررات و رویه های سازمانی؛

۵ – پشتیبانی، حمایت و دفاع از اهداف سازمانی

[۱] Podsakoff et

[۲] Markoczy

[۳] Borman & Motowidlo

جزییات بیشتر درباره این پایان نامه :

پایان نامه انعطاف پذیری شناختی بر مقاومت در برابر تغییر سازمانی