. از دیگر مزایای این روش میتوان به موارد ذیل اشاره کرد (چارنز1و دیگران، 1995):
تمرکز بر هریک از مشاهدات در مقابل میانگین جامعه.
ایجاد یک روش اندازه گیری منحصر به فرد و جامع برای هر واحد که از ورودی ها برای ایجاد خروجیها استفاده می کند.
در نظر گرفتن چندین ورودی و خروجی بطور همزمان.
بینیازی این روش از دادن وزن و یا قیمت به ورودی ها و خروجیها.
ارائه جواب بهینه پارتو.
سازگار با متغیرهای برونزا
تخمین تغییر در ورودی ها و خروجیها برای تبدیل کردن واحدهای ناکارا به واحدی کارا.
این مدل که در سال 1978 توسط چارنز، کوپر و رودز معرفی گردید، با تمرکز بر هر یک از واحدهای تصمیم گیری، اوزانی برای ورودی و خروجیهای آنها بصورت جداگانه محاسبه و با بهره گرفتن از نسبت مجموع موزون ورودی ها به خروجیها، کارایی هر واحد را بدست میآورد. سادگی فهم و اجرای روش تحلیل پوششی داده ها و در کنار آن دقت بالا و کاربرد وسیع آن در زمینه ها مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی باعث شده است پژوهشگران زیادی از این روش برای دست یافتن به اهداف خود استفاده کنند (جعفریان مقدم و قیصری، 1389). یکی از مهم ترین سؤالات در خصوص این روش بحث پیرامون اوزان محاسبه شده برای شاخصهای ورودی و خروجی است. گروهی از محققین معتقدند محاسبه اوزان مختلف برای شاخصهای یکسان در مجموعه ای از واحدهای تصمیم گیری همگن منطقی به نظر نمیرسد و از این رو در جستجوی مدلهایی برای محاسبه اوزان مشترک شاخصهای ورودی و خروجی بر آمدهاند (صالحی صدقیانی و دیگران، 1389)؛ از دیگر ضعف های مدل کلاسیک، قدرت تشخیص و رتبه بندی ضعیف بین واحدهای تصمیم گیری می باشد (مهرگان و شفیعی، 1383).
در برخی از مدل هایی که برای محاسبه وزن های مشترک ارائه شده است، ابتدا مدل CCR مربوط به هریک از واحدهای تصمیم گیری بطور جداگانه حل میشود و سپس از با بهره گرفتن از وزن هایی که از مدل های CCR بدست میآید، به محاسبه وزن های مشترک اقدام میشود. در پژوهش حاضر سعی بر آن است که مدلی جامع برای محاسبه وزن های مشترک ارائه شود، بطوریکه برای محاسبه اوزان مشترک، نیازی به نوشتن و حل مدل CCR هر یک از واحدهای تصمیمگیری بطور مجزا نباشد و تنها با نوشتن و حل یک مدل، وزن های مشترک محاسبه گردد.
شایان ذکر است در عصر کنونی، کشورهای مختلف به علم ، فناوری و نوآوری به مثابه منابع کلیدی برای کسب مزایای رقابتی و همچنین به منزله ابزار اساسی برای بهبود بخشیدن سطح زندگی مردم مینگرند و موسسههای بین المللی نیز توسعه یافتگی کشورها را بر اساس همین معیارها ارزیابی می کنند (نوفرستی و محمدی، 1388). از طرفی دیگر مبنای ثروت آفرینی در اقتصاد امروز، دانش و تخصص است و کشورها با بهره گرفتن از عناصر نوآوری، دانش و اطلاعات ثروت می آفرینند. از این رو نوآوری مولفهایست که به عنوان ضرورتی جهت ارتقا سطح زندگی و رفاه انسان ها و جوامع مورد توجه صاحبنظران اقتصادی قرار گرفته است. لذا بررسی شاخص های نوآوری امری ضروری بنظر میرسد (شاه آبادی و ساری گل، 1392).
با توجه به اهمیت نوآوری و تأثیر آن بر رشد اقتصادی، توزیع درآمد، رفاه سطح زندگی، بهرهوری و محیط زیست، در این مطالعه سعی بر آن است تا با بدست آوردن شاخص های سنجش نوآوری، عملکرد برخی از کشورها را از نظر نوآوری با بهره گرفتن از مدل ارائه شده، ارزیابی و رتبه بندی نموده تا ضمن مشخص شدن کشورهای کارا و ناکارا، رتبه کشور جمهوری اسلامی ایران در میان کشورهای منتخب تعیین شود و برای آنکه ایران به کشوری نوآورتر تبدیل شود، الگوهایی مناسب برای آن در نظر گرفته میشود و راهکارهایی برای نوآورتر شدنش ارائه میگردد.
در این مطالعه برای تعیین داده ها و اطلاعات لازم برای مورد مطالعه (کشورهای منتخب جهان با شاخص های نوآوری )، از گزارش شاخص جهانی نوآوری در سال 2014(GII2014) استفاده شده است. این شاخص نقش نوآوری را به عنوان محرک رشد اقتصادی و رفاه کشورها مهم و کلیدی می شناسد و هدف آن بدست آوردن جنبه های چندگانه نوآوری و کاربردپذیری یکسان آن برای اقتصادهای توسعه یافته و نوظهور است. برای تحقق این هدف، شاخص GII به سیاست گذاران و رهبران کسب وکار کمک می کند فراتر از معیارهای تک بعدی نوآوری حرکت کرده و به تحلیل کلی گرانه ای از محرکان نوآوری و نتایج آن برسند.
در طول هفت سال گذشته GII یک مرجع مهم در نوآوری بوده است؛ بطوری که تصمیم گیران سیاسی با هدف توسعه عملکرد نوآوری کشورها از آن به عنوان یک ابزار استفاده می کنند.
3-1- اهمیت و ضرورت موضوع
از مهم ترین دغدغه ی ذهنی مدیران، تصمیم گیری می باشد. تصمیم گیری یکی از مهم ترین نقش های مدیریت می باشد. حتی برخی از محققین نظیر سایمون تصمیم گیری را معادل مدیریت دانسته اند (غضنفری و غفاریان، 1379).
دانش تحقیق در عملیات بر اساس مبانی قدرتمند ریاضی خود کاربرد گسترده ای در زمینه های مختلف تصمیم گیری دارد. یکی از شاخههای کاربردی این دانش، تحلیل پوششی داده ها در مسئله سنجش کارایی نسبی مجموعه ای از واحدهای همسان با چندین ورودی و خروجی مشابه است. بنا بر ادعای پدیدآورندگان این روش، پس از پیدایش آن بیش از هزاران مقاله و کتاب در این خصوص تدوین و بسیاری از مراکز تحقیقاتی بر روی آن فعالیت داشته اند (کوپر[1] و دیگران، 2006).
در دهههای اخیر نیز ادبیات آکادمیک و مدیریتی، توجه روز افزونی به مسئله اندازه گیری عملکرد سازمان داشته است؛ چرا که منجر به انگیزش کارکنان، پشتیبانی از تصمیم گیری و بهبود مستمر و افزایش ارتباطات و هماهنگی میشود (چیسا[2] و دیگران، 2009) .
بهبود مستمر عملکرد سازمان ها با ایجاد نیروی عظیم هم افزایی می تواند پشتیبان برنامه رشد و توسعه و ایجاد فرصت های تعالی سازمان شود، بدون بررسی و کسب آگاهی از میزان پیشرفت و دستیابی به اهداف و بدون شناسایی چالش های پیش روی سازمان و کسب بازخور و اطلاع از میزان اجرای سیاست های تدوین شده و شناسایی مواردی که به بهبود جدی نیاز دارند، بهبود مستمر عملکرد میسر نخواهد شد. تمامی موارد مذکور، بدون اندازه گیری و ارزیابی امکان پذیر نیست. موضوع اصلی در تمام تجزیه و تحلیلهای سازمانی، عملکرد است و بهبود آن مستلزم اندازه گیری است و از این رو سازمان بدون سیستم ارزیابی عملکرد قابل تصور نمیباشد (آکاراتونگا[3] و دیگران، 2007)
همچنین ارزیابی عملکرد به عنوان ابزار مدیریت عملکرد، می تواند مبنای استواری برای تصمیم گیری در مورد مسائل مختلف سازمان باشد (لثام[4] و دیگران، 2005)
از طرفی امروزه با توجه به رشد و اهمیت فزاینده سازمان ها در اجتماع، ارزیابی عملکرد آنها بسیار مورد توجه قرار گرفته است و شاخص های گوناگونی به عنوان معیار عملکرد سازمان ها مطرح شده است؛ که کارایی از اینگونه معیارها می باشد (آذر و زارعی محمود آبادی، 1392).
کارایی، توانایی یک بنگاه در بدست آوردن حداکثر ستانده از یک مجموعه نهاده معین با فرض فناوری معلوم و یا توانایی یک بنگاه برای بازده معین با حداقل مجموعه نهادههای در دسترس تعریف میشود (فارل[5]، 1957).
امروزه کارایی به عنوان یک فرهنگ و چشم انداز در تمام حیطههای کار و زندگی بشر مطرح می باشد و عامل پیشرفت و توسعه اقتصادی است. از طرفی، الگوهای
ارزیابی کارایی به عنوان یک موضوع مهم مورد توجه فعالان در این حوزه بوده است. (آذر و زارعی محمود آبادی، 1392). همچنین کارایی یک مفهوم مدیریتی است که سابقهای طولانی در علم مدیریت دارد (ویتزل[6]، 2002).کارایی نشان میدهد که یک سازمان به چه خوبی از منابع خود در راستای تولید نسبت به بهترین عملکرد در مقطعی از زمان استفاده کرده است (صالحی صدقیانی و دیگران، 1389).
اغلب روش های اندازه گیری کارایی تا سال 1957 میلادی، بر شاخص جزئی تولید تأکید داشتند. فارل با درک این ضعف و با بهره گرفتن از مفهوم تابع تولید مرزی، به اندازه گیری شاخص کلی عوامل تولید پرداخت. در سال 1976 میلادی، رودز با بهره گرفتن از مدل فارل به مقایسه واحدهای مشابه با چند نهاده و ستانده در فضای بازده به مقیاس ثابت پرداخت و نتیجه را تحت عنوان CCR ارائه کرد (چارنز[7] و دیگران، 1978).
چالش های رقابت در دنیای امروز بویژه در کشورهای در حال توسعه، تغییر کرده است ، تمرکز بر تغییر ساختار، کاهش هزینه و بالا بردن کیفیت جای خود را به نوآوری داده است (فارمن[8] و دیگران، 2002).
از طرفی ویژگی عصر حاضر، عصر صنایع مبتنی بر دانش است و بر این اساس ثروتمندترین کشورهای جهان، کشوری است که توانایی تولید دانش بیشتری را داشته باشد. از این رو، کشورهایی موفق هستند که نوآوری نوک پیکان حرکت آنان را تشکیل می دهد (شاه آبادی و ساری گل، 1392).
طبق نظر پیتر دراکر[9] (1985) در جهانی که دستخوش تغییر و دگرگونی است و امنیت آن هر روز در معرض خطر است، تنها راه بقا، ابداع و نوآوری است (دراکر، 1985). ایده اصلی نوآوری، مبتنی بر این نکته است که نوآوری سبب افزایش تولید از طریق افزایش توان تولید افراد و نهایتاً افزایش رشد اقتصادی میگردد و همچنین نوآوری به عنوان منبع کلیدی برای ایجاد مزیت نسبی محسوب میشود و یکی از عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی است (ربیعی، 1388). در نهایت میتوان بیان داشت که افزایش رشد اقتصادی، افزایش بهرهوری و تولید ثروت از علم و فناوری، تولید فناوری و کالا و خدمات جدید و ایجاد اشتغالهای مولد از جمله فواید نوآوری می باشد (شاه آبادی و ساری گل، 1392).
4-1- گزاره های تحقیق
1-4-1- پرسش های تحقیق
مدل ریاضی ارزیابی عملکرد واحدهای تصمیم گیری با روش تحلیل پوششی داده ها و وزن های مشترک چگونه است؟
وزن شاخص های نوآوری کشورهای منتخب به چه صورت است؟
کارایی کشورهای منتخب با بهره گرفتن از مدلهای ارائه شده چه مقدار است؟
برای نوآورتر شدن جمهوری اسلامی ایران چه راهکارهایی میتوان ارائه داد؟
2-4-1- هدف های تحقیق یا نتایج مورد انتظار
در این پژوهش به دنبال آن هستیم که ابتدا روشی برای ارزیابی عملکرد واحدهای تصمیم گیری با رویکرد تحلیل پوششی داده ها وزن های مشترک ارائه دهیم و سپس به عنوان مورد مطالعه، با بهره گیری از مدل ارائه شده، کشورهای منتخب جهان را از نظر نوآوری مورد ارزیابی قرار دهیم.
5-1- روش کلی تحقیق
با توجه به اینکه هدف تحقیق حاضر، ارائه روشی برای ارزیابی عملکرد واحدهای تصمیم گیری می باشد، لذا این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی است و تحقیق کاربردی تحقیقی است که یافته های آن را می توان برای حل مسائل اجتماعی بکار برد، و از آنجا که در آن متغیرها دستکاری نشده و شرایط آزمایشگاهی وجود ندارد، از نوع تحقیقات توصیفی می باشد. هدف از اجرای تحقیق توصیفی عمدتاً شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به فرآیند تصمیم گیری است. و از لحاظ ماهیت می تواند در زمره تحقیقات توسعهای به شمار آید. این نوع تحقیقات، فرآیندی جهت جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات به منظور تصمیم گیری هستند.
1-5-1- قلمرو مکانی-جامعه تحقیق
جامعه این تحقیق 142 کشوری است که داده ها و اطلاعات آنها در گزارش شاخص جهانی نوآوری سال 2014 قابل دسترسی است.
آخرین نظرات