تحلیل محتوای متن نهج­البلاغه امام علی (ع)

الف: تحلیل محتوای ماهیت کار در متن نهج­البلاغه امام علی (ع)

۱ـ مصادیقی از ماهیت کار از منظر امام علی (ع) در نهج­البلاغه چه هستند؟

۲ـ  مؤلفه‌های ماهیت کار از منظر امام علی (ع) در نهج­البلاغه چه هستند؟

۳- محورهای ماهیت کار از منظر امام علی (ع) در نهج­البلاغه چه هستند؟

۴- عمده­ترین وجوه ماهیت کار از منظر امام علی (ع) بر اساس مجموعه تحلیل محتوای انجام شده چه هستند؟

ب: تحلیل محتوای پیامدهای کار در متن نهج‌البلاغه امام علی (ع)

۵- مصادیقی از پیامدهای کار از منظر امام علی (ع) در نهج­البلاغه چه هستند؟

۶- مؤلفه‌های پیامدهای کار از منظر امام علی (ع) در نهج­البلاغه چه هستند؟

۷- محورهای پیامدهای کار از منظر امام علی (ع) در نهج­البلاغه چه هستند؟

۸- عمده­ترین پیامدهای کار از منظر امام علی (ع) بر اساس مجموعه تحلیل محتوای انجام شده چه هستند؟

بخش دوم:

 تبیین عمده­ترین وجوه مطرح پیشنهادها جهت طراحی اهداف برنامه درسی دوره متوسطه

۹- بر اساس تحلیل­های انجام شده، عمده­ترین وجوه مطرح پیشنهادها جهت طراحی اهداف برنامه درسی دوره متوسطه چه هستند؟

۱-۵. تعاریف مفهومی و عملیاتی مفاهیم و اصطلاحات

الف) تعاریف مفهومی

۱-۵-۱. تحلیل محتوا

تکنیکی پژوهشی است که برای استنباط‌هایی بر حسب شناسایی نظام روز و عینی ویژگی­های خاصی در یک متن بکار می­رود؛ و هدف از تحلیل فراهم نمودن شناخت، بینشی نو، تصویر واقعیت و راهنمای عمل است. برلسون – از پیشگامان تحلیل محتوا – این تکنیک را «پژوهشی برای توصیف عینی، سیستماتیک و کمی محتوای آشکار پیام» معرفی می­ کند (کریپندروف، ۱۳۷۸: ۲۵). تجزیه و تحلیل محتوا حداقل باید دارای چهار خصلت زیر باشد: ۱ـ عینی بودن ۲ـ منظم بودن ۳ـ آشکار بودن ۴ـ مقداری بودن. تحلیل محتوا، کنکاش علمی در شناخت محتوای پیام­هاست (فرمهینی فراهانی، ۱۳۷۸: ۱۰۶).

۱-۵-۲. ماهیت

ماهیت یعنی ذات و چیستی یک شیء. ماهیت اشیاء، واقعیت و عینیتی است که در آن سوی حد و مرز دریافت­های فوری و بی­واسطه قرار دارد. ماهیت وجه اساسی، داخلی و نسبتاً ثابت شیء یا مجموع این وجوه و شرایط است. همچنین، عامل اصلی و اساسی تعیین­کننده شیء است و آن را باید طبیعت ژرف و عموماً نهان اشیا و روندها دانست، قوانین عینی همیشه ماهیت روندهای گسترش را تعیین می­ کنند. برای تشخیص ماهیت یک شیء به مقوله­هایی توسل می­جوییم که با مقوله­های ماهیت ارتباط نزدیکی دارند ولی با آن یکی نیستند. در زمینه اجتماعی ماهیت جنبه اساسی روندها را مشخص می­نماید (شایان مهر، ۱۳۷۷: ۲۷۵).

۱-۵-۳. پیامد

در لغت به معنای «نتیجه و بازده» آمده است و در اصطلاح، به عواقب اجتماعی و بازده حاصل از نتایج برای اجتماع، گفته می­شود. به عبارتی پیامد، به هرگونه تغییر در محیط که در نتیجه رفتار ارگانیسم پدید می­آید و یا بالعکس هرگونه تغییر در ارگانیسم که در نتیجه رویدادهای محیطی حاصل می­شود گفته می­شود (فرمهینی فراهانی، ۱۳۷۸: ۴۲۴).

۱-۵-۴. کار

در لغت به معنای «عمل، فعل و کردار انسان» آمده است و در اصطلاح آنچه از شخص صادر می‌گردد و آنچه شخص خود را به آن مشغول می­سازد که الفاظ دیگرش عمل، فعل و شغل است (دهخدا، ج ۴۰، ۱۳۳۶: ۱۰۷). به طور کلی کار، مجموعه اعمالی است که انسان بر روی ماده با هدفی معطوف به فایده و مصلحت، با کمک مغزش، دست‌هایش، ابزارها و ماشین­ها به انجام می­رساند، این اعمال به نوبه خود بازتابی بر انسان دارند و او را متبدل می­سازند، کار عمل هوشیارانه انسان است بر روی ماده و آن چیزی است که انسان را از حیوان متمایز می­سازد (بیرو، ۱۳۸۰: ۴۵۱). همچنین کار فعالیتی است که به وسیله آن انسان‌ها از طبیعت بهره می­گیرند و بدین‌سان بقای خود را تأمین می­ کنند (شایان مهر، ۱۳۷۷: ۴۲۳). بر اساس تعاریف مذکور کار دارای سه خصوصیت است: نخست، کار مبتنی بر فعالیت فکری و بدنی است؛ دوم، از طریق کار، کالایی تولید می­شود یا خدمتی عرضه می­گردد؛ سوم، در قبال انجام کار، دستمزدی پرداخت می­گردد (توسلی، ۱۳۷۵: ۹) .

۱-۵-۵. امام علی (ع)

علی (ع)، امام اول شیعیان و جانشین و وصی و داماد و پسر عم رسول خدا (ص) می­باشد (محمدزاده، ۱۳۷۹: ۱۳). آن بزرگِ بزرگان و آن یگانه نسخه­ی انسان کامل که پس از وجود نازنین محمد مصطفی (ص) نظیر او به عرصه‌ی هستی گام نگذاشته است، تجلیگاه نمونه­ی همه­ی امتیازات والای پیشوایان معصوم می­باشد. سخنان وی، بازگوکننده‌ی حقایق قرآن و تفسیر و توجیه‌کننده‌ی آن کتاب آسمانی است، و از زبان شخصی صادر شده است که نفس او تجلیگاه امتیازات همه­ی پیامبران و رسولان الهی بوده و مطابق آیه‌ی شریفه‌ی مباهله حتی با نفس مقدّس حضرت رسول‌الله (ص) اتحادی داشته است (دشتی، ۱۳۸۹: ۱۳).

۱-۵-۶. نهج‌البلاغه

 نام کتاب معروف، مشتمل بر بعضی از خطب و مکاتیب و کلمات قصار امیرالمؤمنین علی­ ابن ابی‌طالب (ع) است که مرحوم سید رضی، آن را فراهم و از مجموع منقولات و مرویات از آن حضرت، زبده­ای آن چنان که مدلول واقعی واژه «نهج البلاغه» بوده باشد برگزیده است. شروح بسیاری از دانشمندان شیعه و سنی بر آن تدوین گشته است که مرحوم آیت الله امینی محقق معروف صاحب الغدیر شمار آن‌ها را تا زمان خود به ۸۱ شرح احصاء نموده است (حسینی دشتی، ۱۳۸۵: ۸۴۱). مطالب این کتاب از جمله شیواترین متون عربی محسوب می‌شود و شامل ۲۴۱ خطبه و سخن و ۷۹ مکتوب و رساله و ۴۸۰ حکمت است.

۱-۵-۷. طراحی

طراحی در لغت به معنای اختراع کردن، اندیشیدن یا تنظیم یک نظریه ذهنی، ترسیم، ساختن و آماده کردن پیش­نویس یک نقشه، اختصاص دادن یا به‌کارگیری منابع برای دستیابی به یک هدف، و سرانجام تهیه یک نقشه کاری برای حصول آنچه که از پیش تعیین شده است (لشین و دیگران: ۱۳۷۴).

۱-۵-۸. هدف

هدف در لغت به معنای قصد، غرض و نشانه تیر به‌کاررفته است (معین، ۱۳۷۷: ۵۱۰۸). در اصطلاح به معنای وضع نهایی و مطلوبی است که فرد به صورت آگاهانه آن را مفید تشخیص داده و برای دستیابی به آن، دست به اعمال مناسب می­زند و به تعبیر دیگر نقطه­ای است که همه­ی رفتارهای انسان جهت رسیدن به آن سامان پیداکرده و مقدمه­ای برای تحقق آن شمرده می­شود؛ به این ترتیب هدف، بیانگر فعل آگاهانه و اختیاری انسان بوده و جهت دهنده اعمال انسان به حساب می­آید، به گونه­ای که همه­ی رفتارها برای تحقق یافتن آن ساماندهی پیدا می­ کند (حبیبی، ۱۳۹۰: ۱۱۸).

۱-۵-۹. برنامه درسی

 ادامه مطلب در لینک زیر