از جمله عواملی که در سوق یابی به ازدواج، دوری گزیدن از جایگزین احتمالی، ایجاد آمادگی های فردی و اجتماعی برای مقابله با عوارض و آسیب های احتمالی پیوند زناشویی و  در نتیجه، حفظ وتثبیت خانواده، نقشی تعیین کننده دارد، تلقی ارزشی از پیوند زناشویی،و به تعبیری، قداست داشتن آن است. به اعتقاد صاحب نظران، یکی از عوامل مهم سقوط جایگاه خانواده در غرب، فرایند عمومی دنیوی شدن یا تقدس زدایی بوده است که افزون بر دیگر حوزه های حیات اجتماعی، بر نهاد خانواده نیز به شدت تحت تاثیر گذاشته است. در نتیجه این فرایند، ازدواج که پیش تر  اقدامی مقدس و دینی تلقی می شد، رفته رفته قداست خود را از دست داد و به یک قرار مدنی صرف مبدل شد.

نهاد خانواده از منظراسلام، دارای جایگاه و قداست ویژه ای است که قابل مقایسه با هیچ نهاد دیگری نیست. حکمت قداستی که اسلام به خانواده بخشیده است، ارزش گذاری معنوی بر پیوند خانوادگی، زمینه سازی برای تقویت این رابطه،و پیشگیری از فروپاشی آن است.

قداست ازدواج و خانواده، سد محکمی در برابر سوء استفاده جنسی از زن به عنوان یک کالا یا ابزار فروش کالا،و در واقع مانع بردگی مدرن زن است. خطری که امروز نسل بشر را تهدید می کند. تقدس زدایی از کانون خانواده است. (محمدی ری شهری، ۱۳۸۹، ۱۲ : ۱۰ ).

طبرسی بیان می کند: اسلام کوشیده است نگاه قدسی به ازدواج را در میان مردم گسترش دهد. این مدعا، از تعبیرهای روایات اسلامی با دلالت های صریح یا تلویحی استفاده می شود. نمونه های زیر، رویکرد ارزشی وقدسی اسلام به خانواده را منعکس می سازند: امام سجاد(ع) فرمودند: «هر کس برای رضا و خشنودی خداوند ازدواج کند و با خویشان خود صله رحم نماید، خداوند او را در قیامت مفتخر و سربلند می کند.» (مقدم، ۱۳۹۱).

ازدواج، از نظر حقوقی کاری جایز است؛ اما از دیدگاه اسلام افزون بر اینکه مستحب است، می تواند وجوب هم داشته و دارای ارزش اخلاقی باشد و در نهایت، موجب کمال نفسانی انسان نیز بشود. امام سجاد(ع) با تاکید بر نقش نیت در کار اخلاقی، تشکیل خانواده با نیت الهی را سربلندی و رسیدن به سعادت در آخرت معرفی می کند. این امر بر ارزش اخلاقی ازدواج دلالت می کند. ازدواج صرفا پدیده ای معنوی نیست. بلکه می تواندموجب تکامل و نزدیکی انسان به خداوند باشد.

این دیدگاه در مقابل نگرشی است که رشد معنوی را در دوری از ازدواج می جوید. اگر در آموزه های اسلام به افراد سفارش می شود که پیش از اقدام به ازدواج، برای انتخاب همسر و انجام مراسم در مراحل بعدی، رفتارهای خود را با نماز، دعا و توکل بر خدا همراه کنند، به این دلیل است که به ازدواج رنگ و بوی معنویت دهند و به آن تقدس بخشند تا بتوانند زمینه تکامل انسانی را فراهم آورند. (سالاری فر، ۱۳۸۵، ۲۴).

۲-۴-۲– انتخاب آگاهانه

اچ ترنر[۱] بیان می کند: یکی دیگر از مهم ترین ویژگی های ازدواج در نهاد خانواده که نقشی بسیار تعیین کننده در سرنوشت خانواده دارد، انتخاب آگاهانه همسر است. کارشناسان امور خانواده بر این باورند که بسیاری از مشکلات و اختلافات خانوادگی، در ضعف مجاری اطلاع رسانی، شتاب زدگی و عدم انجام مطالعات دقیق در مرحله گزینش، اعتماد بی مورد به اظهار نظرهای واسطه ها و اطرافیان، جدی نگرفتن برخی نقاط ضعف مهم یا توجیه آنها، کم توجهی به اوصاف بایسته، و در مواردی فریب کاری و اغفال آگاهانه ریشه دارد.

در هر جامعه ای، شیوه ها، کم و بیش مرسومی متناسب با شرایط فرهنگی، ضرورت های عصری و حساسیت های محیطی برای عبور از این مرحله وجود دارد که افراد جامعه به فراخور حال،در فرایند انتخاب همسر از آنها سود می جویند؛ برای مثال بسیاری از جوانان امروزی در غرب، به شیوه هم خانگی روی آورده اند و آن را دوره ای آزمایشی و مقدماتی برای ورود به ازدواج تلقی می کنند (مقدم، ۱۳۹۱)

.به هر حال، معرفی شیوه های مناسب و کارآمد،و بی اعتبار ساختن شیوه هایی که از درصد اطمینان کمی برخوردارند، احتمال دست یابی به انتخاب درست و مصونیت از گرفتار شدن به برخی پیامدهای ناگوار را تا حد قابل توجهی افزایش خواهد داد.

نظام حقوقی اسلام، تحقیق از مجاری مختلف، گفت و گوی مستقیم دو طرف و دیگر راه های احتمالی را که موجب شناخت هر چه بیشتر افراد خواهان زناشویی نسبت به یکدیگر می شود، به صورت مشروط و با رعایت حدود و ضوابط خاص، مجاز شمرده است. اسلام حتی اقدام هایی مانند ملاقات حضوری به منظور آگاهی یافتن از خصوصیات فیزیکی طرف مقابل را تجویز یا بدان ترغیب نموده است. (بستان۱۳۸۵، ۱۷۳-۱۷۴)

امام سجاد(ع) فرمودند: «هر که خواهد زن بگیرد، از موی او نیز بپرسد، همان گونه که از زیبایی اش می پرسد؛ که موی یکی از دو قسمت زیبایی است.» (طبرسی،۱۳۷۰، ۲۰۰)

در آموزه های دینی، با تاکید فراوان بر به کار گیری عقلانیت و پرهیز از غلبه بر احساسات در زمان انتخاب همسر، زمینه پشیمانی بعد از ازدواج را از بین برده است

۲-۴-۳-همسان همسری :

یکی دیگر از ویژگی های مهمی که مورد توجه کارشناسان مسائل خانواده در حوزه جامعه شناسی در مرحله ازدواج و تشکیل خانواده قرار گرفته، «همسان همسری» است. از مجموع دیدگاه های ارائه شده، چنین استنباط می شود که همسانی زوج در ویژگی های شخصیتی، موقعیت تحصیلی، موقعیت خانوادگی و شرایط سنی و فرهنگی، بقا و استحکام زندگی مشترکشان را تا حد زیاد تضمین خواهد کرد،و ناهمسان همسری میان دو همسر، سرچشمه کشمکش های خانوادگی است. (سارو خانی، ۱۳۸۰، ۴۱).

از مهم ترین انواع همسانی زوج که در موفقیت زندگی مشترک نقش اساسی ایفا می کند، همسانی فرهنگی آنان است که گونه های مختلف اشتراک در زبان، دین، ملیت، نظام ارزشی، بینش ها و باورها را شامل می_ شود. بدون شک، همسان همسری، شرط لازم در هم زیستی بی دغدغه انسان ها و محوری ترین نقطه وفاق و همبستگی آنهاست و این به دلیل تاثیر آن بر جلب محبت متقابل، کاهش سوء تفاهم و حل آسانتر مشکلات احتمالی، و درنتیجه رسیدن خانواده به ارامش است. از سوی دیگر، فقدان زمینه مشترک، امکان برقراری ارتباط مثبت را دشوار می سازد و افراد را به صورت جزیره های مجزا و مستقل از یکدیگر درمی آورد. (بستان، ۱۳۸۵، ۱۹۵).

در اسلام، بر اصل همسان همسری به عنوان معیار همسرگزینی و ضامن انسجام خانواده، در ذیل عنوان «کفویت» تاکید شده است؛ اما دیدگاه ارزشی اسلام، تعریف خاصی از کفویت زن و شوهر ارائه داده است. به موجب این تعریف، با برخی جنبه های همسان همسری (همسانی دینی، ایمانی و اخلاقی) برخورد ایجابی،و با برخی از جنبه های دیگر آن (همسانی نژادی، قومی و طبقاتی) برخورد سلبی صورت گرفته است.

اگر همسانی ایمانی و اخلاقی همسران، به درستی رعایت شود، احتمال بروز آسیب های ناشی از ناهمسانی نژادی، قومی و طبقاتی زن و شوهر به شدت کاهش می یابد.

زراره از امام باقر(ع) نقل می کند که: پدرش، اما سجاد(ع) در یکی از سفرهایش به مکه، زنی را از خانواده ای بی بضاعت خواستگاری کرد و بعد از آن، او را برای خود تزویج نمود. یکی از همراهان حضرت به محض آگاهی از این امر، بسیار ناراحت شد که چرا حضرت چنین زن بی بضاعتی را انتخاب کرده است. وی به تفحص و تحقیق پرداخت تا بداند که این زن کیست و از چه خانواده ای است و چون به این نتیجه رسید که زن از خانواده ای گمنام و بی بضاعت است، فورا به محضرمبارک امام سجاد(ع) آمد و پس از اظهار ارادت، عرض کرد: یابن رسول الله! من فدای شما گردم؛ این چه کاری بود که کردید؟ چرا با چنین زن بی بضاعتی، از چنین خانواده ای ازدواج کردید که هیچ شهرت و ثروتی ندارد. این امر حتی برای مردم نیز مسئله انگیز شده است.

امام سجاد(ع) فرمودند: « من گمان می کردم که تو شخصی خوش فکر و نیک سیرت هستی. خداوند متعال به وسیله دین مبین اسلام تمام این افکار-خرافی و بی محتوا – را محکوم و باطل گردانده و این نوع سرزنش ها و خیالات را ناپسند و زشت شمرده است. » آنچه در انتخاب همسر

سایت های دیگر: