جرم شناسان در یک تقسیم بندی کلی علل بزهکاری را در سه دسته روانی، زیستی و اجتماعی طبقه بندی می کنند. در این تحقیق به بررسی و تجزیه و تحلیل این عوامل موثر در ارتکاب جرائم توسط زنان پرداخته شده و علاوه بر آن به طور اختصاصی و موردی جامعه آماری از زنان محبوس در بند نسوان زندان قم نیز مورد مصاحبه و مطالعه قرار گرفته شد. مهم ترین هدف از انجام این تحقیق، پیشگیری از عوامل جرم زا و کاهش میزان جرم و جنایت در سطح اجتماع، برپایه ی مطالعات علمی و پژوهشی می باشد. شهر قم به دلیل دارا بودن بعد سیاسی و مذهبی شرایط خاصی دارد که لزوم تمرکز بیشتری را در زمینه بزهکاری زنان در این شهر نشان می دهد. در این تحقیق سعی شده میزان و علت ارتکاب بزهکاری توسط زنان در شهر قم مشخص شود تا با بررسی این عوامل و تبیین مشکلات و دشواری های آنان به پیشگیری و کاهش از وقوع جرم در این شهر منجر گردد. روش تحقیق حاضر در دو فصل اول کتابخانه ای می باشد و در فصل سوم میدانی است که به جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه پرداخته شده و داده ها در جداول و نمودارها دسته بندی شده و سپس مورد تجزیه و تحلیل واقع شده اند.
واژگان کلیدی : عوامل ، بزهکاری ، زنان
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1
بیان مسئله و موضوع تحقیق…………………………………………………………………………………………………….. 1
سؤال های اصلی…………………………………………………………………………………………………………………………… 2
فرضیات…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2
اهمیت موضوع……………………………………………………………………………………………………………………………… 3
اهداف…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3
پیشینه انجام کار…………………………………………………………………………………………………………………………. 4
روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………… 4
ساماندهی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………….. 4
فصل اول – کلیات ……………………………………………………………………………………………………………………….. 5
1 – 1 تعریف ها .………………………………………………………………………………………………………………………………… 5
1-1-1 تعریف عوامل …………………………………………………………………………………………………………….. 5
1-1-2 تعریف بزهکاری ………………………………………………………………………………………………………… 8
1-1-3 تعریف زنان ……………………………………………………………………………………………………………….. 12
1- 1- 4 معرفی شهر قم………………………………………………………………………………………………………….. 14
1-2 پیشینه ی تاریخی بزهکاری زنان ……………………………………………………………………………… 16
1-2-1 قبل از اسلام ……………………………………………………………………………………………………………….. 16
1-2-2 بعد از اسلام ………………………………………………………………………………………………………………. 19
1-2-2-1 آیات قرآن راجع به زنان ………………………………………………………………………………. 20
1-2-2-2 سلوک معنوی زن ………………………………………………………………………………………… 21
1-2-2-3 اصالت و استقلال زن …………………………………………………………………………………… 22
1-3 منابع ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 24
1-3-1 حقوق جزای عمومی ……………………………………………………………………………………………….. 24
1-3-1-1 منابع الزامی ………………………………………………………………………………………………….. 24
1-3-1-2 منابع ارشادی ………………………………………………………………………………………………… 27
1-3-2 اسناد و معاهدات بین المللی ………………………………………………………………………………….. 30
فصل دوم – علل و عوامل بزهکاری زنان …………………………………………………………………………. 33
2-1 عوامل زیست شناختی ……………………………………………………………………………………………………………. 35
2-1-1 تاثیر وراثت و ژن در بزهکاری …………………………………………………………………………………. 36
2-1-2 تاثیر شکل ظاهری و آناتومی بدن زنان در بزهکاری و تفاوت های زیستی آن ها با مردان ………………………………………………………………………………………………………………………… 39
2-1-3 تاثیر اختلالات زیستی، جسمی و هورمونی در بزهکاری …………………………………. 43
2-2 عوامل روانشناختی …………………………………………………………………………………………………………………. 46
2-2-1 نظریه های روانشناختی بزهکاری …………………………………………………………………………. 48
2-2-2 شخصیت جنایی بزهکار …………………………………………………………………………………………… 52
2-2-2-1 متغییرهای شخصیت جنایی ………………………………………………………………………….. 52
2-2-2-2 هسته ی مرکزی شخصیت جنایی ………………………………………………………………… 54
2-2-3 عوامل روانی بزهکاری زنان …………………………………………………………………………………… 59
2-2-3-1 تجربیات تلخ دوران کودکی ………………………………………………………………………….. 59
2-2-3-2 ترس، اضطراب و کاهش عزت نفس ……………………………………………………………….. 59
2-2-3-3 محیط اجتماعی از نظر ذهنی و نفسانی ………………………………………………………… 60
2-2-3-4 نبود آزادی ………………………………………………………………………………………………………. 61
2-2-3-5 اعتقادات مذهبی ……………………………………………………………………………………………… 61
2-2-3-6 شکست در زندگی ……………………………………………………………………………………………. 62
2-2-3-7 اعتیاد ……………………………………………………………………………………………………………….. 62
2-2-3-8 مهاجرت …………………………………………………………………………………………………………… 63
2-3 عوامل جامعه شناختی …………………………………………………………………………………………………………… 65
2-3-1 نظریه های جامعه شناختی بزهکاری …………………………………………………………………….. 67
2-3-2 عوامل بزهکاری در سطح خانواده ………………………………………………………………………… 71
2-3-2-1فوت والدین ……………………………………………………………………………………………………. 72
2-3-2-2 غیبت والدین ……………………………………………………………………………………………….. 73
2-3-2-2-1 عدم حضور مادر ……………………………………………………………………………….. 74
2-3-2-2-2 عدم حضور پدر …………………………………………………………………………………. 74
2-3-2-3 ناسازگاری والدین …………………………………………………………………………………………. 75
2-3-2-4 طلاق، اثرات و عوامل آن ……………………………………………………………………………… 76
2-3-2-4-1 عوامل طلاق ……………………………………………………………………………………… 76
2-3-2-4-2 اثر طلاق بر زنان ……………………………………………………………………………… 77
2-3-2-4-3 اثر طلاق بر فرزندان …………………………………………………………………………. 78
2-3-2-5 خشونت خانوادگی ………………………………………………………………………………………… 79
2-3-2-6 عدم کفایت خانواده در تربیت، حمایت و اقناع عاطفی فرزندان …………………. 81
2-3-2-7 ناهنجاری های خانواده شخصی …………………………………………………………………… 83
2-3-2-8 موقعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خانواده …………………………………………. 84
2-3-2-9 اعتیاد در خانواده …………………………………………………………………………………………… 87
2-3-3 عوامل بزهکاری در سطح جامعه ………………………………………………………………………….. 90
2-3-3-1 محیط آموزشی ……………………………………………………………………………………………… 90
2-3-3-2 محیط فرهنگی و مذهبی …………………………………………………………………………….. 91
2-3-3-3 افزایش ناموزون جمعیت و توزیع نامتعادل آن ……………………………………………. 91
2-3-3-4 فقر، بیکاری و تحولات اقتصادی جامعه ………………………………………………………. 92
2-3-3-5 نقش و موقعیت اجتماعی زنان …………………………………………………………………….. 93
2-3-3-6 عدم بهره برداری صحیح از اوقات فراغت و ارتباط با دوستان ناباب……………. 94
2-3-3-7مهاجرت و شهرنشینی …………………………………………………………………………………… 95
2-3-3-8 رسانه ها و وسائل ارتباط جمعی …………………………………………………………………. 96
2-3-3-8-1 رسانه و نقش آن در تحریک به ارتکاب جرم …………………………………. 98
2-3-3-8-2 رسانه و نقش آن در تسهیل ارتکاب جرم ………………………………………. 99
2-3-3-8-3 رسانه و نقش آن به عنوان ابزار وقوع جرم …………………………………….. 99
فصل سوم – عوامل بزهکاری زنان در بند نسوان قم ………………………………………………. 101
3-1 تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………………………………………….. 102
3 -2 پیوست ها ………………………………………………………………………………………………………………………………… 108
3-2-1 جداول ها ……………………………………………………………………………………………………………………….. 109
3-2-2 نمودارها …………………………………………………………………………………………………………………………. 117
3-2-3 پرسشنامه ………………………………………………………………………………………………………………………. 136
نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………….. 140
ارائه راهکارها ………………………………………………………………………………………………………………………….. 144
فهرست منابع ………………………………………………………………………………………………………………………….. 146
مقدمه
الف) بیان مسئله و موضوع تحقیق:
زنان نیمی از جمعیت جامعه بشری را تشکیل می دهندکه نقش عمده ای را در جامعه ی امروز ایفا می کنند و مسئولیت های مختلفی بر دوش آن ها قرار گرفته است و در ادامه حیات انسانی به اندازه ی مردان نقش دارند. برخلاف غالب نظریه های امروزی که زنان را افرادی می دانند که مورد ظلم قرار گرفته اند و در غالب موارد بزه دیده واقع می شوند، باید گفت با توجه به تحولات اجتماع و پذیرفتن نقش ها و تکالیف جدید از سوی زنان، شرایط و امکانات جرم از سوی آنان نیز فراهم است وآن ها همانند مردان می توانند به عنوان یک بزهکار مطرح گردند.زنان عصر حاضر بیش از زنان دیگر اعصار از چارچوب خانه خارج شده، آزادی بیشتری پیدا کرده و همچنین در معرض آسیب های بسیار واقع شده اند. با نگاهی به زندان و بازداشتگاه زنان می توان پی برد که عده ای از آنان به جرگه ی بزهکاران و مجرمان پیوسته اند که عوامل بسیاری در این امر دخیل اند که بررسی این عوامل به مبارزه با جرم منجر خواهد شد.
از آن جا که زنان مادران آینده هستند و مجرم بودن آنان تاثیر سوء بسزائی در تربیت صحیح نسل آینده ساز جامعه دارد و چون زنان همیشه کانون مهر و محبت و استحکام خانواده بوده اند، بزهکاری آنان ضربه ی سنگینی به جامعه می زند و موجب نگرانی فرهنگی و تربیتی نسل آینده می شود و سلامت و امنیت روانی و اجتماعی جامعه را تهدید می کند. زیرا وقتی زن به عنوان ریشه و اساس و بنیان خانواده به بزهکاری متمایل گردد، از سایر اعضای خانواده به ویژه فرزندان نمی توان انتظار داشت که در راه درست و صحیح قدم بگذراند چرا که از یک تربیت صحیح و درست محروم مانده اند در حالی که اگر مرد در یک خانواده به بزهکاری روی آورد، دور از ذهن نیست اگر مادری فاداکار و متعهد به حفظ و بقای کانون خانواده همت گمارد و فرزندان را از قدم گذاشتن در راه های ناصواب بازدارد، زیرا تربیت فرزندان اساسا از دامن مادران شکل می گیرد. لذا پرداختن به علل روی آوردن زنان به بزهکاری از موضوعاتی است که نیاز همه ی جوامع در هر عصری می باشد و جامعه برای بقا و پایداری خود باید تدابیر مناسبی جهت جلوگیری از انحرافات زنان و بازپروری آن ها به عمل آورد که این امر جز از طریق بررسی کارشناسانه و تجزیه و تحلیل این عوامل جرم زا ممکن نمی باشد. رشد فزاینده ی جرم و جنایت از چنان سرعتی برخوردار است که بیشتر کشورهای جهان درصدد چاره جویی برآمده اند. کشور ایران نیز یکی از جوامع مبتلا به این مسئله است. آمار تعداد زندانیان محبوس در زندان های ایران بسیار بالا می باشد که در میان این آمار، تعداد قابل ملاحظه ای را زنان زندانی تشکیل می دهند. این روند رشد جرائم در سال های اخیر در شهر قم توجه برانگیز شده است و ما شاهد رشد روز افزون بزهکاری به خصوص در میان زنان این شهر هستیم.
موضوع این تحقیق علاوه بر بررسی و تجزیه و تحلیل عوامل زیستی، روانی و اجتماعی موثر در ارتکاب جرائم توسط زنان است و به طور اختصاصی و موردی جامعه آماری از زنان محبوس در بند نسوان زندان قم نیز مورد مصاحبه و مطالعه قرار می گیرد.
ب) سؤال های اصلی:
سؤال اساسی این تحقیق این است که آیا متغیرهای زیست شناختی، روان شناختی و جامعه شناختی رابطه مستقیم و مؤثری بر بزهکاری زنان دارد؟
و در صورت وجود رابطه مؤثر و معنادار مابین این متغیرها و بزهکاری زنان، میزان و چگونگی تاثیر آن ها بر بزهکاری زنان استان قم چگونه است؟
ج) فرضیات :
فرضیات ذهنی در اثبات سوال اصلی تحقیق این بوده است که در ایجاد زمینه ی مساعد برای گرایش زنان به بزهکاری عواملی موثرند و رابطه ای مستقیم و قوی با آن دارند.
1) به نظر می رسد متغییرهای زیست شناختی مانند آناتومی بدن و یا اختلالات زیستی و جسمی و … ، بر بزهکاری زنان اثر گذار می باشد.
2) به نظر می رسد متغییرهای روان شناختی مانند تجربیات تلخ دوران کودکی، ترس و اضطراب، شکست در زندگی و … ، بر بزهکاری زنان اثر گذار می باشد.
3) به نظر می رسد متغییرهای جامعه شناختی مانند نا بسامانی های خانواده (فوت یا غیبت والدین، طلاق، ناسازگاری ، خشونت و اعتیاد در خانواده) و یا ناهنجاری های موجود در جامعه مانند فقر، بیکاری، تحولات اقتصادی جامعه، محیط آموزشی و فرهنگی، مهاجرت، رسانه ها و وسائل ارتباط جمعی و … ، بر بزهکاری زنان اثر گذار می باشد.
4) به نظر می رسد این متغییرهای سه گانه بر بزهکاری زنان بزهکار محبوس درزندان در استان قم تاثیر فراوانی داشته است.
د) اهمیت موضوع :
بررسی مشکلات و معضلات جامعه زنان از اهمیتی به مراتب بیشتر از دشواری های زندگی مردانه برخوردار است زیرا مواجه شدن زنان با مشکلات فردی و اجتماعی به ویژه از جنبه اخلاقی و اجتماعی کل جامعه را با خطر رو به رو می سازد. اهمیت نقش زنان به عنوان مادران خانواده و تربیت کنندگان کودکان بر هیچکس پوشیده نیست، لذا سلامت اخلاقی و رفتاری آن ها نیز دارای اهمیت بالایی می باشد.
با توجه به آنچه ذکر شد لزوم توجه و عنایت به وضعیت زنان به عنوان طبقه ای که در رشد یا انحطاط جامعه نسبت به مردان نقش فعال تری را ایفا می کنند، ضرورت دارد چنانچه دچار فساد و رفتارهای انحرافی در قالب اعمال مجرمانه گشتند، توجهی خاص مبذول گردد و در شناختن و شناسایی علل این گونه رفتارهای مجرمانه و راهکارهای پیشگیری از آن اهتمام شود.
شهرقم به دلیل دارا بودن بعد سیاسی و مذهبی شرایط خاص و ویژه ای دارد. وجود دو مکان مقدس حرم حضرت معصومه(س) و مسجد مقدس جمکران در آن و همچنین اینکه شهر قم یک شاهراه ارتباطی بین چندین استان کشور می باشد و تاثیر این شرایط بر کاهش و یا افزایش میزان جرم در شهر قم لزوم تمرکز بیشتر بر این موضوع را نشان می دهد.
ن) اهداف :
اولین هدف از پرداختن به موضوع علل بزهکاری زنان پیشگیری از عوامل جرم زا و کاهش میزان جرم و جنایت در سطح اجتماع، برپایه ی مطالعات علمی و پژوهشی می باشد. همچنین به کارگیری سیاست جنایی پیشگیری از وقوع جرم از طریق مبارزه با علل بزهکاری به جای سیاست جنایی مجازات و کیفر که ناکارایی آن به تجربه ثابت شده است، از اهداف مدنظراست.
از طرف دیگر جنسیت زن در بحث مسئولیت کیفری در قوانین فعلی، تاثیری در مسئولیت او نداشته و حتی سبب تخفیف این نوع مسئولیت نمی شود. ونیز در صدور حکم به محیطی که متهم در آن بار آمده است و شرایطی که زمینه ساز بزهکاری وی بوده اند توجه خاصی مبذول نمی شود. هدف دیگر آن است که برای رعایت انصاف و عدالت در رسیدگی های کیفری این عوامل مورد توجه قرارگیرند و قانون گذاران با آگاهی و شناخت کامل از اجتماع خود به وضع قوانین و مقررات و راهکار های اجرایی دیگر بپردازند. علاوه بر این هدف آن است که میزان و علت ارتکاب بزهکاری توسط زنان در شهر قم مشخص شده و با بررسی این عوامل و تبیین مشکلات و دشواری های آنان به پیشگیری و کاهش از وقوع جرم در این شهر منجر شود.
) روش تحقیق:
آخرین نظرات