ایلام به لحاظ آب و هوایی دارای ویژگی های خاصی نسبت به دیگر مناطق کشور است؛ به عبارت دیگر، فصول سال در ایلام چنان به هم آمیخته شده اند که نقاط گرمسیری و سرد سیری و معتدلش در آغوش هم بوده و از یکدیگر جدا نیستند. در حالی که در مناطق شمالی استان هوا سرد و کوه ها سفیدپوشند؛ هوای گرم و طبیعت بکر و سرسبز مناطق جنوبی استان پذیرای گردشگران و مسافران طبیعت است. با توجه به اینکه تا سه دهه پیش در حدود ۵۰ درصد مردم ایلام به صورت عشایری زندگی کرده و اکنون نیز بافت قابل توجهی از ترکیب جمعیتی ایلام به زندگی عشایری اختصاص دارد؛ زمینه های گسترش توریسم عشایری و روستایی به صورت بالقوه در استان مطرح است.
آب و هوای منطقه
اقلیم استان در تابستانها تحت تاثیر پر فشار جنب حاره ای قرار دارد که شرایط حرارتی نسبتاً پایداری را بر آن حکمفرما میسازد و در زمستان تودههای غربی و کم فشارهای سودانی بارش های رگباری و شدیدی را برای آن به همراه میآورند. به دلیل ماهیت دامنهای استان که جزو کوهپایههای بیرونی زاگرس است، در صورت جذب رطوبت تودههای ورودی از سمت غرب و جنوب غرب، نقش مهمی دارند . از طرف دیگر همین دامنهها در تابستان تحت تاثیر صافی هوا و ساعات آفتابی زیاد با دریافت عمودی پرتوهای خورشیدی و صاف بودن هوا در تابستان، شرایط گرم و خشکی را پدید میآورد. در نقشه پهنه بندی اقلیمی ایران مسکن و محیطهای مسکونی، ایلام در گروه ۲ اقلیمی و در زیر گروه نسبتاً سردمعتدل واقع شده که از ویژگیهای اقلیمی نسبتاً سرد بودن هوا در زمستان و معتدل بودنآن در تابستان است. بنا به تعریف در شرایط نسبتاً سرد علیرغم آنکه در شبهای فصل زمستان برای گرم نگه داشتن فضاهای داخلی استفاده از وسایل گرم کننده ضروری است. اما در روزهای فصل زمستان و حتی در روزهای سردترین ماه سال، امکان گرمایش خورشیدی وجود دارد. شرایط معتدل تابستانی این اقلیم، امکان آنرا فراهم میسازد که با بهره گرفتن از عملکرد حرارتی مصالح ساختمانی سنگین ، فضاهای داخلی را در این فصل به طور طبیعی در حد آسایش خنک نگه داشت.
شهر ایلام دارای ایستگاه هواشناسی از نوع کلیماتولوژی است در این گزارش بمنظور بررسی دقیق شرایط آب و هوایی ایلام از معدل ۱۲ ساله آمار آب و هوایی این ایستگاه استفاده شده است . بر اساس معدل ۱۲ ساله آمار ایستگاه کلیماتولوژی ایلام دمای هوا در سردترین ساعات از سردترین ماه ۱/۰ و در گرمترین ساعات این ماه ۲/۱۰ درجه سلسیوس بوده است . همانطور که ملاحظه میشود، حتی در سردترین ماه سال ، به طور متوسط دمای هوا به زیر صفر نمیرسد. در طول این دوره آمارگیری، پایینترین متوسط حداقل دمای هوا ۳- درجه و بالاترین متوسط حداکثر دما ۳۹ درجه سلسیوس گزارش شده است.
در سردترین ماه های سال (فصل زمستان) متوسط حداکثر دمای هوا بالاتر از ۲۰ درجه سلسیوس بوده است. بنابراین، در طول روزهای زمستان ، مشکلی از نظر حرارتی وجود ندارد. در تابستان هوا به مرور گرم میشود و در گرمترین ماه سال به ۷/۳۵ درجه سلسیوس میرسد.
در هر سه ماه از فصل تابستان ، متوسط حداکثر دمای هوا بالاتر از ۳۲ و متوسط حداقل آن بالاتر از ۱۶ درجه سلسیوس است . در طول این ماه ها رطوبت هوا کاهش مییابد. و در گرمترین ساعات از روزهای این سه ماه به ۲۲% میرسد. با توجه به دمای هوا در این ساعات میزان رطوبت در هوا پایین نیست و به همین دلیل هوای ایلام در تابستان خشک نیست. بالا بودن رطوبت هوا و شفاف بودن در شبها به سرعت باعث کاهش دمای هوا میگردد. بطوریکه در گرمترین ماه سال (ژوئیه) نوسان روزانه دمای هوا به بیش از ۱۶ درجه سلسیوس می رسد.
آب وهوای استان ایلام به سبب تأثیر پذیری از عوامل گوناگونی چون عرض جغرافیایی ( زاویه تابش آفتاب ) ، ارتفاع امتداد رشته کوههای زاگرس ، فاصله از بیابانهای عراق و عربستان و بادهای محلی و ناحیه ای از تنوع زیادی برخوردار است به گونه ای که آن را استانی چهار فصل دانسته اند ، و تفاوت دما در مناطق مختلف آن گاه به۳۰ درجه و بیشتر از آن می رسد .
استان ایلام به طور کلی دارای سه منطقه آب و هوایی است
۱- آب و هوای سرد کوهستانی در ارتفاعات بیش از ۲ هزار متر در ناحیه ی شمال و شمال شرقی استان .
۲ -آب و هوای معتدل کوهستانی در نواحی کوهستانی و دامنه ی شرق و شمال شرقی.
۳ – آب وهوای بیابانی و نیمه بیابانی در حاشیه ی غربی وجنوبی استان .
در استان ایلام میانگین بارش سالانه در شمال و شمال شرقی ۷۰۰ میلی متر و در نواحی پست جنوبی ۲۵۰ میلی متر است .
آب و هوای استان ایلام به طور کلی به دو نوع تقسیم می شود
الف) آب و هوای معتدل نیمه مرطوب(اقلیم مدیترانه) مناطقی از استان،شامل شهرستان ایلام،شهرستان ایوان، وارکواز ملکشاهی دارای زمستانی ملایم و مرطوب و تابستانی نه چندان گرم ولی خشک اند. آبدانان،شیروان وچرداول و دره شهر در این گروه جای می گیرند،اما به دلیل داشتن زمستانی ملایم ومرطوب و تابستانی بسیار گرم وخشک،آب وهوای آن ها با مناطق ایلام و ایوان تفاوت های جزیی دارد.سرزمین هایی که در ارتفاع بیش از ۲هزارمتر واقع شده اند تابستان های ملایم و زمستان های بسیار سرد و طولانی دارند.
ب) بر اساس این طبقه بندی،مناطق غربی و جنوبی استان که دشتهای مهران و دهلران را شامل می شود،دارای اقلیم استپی گرم و نیمه بیابانی است که هرچه به طرف نواحی پست تر و مرزی کشور نزدیک تر می شود،به ناحیه ی گرم بیابانی تبدیل می شود.
در این نوع سرزمین،تابستان بسیار گرم وخشک وزمستان نسبتاً معتدل است، میزان بارش،کم واختلاف دما در فصول سال،زیاد است.سیاحان غربی که به نواحی کوهستانی سفر کرده اند آب وهوا و مناظر زیبای طبیعی و خصوصیات مردم به ساکنین کوه های آلپ دراروپا تشبیه کرده اند.
پراکندگی بارش در استان ایلام
در قسمت های شمال و شمالشرقی استان، برخورد توده های مرطوب به ارتفاعات و متراکم شدن این توده ها، موجب ریزش نزولات آسمانی زیاد به میزان ۷۰۰ میلیمتر می شود؛ در حالی که در نواحی جنوب و جنوب غربی استان به علت همجواری با نواحی بیابانی پست عراق و عربستان و نفوذ توده های گرم، میزان بارش کم و حدود ۲۵۰ میلیمتر است. میزان متوسط بارندگی شهر ایلام در سال، حدود ۵۰۰ میلیمتر و در برخی از نواحی استان تا ۸۰۰ میلیمتر و به صورت موردی تا ۹۰۰ است. میلیمتر گزارش شده است.
بارش باران در این منطقه تحت تاثیر بادهای باران آوری است که از غرب به درون فلات ایران می وزند. بارش باران گاه از اواسط پاییز شروع و در مناطقی تا اول خرداد ادامه دارد.
دمای هوا در استان ایلام
دو عامل ارتفاع از سطح دریا و عرض جغرافیایی در تغییرات دما موثرند. دهلران در جنوب شرقی استان با عرض جغرافیایی پایین تر، ارتفاع کمتر و هم جواری با مناطق گرمسیری عراق و خوزستان از دمای نسبتا بالایی برخوردار است؛ در حالی که در نواحی شمال و شمال شرقی استان، ارتفاع از سطح دریا و عرض جغرافیایی، در کاهش و تعدیل دما نقش به سزایی دارند، مزید بر علت می توان به پوشش گیاهی مناسب، در کوهستان های ایلام اشاره کرد که در تعدیل هوا موثر می باشد. با این وجود، می توان گفت که در استان ایلام، از جنوب به شمال و از مناطق پست و کم ارتفاع غربی به طرف ارتفاعات شمال و شمال شرقی کاهش دما کاملا محسوس است.
جغرافیای طبیعی و اقلیم استان
ناهمواریهای استان ایلام ازچین خوردگیهای موازی درجهت شمال غربی وجنوب شرقی بوجودآمده است . این کوههاازرسوبات دوران اول تاچهارم زمین شناسی به یادگار مانده اند،ولی شکل گیری کلی آنهاعموماً به دوران دوم و سوم زمین شناسی مربوط است . این کوههاچنان گسترده وفشرده اندکه امکان شکل گیری دشتهای میانکوهی درمیان آنهافراهم نشده است.
باتوجه به نقشه ناهمواریهای استان بخوبی معلوم می شودکه شمال وشمالشرق استان ازارتفاعات وکوهستانهای بلندتشکیل یافته ونیمه غربی وجنوبغرب آن ازنواحی کم ارتفاع باشیبی بطرف غرب شکل گرفته است که دشتهای وسیع گرمسیرمنطقه مهران ، دهلران و دشت عباس را دربر می گیرد.ارتفاع این دشتها از ۳۰۰ متر کمتر است. وجوداین ناهمواریهاکه درمجاورسرزمین های پست قرارگرفته انداختلاف ارتفاع این دونیمه رابه حدود۳۰۰۰مترمی رساند.باتوجه به این خصوصیت طبیعی ، شکلی اززندگی اجتماعی پدیدآمده است که امروزه به نظام عشایری وایلی معروف است.
بطورکلی نواحی شمال وشمال شرق استان ایلام کوهستانی و نواحی جنوب غرب وغرب استان از اراضی پست وکم ارتفاع تشکیل یافته است . مهمترین ارتفاعات استان کبیرکوه ودینارکوه می باشند.
استان ایلام ازنظرشرایط اقلیمی جزء مناطق گرمسیرکشورمحسوب می شود،ولی بعلت وجودارتفاعات ،اختلاف درجه حرارت وبارندگی دربخشهای شمالی ،جنوبی وغربی آن زیاداست بطوریکه میتوان ازنظراقلیمی ،مناطق سه گانه سردسیری ،گرمسیری ومعتدل را در این استان بخوبی مشاهده نمود.این مناطق عبارتنداز:
۱- مناطق کوهستانی شمال وشمال شرق که آب وهوای نسبتاً سرد وزمستان طولانی داردحداقل درجه حرارت درزمستان تا۱۵درجه زیرصفرمی رسدومیزان بارندگی آن نیزبه بیش از۵۰۰ میلی متردرسال بالغ می گردد.
۲- مناطق جلگه ای غرب وجنوبغرب استان که آب وهوای گرمسیری دارند.حداکثردرجه حرارت این مناطق تا۴۵درجه بالای صفرمی رسد. میزان بارندگی این مناطق حدود ۲۰۰ میلیمتردرسال است.
۳- مناطق میانی باآب وهوای معتدل که درجه حرارت این مناطق درزمستان تا۵ درجه زیرصفروحداکثردرجه حرارت آن درمناطق جنوبی ودره شهردرتابستان به بیش از۴۰ درجه سانتی گرادمی رسد.
اقلیم استان بعلت تاثیرعوامل مختلفی ازجمله عرض جغرافیائی ،ارتفاعات،بیابانهای عربستان ، جلگه خوزستان ، دشتهای عراق و بادهای محلی ازتنوع زیادی برخورداراست.
سیستم های جوی مختلفی استان راتحت تاثیرقرارمی دهندکه باعث بارشهای فصول پائیز، زمستان، بهاروگاهاً درتابستان می شوند.توده هوای غربی ازدریای مدیترانه ودریای سیاه باعث بارندگیهای پائیزی وزمستانی دراستان می شوندوجریانات سودانی ودریای سرخ و صحرای عربستان نیزدربارشهای زمستانی وبهاری مؤثرندودرتابستان سبب گرم شدن هوامی شوند. دشتهای وسیع درکشورعراق درتابستان باعث ایجادسلول کم فشارحرارتی بادمای زیادورطوبت کم می شوندهمچنین توده های شمالی راکه ازمناطق سیبری کشورماراتحت نفوذقرارمی دهند باعث کاهش دماویخبندان درمناطق شمالی استان می شوند.
براساس اطلاعات وآمارثبت شده درایستگاه سینوپتیک ایلام حداکثرمطلق درجه حرارت ۶/۴۰درجه سانتی گرادوحداقل مطلق درجه حرارت ۶/۱۲درجه سانتی گرادبوده ومتوسط بارندگی سالانه این ایستگاه ۵۹۵ میلی مترمی باشدتعدادروزهای یخبندان شهرایلام به ۲۷روزدرسال می رسد.
درایستگاه دهلران حداکثرمطلق درجه حرارت ۸/۵۰درجه سانتی گراد وحداقل مطلق درجه حرارت ۴/۰- درجه سانتی گرادثبت شده است مقدارمتوسط بارندگی سالانه ایستگاه دهلران ۳/۳۱۸ میلی مترمی باشد.
رژیم بارندگی استان به گونه ای است که حدود ۵۰% بارندگی درفصل زمستان ۲۰% در فصل بهارو۲۹% درفصل پائیزو ۱% درفصل تابستان ریزش می کند.
آخرین نظرات