بدین ترتیب، مکتب اسلام هرگز انسان تن پرور و تنبل را مورد عنایت قرار نمی دهد و بر کار و تلاش و دست یابی به علوم و فنون توصیه اکید کرده است.

پیامبر (ص) همچنین می‌فرماید: « ان الله تعالی یحب العبد التقی الغنی الحفی »( نهج الفصاحه ، ص ۱۵۲)خداوند بنده‌ی پرهیزگار، ثروتمند و مهربان را دوست دارد. بنابراین نگرش اسلام به امر اقتصاد مثبت و سازنده است و هرگز با بیکاری و زهد و ریاضتی که باعث تحمیل مایحتاج فرد به دیگران شود موافق نیست.

از سوی دیگر اسلام بی برنامگی در اقتصاد را که منجر به احتیاج می‌گردد، منع کرده است. امام علی(ع) می‌فرماید « احتج الی من شئت تکن اسیره » محتاج هر که شوی اسیرش خواهی شد. مقصود این است که احتیاج، انسان را تا حد اسارت و بندگی تنزل می‌دهد. پس نبایست چنان عمل کرد که انسان مسلمان ( خلیفه خدا در زمین ) به علت مایحتاج زندگی به اسارت و بندگی دیگری در آید. به طور کلی دین اسلام اقتصاد سالم را از شرایط جامعه‌ی سالم دانسته و احتیاج را مردود شمرده است. دین اسلام برای دست یابی به اقتصاد سالم، بر کار و تلاش ونیزمدیریت و برنامه ریزی تأکید می‌ورزد.( کلویری ، خانواده ،بهره وری ، صرفه جویی ، نشریه پیوند ، ۱۳۸۴، صص ۳۸و۳۹ ،با تصرف و تلخیص).

۲-۱-۵- آثار تربیتی کار و اشتغال

کار، سازنده انسان و بیکاری و تنبلی فاسد کننده اوست، لذا ارزش کار صرفاً نه از جهت کسب درآمد یا شکوفایی اقتصادی است، بلکه در تأثیری است که بر انسان می‌گذارد و شخصیت او را پرورش می‌دهد.

برخی از آثار کار در انسان عبارتند از: (مطهری ، تعلیم و تربیت در اسلام ، ص ۴۱۵).

۱- شکوفایی استعدادها: وجود آدمی سرشار از استعدادهای گوناگون است که باید آن‌ها را شکوفا کند. این استعدادها وقتی ظهور می‌کند که آدمی از جای خود برخیزد، حرکت کند، با سختی‌ها درگیر شود و در دل حوادث قرار گیرد. انسان در کار، خود را می‌آزماید، کشف می‌کند و به توانایی‌های وجودی خود پی می‌برد. اگرچه این اثر در میان مرد و زن یکسان است ولی در زنان به دلیل محدودیت‌های فقهی، اجتماعی و عرفی و… که وجود دارد برای زنان دارای اهمیت بیشتری است و به رسمیت شناختن حق کار زنان موجب شکوفایی بیشتر استعداد‌های آنان نسبت به مردان می‌شود.

۲- لطافت احساس: بیکاری، تنبلی وسستی، قساوت می‌آورد امّا کار کیمیاست و مس وجود انسان را زر می‌کند. کسی که اهل کار است، قدر زحمت و کار را می‌داند، از رنج مردم به رنج می‌افتد، شادمانی مردم او را شاد می‌کند. کار، کارخانه‌ی سازندگی و تربیت و تعالی احساسات انسانی است.

این ویژگی نیز در میان زنان و مردان یکسان است اما لطافت احساس زنان بیشتر است لذا اهمیت آنان به کار و اشتغال و احساس مسئولیت در آنان بیشتر می‌باشد.

۳- تمرکز قوه خیال: در هنگام بیکاری، پرنده خیال به هر سو پرواز می‌کند و انسان را به دنبال خود می‌کشاند و چه بسا او را به سمت افکار و اوهام فاسد و شیطانی رهنمون شود. امیر مؤمنان (ع) می‌فرماید: اگر نفس خود را به کاری مشغول نکنی، او تورا مشغول می‌کند اما آن کس که به کاری مشغول است، فکر و خیالش متوجه آن کار است و به امور بیهوده نمی اندیشد.

این ویژگی در میان زنان و مردان چندان تفاوتی ندارد و برای هر دو به یک میزان خطرناک است.

 ۴ – احساس عزت نفس: کسی که کار می‌کند و دستش را پیش دیگران دراز نمی کند احساس عزت و کرامت می‌کند، هرچند درآمد او اندک باشد و یک زندگی معمولی را بگذراند. امام علی (ع) به کارهای سخت تن می‌داد، چاه و قنات حفر می‌کرد،باغبانی می‌کرد، حتی به ازای دریافت مزد و اجرت برای دیگران کار می‌کرد. این همه را آن‌جام می‌داد تا عزت نفس خود را حفظ کند و دست نیاز به سوی دیگران دراز نکند و به مردم نیز درس عزت و کرامت بیاموزد.

در خصوص احساس عزت نفس از آن‌جا که مردان کار و تلاش و کسب روزی را حق مسلم خود می‌دانند لذا آن‌جام آن را یک وظیفه تلقی می‌کنند در صورتی که در زنان آن‌جام آن یک اثر فرا وظیفه‌ای محسوب شده و برای زنان یک امتیاز به حساب می‌آید و موجب احساس عزت نفس می‌شود.