امروزه با برداشته شدن موانع تجارت بین کشورها و رواج ساز و کارهای شبکه ای، شاهد ظهور پدیده جهانی شدن در سطح تجارت بین الملل، که به تعبیری به معنای ایجاد شرکت های بزرگ چند ملیتی و رویارویی مصرف کنندگان با محصولات این شرکت هاست، می باشیم. در نتیجه مصرف کنندگان، با توجه به رویارویی با حجم وسیعی از محصولات ساخته شده در کشورهای مختلف دنیا، ناچارند تا با بهره گرفتن از برخی منابع و نشانه های اطلاعاتی مهم، به ساده سازی و اطمینان یافتن از تصمیم گیری خرید خود بپردازند. از جمله این نشانه های اطلاعاتی، نام کشور سازنده و تصویر برند محصول که در ذهن مصرف کنندگان شکل گرفته،  می باشد. به عبارت دیگر، نام کشور سانده و تصویر برند می توانند در مقبولیت و یا عدم مقبولیت یک محصول تاثیر بسزایی داشته باشند. همچنین تولید کنندگان عرصه بین المللی نیز خود به خوبی به این امر واقفند که این دو عامل از ویژگی های متمایز کننده محصولات، می باشند. از این رو، آنها در انتخاب کشور سازنده محصولاتشان دقت لازم را به عمل می آورند و سعی در ایجاد تصویری مطلوب از برند خود در ذهن مشتریان دارند.

در مطالعه حاضر، چارچوبی نظری به منظور توصیف اثرات کشور سازنده و تصویر برند بر     تصمیم گیری خرید مشتریان ارائه می شود. گرچه میزان اثر گذاری کشور سازنده و تصویر برند بستگی به نوع محصول دارد، یافته ها به طور کلی بیانگر تاثیر قوی تر تصویر برند نسبت به کشور سازنده بر ادراک مشتریان ایرانی از محصولات ترکیبی جهانی می باشند.

این مطالعه در پی آن است که بتواند پیشنهادات سودمندی را در اختیار بازاریابان بین المللی کمپانی بوش در رابطه با بازار ایران و مشتریان ایرانی قرار دهد. تا بتوانند با شناخت بهتر شرایط،    فعالیت های آتی خود را جهت سودآوری بیشتر  برنامه ریزی نمایند.

واژگان کلیدی: کشور سازنده، تصویر برند، ابعاد کیفیت، نگرش خرید، قصد خرید

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                            شماره صفحه

فهرست نمایشگرها ‌ه

فصل 1-  کلیات پژوهش…. 1

1-1-   مقدمه………………. 2

1-2-   بیان مساله. 3

1-3-   اهمیت موضوع. 5

1-4-   هدف تحقیق.. 7

1-5-   فرضیه های تحقیق.. 7

1-6-   تعاریف مفهومی متغیرها 9

جمع بندی و خلاصه فصل: 11

فصل 2-  ادبیات، مبانی نظری و پیشینه تحقیق… 12

2-1-   مقدمه……. 13

2-2-   برند………. 16

2-2-1-  مدل محوری برند. 19

2-3-   رفتار مصرف کننده 20

2-3-1-  رویکرد های مطالعه رفتار مصرف کننده 23

2-3-2-  عوامل تاثیرگذار بر رفتار مصرف کننده 24

2-4-   تصویر برند و تاثیر آن بر رفتار مصرف کننده 25

2-5-   کشور سازنده 28

2-5-1-  اثرات نام کشور سازنده 35

2-5-2-  آشنایی با محصول و نام برند. 38

2-6-   ابعاد کیفیت… 40

2-6-1-  طبقه بندی ابعاد کیفیت… 41

2-7-   نگرش……….. 44

2-7-1-  اجزای نگرش….. 46

2-8-   قصد خرید  50

2-9-   ارتباط بین کشور سازنده، تصویر برند و ابعاد کیفیت……. 51

2-9-1-  کشور سازنده، تصویر برند و ابعاد جستجو (زیبایی شناسی) 51

2-9-2-  کشور سازنده، تصویر برند و ابعاد تجربه  ( عملکرد و خدمات) 52

2-9-3-  کشور سازنده، تصویر برند و ابعاد تصویری ( اعتبار برند و اعتبار فنی) 54

2-10- ارتباط بین کشور سازنده، تصویر برند، ابعاد کیفیت و نگرش خرید. 55

2-10-1- ابعاد کیفیت و نگرش خرید. 55

2-10-2- کشور سازنده، تصویر برند و نگرش خرید. 56

2-11- ارتباط بین کشور سازنده، تصویر برند، نگرش خرید و قصد خرید. 57

2-11-1- نگرش خرید و قصد خرید. 57

2-11-2- کشور سازنده، تصویر برند و قصد خرید. 57

2-12- مدل های نظری موجود در موضوع پژوهش…. 58

2-13- بررسی پژوهش های انجام شده پیرامون موضوع. 64

2-14- مروری بر مطالعات کلیدی در این حوزه 69

جمع بندی و خلاصه فصل.. 78

فصل 3-  روش شناسی تحقیق… 79

3-1-   مقدمه. 80

3-2-   نوع و روش پژوهش…. 81

3-3-   جامعه آماری.. 84

3-4-   حجم نمونه و روش نمونه‌گیری.. 84

3-5-   روش و ابزار جمع آوری داده ها 86

3-6-   متغیرهای مورد بررسی در پژوهش…. 88

3-7-   تعریف عملیاتی متغیرها 89

3-8-   آزمون‌های سنجش اعتبار ابزار اندازه‌گیری.. 92

3-8-1-  آزمون روایی:……………….. 92

3-8-2-  قابلیت اعتماد(پایایی): 93

3-9-   آزمو‌ن‌های آماری مورد استفاده در تجزیه و تحلیل اطلاعات… 94

جمع بندی و خلاصه فصل.. 97

فصل 4-  تجزیه و تحلیل داده های تحقیق…………………………………………………………..98

4-1-   مقدمه…… 99

4-2-   آمار توصیفی (نمونه: دارندگان ماشین لباسشویی بوش ساخت کشور ترکیه) 100

4-2-1-  جنسیت…………. 100

4-2-2-  فراوانی سن……………… 101

4-2-3-  تحصیلات……………. 102

4-2-4-  وضعیت تأهل……. 103

 

 

4-2-5-  درآمد…………….. 103

4-3-   آمار توصیفی (نمونه: دارندگان ماشین لباسشویی بوش ساخت کشور آلمان) 105

4-3-1-  جنسیت……….. 105

4-3-2-  سن…………………… 106

4-3-3-  تحصیلات…………….. 107

4-3-4-  وضعیت تأهل….. 108

4-3-5-  درآمد………………. 108

4-4-   آمار استنباطی (نمونه: دارندگان ماشین لباسشویی بوش ساخت ترکیه) 110

4-4-1-تحلیل عاملی اکتشافی (نمونه: دارندگان ماشین لباسشویی بوش ساخت ترکیه) 110

4-4-1-1- تحلیل عاملی اکتشافی متغیرهای برون زا 110

4-4-1-2- تحلیل عاملی اکتشافی متغیرهای درون زا 111

4-4-2-  تحلیل عاملی تاییدی جهت اندازه گیری صحت متغیرهای مدل در میان دارندگان ماشین لباسشویی بوش ساخت کشور ترکیه  112

4-4-2-1- نیکویی برازش مدل. 113

4-4-2-2- مدل اندازه‌گیری در حالت تخمین استاندارد.. 114

4-4-2-3- مدل اندازه گیری در حالت ضرایب معناداری… 117

4-5-   آمار استنباطی (نمونه: دارندگان ماشین لباسشویی بوش ساخت کشور آلمان) 122

4-5-1-تحلیل عاملی اکتشافی (نمونه: دارندگان ماشین لباسشویی بوش ساخت کشور آلمان) 122

4-5-1-1- تحلیل عاملی اکتشافی متغیرهای برون زا 122

4-5-1-2- تحلیل عاملی اکتشافی متغیرهای درون زا 123

4-5-2-  تحلیل عاملی تاییدی جهت اندازه گیری صحت متغیرهای مدل.. …..124

4-5-2-1- نیکویی برازش مدل. …124

4-5-2-2- مدل اندازه گیری در حالت تخمین استاندارد.. 125

4-5-2-3- مدل اندازه گیری در حالت ضرایب معناداری.. ………………………128

4-5-3-     آزمون t دو نمونه مستقل بر اساس متغیرهای مورد بررسی در دو کشور آلمان و ترکیه…………………… 133

4-5-4-  آزمون تحلیل واریانس یک عامله بر اساس اطلاعات جمعیت شناختی (آزمون مقایسه میانگین چند جامعه) (ANOVA) 137

4-5-4-1- آزمون تحلیل واریانس یک عامله (ANOVA) متغیر های جمعیت شناختی ترکیه………………… 137

4-5-5-  آزمون تحلیل واریانس یک عامله بر اساس اطلاعات جمعیت شناختی نمونه آلمان (آزمون مقایسه میانگین چند جامعه) (ANOVA) 154

4-5-5-1- آزمون تحلیل واریانس یک عامله (ANOVA) متغیر های جمعیت شناختی آلمان………………………. 154

جمع بندی و خلاصه فصل.. 170

فصل 5-  نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادها 171

5-1-   مقدمه……………………… 172

5-2-بررسی نتایج به دست آمده از تحلیل اطلاعات جمعیت شناختی نمونه مورد بررسی.. 172

5-3-   تحلیل نتایج آمار استنباطی.. 174

5-3-1-  بررسی فرضیات پژوهش…. 175

5-3-2-  رتبه بندی ابعاد اصلی پژوهش و اولویت بندی اثرگذاری این ابعاد بر یکدیگر. 176

5-3-2-1- تفسیر و مقایسه اولویت اثرگذاری ابعاد مورد مطالعه بر یکدیگر در نمونه ترکیه و آلمان…………………………………………………………………………………………………………179

5-4-   تحلیل نتایج آزمون مقایسه متغیر های اصلی پژوهش در دو نمونه ترکیه و آلمان.. 180

5-4-1-  تحلیل نتایج آزمون مقایسه متغیرهای اصلی پژوهش بوسیله آمار توصیفی.. 180

5-4-1-1- جنسیت…………………. 180

5-4-1-2- سن……………………….. 180

5-4-1-3- تحصیلات…………… 181

5-4-1-4- وضعیت تاهل………… 182

5-4-1-5- درآمد…………………… 182

5-5-   مقایسه نتایج تحقیق با پژوهش های ذکر شده در بخش پیشینه پژوهش…. 183

5-6-   پیشنهاد های پژوهش…. 186

5-7-   پیشنهادهایی به دیگر پژوهشگران.. 190

5-8-   موانع و محدودیت های پژوهش…. 191

فهرست مراجع  : 193

پیوست ها………. 207

پیوست شماره 1: 208

پیوست شماره 2 : 226

پیوست شماره 3: 230 

1-1-         مقدمه

جهانی شدن موجب شدت رقابت در بازارها و افزایش ریسک معرفی محصولات جدید شده است. بدون تردید لازمه موفقیت در عرصه بین المللی، پذیرش محصولات شرکت توسط مشتریان در بازارهای مقصد می باشد. جهانی شدن سریع بازارها، رشد  بی سابقه تجارت جهانی را در دهه­های اخیر به بار آورده است. همزمان با این رشد خارق العاده، صاحب نظران بازاریابی نیز تحقیقات خود را در این زمینه افزایش   داده اند. یکی از موضوعات مورد توجه این دانشمندان، تصویر ذهنی بازار از کشور سازنده می باشد (رنجبریان و دیگران،1387). کشور سازنده یک محرک بسیار اساسی در ارزیابی­های مصرف کننده نسبت به محصولات است (کاتارینا،2006).

به­ طور کلی، کشور سازنده، به عنوان یک مرجع خارجی برای ارزیابی محصول می­باشد و زمانی که با محدودیت اطلاعات در مورد محصول مواجه باشیم، به­عنوان میانبر شناختی عمل می­نماید (جانسک بورک،2010). یافته­ ها در زمینه مطالعات کشور سازنده و تصویر ذهنی کشور می ­تواند اطلاعات استراتژیکی ارزشمندی را برای صادرکنندگان، تولیدکنندگان خارج از کشور، رقابت در بازارهای داخلی کشورها و برای غلبه بر شرکت­های خارجی فراهم نماید. علاوه بر این، با گرایش کشورها به سمت تجارت آزاد و افزایش سرعت حرکت به سمت تجارت جهانی مبحث مربوط به کشور سازنده بیش از پیش مهم و برجسته می­ شود (برزگر ،1386).  همچنین  از آنجایی که تصویر برند پایه و اساس تمایز محصول و دلیلی برای خرید و خلق احساسات مثبت درباره برند می باشد، به فرایند تصمیم خرید مصرف کننده کمک می نماید (کاتلر و آرمسترانگ، 1383).

 با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش به دنبال بررسی تاثیر کشور سازنده و تصویر برند بر قصد خرید لوازم خانگی خارجی مشتریان ایرانی می­باشد.

1-2-         بیان مساله

امروزه این تصور که جهان به صورت یک دهکده جهانی درآمده است، تقریبا در ذهن تمامی مردم کره زمین جا افتاده است. شرکت­ها وقتی در بازار محلی خود با محدودیت فرصت مواجه هستند، نیاز توسعه بازار خود به مناطق دیگر را احساس می­ کنند. در چنین مواردی شرکت­ها باید به بازارهای خارجی وارد شوند. این موقعیت معمولا باعث ایجاد یک رقابت نزدیک بین شرکت­های بین ­المللی می­گردد (عبدلوند و نجفی­زاده، 2011).

درک عواملی که تصمیم خرید مصرف­ کنندگان را تحت تأثیر قرار می­دهد برای شرکت­ها مخصوصاً شرکت‌هایی که در بازارهای جهانی رقابت می­ کنند، بسیار مهم و حیاتی است. یک عقیده متعارف این است که مصرف­ کنندگان، محصولات وارداتی را بر مبنای کیفیت آنها خریداری می­ کنند، اما در بعضی موارد، مصرف­ کنندگان محصولات بی­کیفیت داخلی را نسبت به محصولات باکیفیت خارجی ترجیح می­ دهند و برعکس در موارد دیگر، محصولات بی­کیفیت خارجی را نسبت به محصولات باکیفیت داخلی ترجیح می دهند. بنابراین، عوامل دیگری می­توانند دلیل این پدیده را روشن سازند (انگوین و دیگران،2008).

مشتریان ارزش  یک کالا را به نام تجاری آن مربوط می­دانند. نام تجاری می ­تواند پیام مثبت و یا منفی را به ذهن مشتری انتقال دهد و این بستگی به تبلیغات و برنامه ­های پیشبرد فروش، شهرت کالا، ارزیابی و تجارب استفاده از کالا در گذشته دارد. به طور خلاصه عوامل متعددی هستند که باعث می­شوند تصور خاصی از کالا در ذهن مصرف کنندگان نقش بندد. تصویر برند همان درک مشتری از برند است. تصویر برند از دو جهت اهمیت دارد. اول اینکه تصویر برند در فرایند   تصمیم گیری مشتری جهت انتخاب یا عدم انتخاب یک برند اهمیت دارد و دیگر اینکه تصویر برند بر رفتار خرید بعدی مشتری اثرگذار می باشد. ویژگی های یک محصول، فواید و نتایج مصرف یک برند و شخصیت برند سه عنصر کلیدی تصویر برند می باشند (موتینو و بیان،2011).  

یکی دیگر از عوامل مورد توجه شرکت­های چند ملیتی که کالاهای خود را در سطح جهان تولید می­ کنند، تاثیری است که نام کشور سازنده کالا در اذهان به جای می­گذارد (کاتئورا،1383).  تاثیر کشور سازنده، عبارت است از هر گونه تاثیری که آن کشور بر مصرف کننده می­گذارد تا ادراک منفی و یا مثبت از کالا در ذهن خود پیدا کند. امروزه هر شرکتی که در بازارهای جهانی به رقابت مشغول است، کالاهایی را در سطح جهان تولید می­ کند. آشنایی مشتری با نام کشور سازنده کالا بر تصوری که او از کالا و یا آن نام تجاری پیدا می­ کند، تاثیر خواهد داشت(همان ماخذ،1383 )، در واقع جهانی شدن اهمیت کشور سازنده را افزایش داده است (اوربناویسیوس و گینای کین،2009).

با استناد به مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته، این طور استدلال می­ شود که کشور سازنده راهنمایی است که مشتریان به وسیله آن در مورد محصولات و ویژگی­های آن­ها قضاوت می­ کنند. به طور خلاصه، کشور خاستگاه تولید باعث ایجاد یک ارزیابی جهانی از کیفیت، کارایی و ویژگی­های محصولات و خدمات می­گردد. مشتریان بر اساس تصویر کشور و تجربیات مرتبط با محصولات آن کشور، ویژگی­هایی را به محصولات نسبت می­دهند(برونانگ،1997).

اعم از این که نام کشور سازنده محصول واکنش مثبت و یا منفی را به دنبال داشته باشد، کشور، نوع کالا و تصوری که از شرکت و نام تجاری آن وجود دارد، بر تصور مشتری تاثیر خواهد گذاشت. در مورد کشورها نیز از این لحاظ که صنعتی هستند یا در فرایند صنعتی شدن هستند و یا در حال توسعه  می­باشند، معمولا به صورت کلیشه­ای قضاوت می­ شود. این قضاوت به خاطر آن کشور و یا آن کالا نیست، بلکه عمدتا ناشی از ادراکی است که از کیفیت خوب کالاهای ساخته شده در آن کشور، در ذهن تداعی می­ شود. مثلاً تصور بر این است که کشورهای صنعتی بهترین کیفیت را دارند (کاتئورا،1383).

1-3-         اهمیت موضوع

جهان در سال 1947 شاهد ظهور موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت بود که با هدف آزاد سازی تجارت میان کشورهای عضو ایجاد شد. به علت بسیاری از مسائل و مشکلات نظام‌های اقتصادی بین المللی و موانع تجارت غیرتعرفه‌ای تا دهه‌ های 1970 و1980، کارکردگرایی موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت جای خود را به سازمان تجارت جهانی در سال 1955 داد. سازمان تجارت جهانی با چهار اصل خود یعنی برابری، منافع متقابل، شفافیت و تجارت منصفانه از کشورهای جهان خواست تا بازار خود را تحت یک زیر بنای سودآور بر روی سایر کشورها بگشایند و اجازه دهند که     مصرف کنندگان داخلی نه تنها محصولات را از کشور خود، بلکه از تمام کشورهای جهان نیز انتخاب کنند (لین و چن،2006). با وجود اینکه ایران عضو سازمان تجارت جهانی نمی باشد، اما حجم انبوهی از کالاهای خارجی از طریق کانال‌های مختلف وارد کشور شده و این امکان را برای مصرف‌کنندگان داخلی فراهم آورده است که به هنگام خرید محصولات، به مقایسه محصولات تولید داخل با کالاهای خارجی موجود در بازار بپردازند و سپس دست به انتخاب بزنند (حیدرزاده و خسرو زاده، 1390).

از آنجایی که هدف محققین بازاریابی تعیین ویژگی‌های تاثیرگذار بر انتخاب مصرف کننده است و با توجه به حجم زیاد واردات لوازم خانگی، در این تحقیق لوازم خانگی به عنوان محصول مورد بررسی انتخاب شده است.

معمولاً چندین عامل به طور مشترک ارزیابی مصرف کننده از یک محصول خاص را تحت تاثیر قرار می دهند. نام و نشان تجاری و قیمت، دو فاکتوری هستند که به طور معمول بر ارزیابی                 مصرف کننده از محصول و تمایل خرید وی اثر می گذارند. بااین حال جهانی شدن محصولات و بازارها فاکتورهای دیگری را جهت ارزیابی مصرف کنندگان از محصولات مد نظر قرار می دهند که از آن جمله می توان به تصویر ذهنی از کشور خاستگاه تولیداشاره کرد (احمدو دیگران،2002).

از آنجا که اخذ تصمیمات درست و موفقیت آمیز بازاریابی در گرو شناخت صحیح مصرف کنندگان بوده و ویژگی های شناختی و رفتاری مصرف کننده نیز به عنوان یکی از ویژگی‌های  مصرف کننده بر رفتار وی موثر است، عامل کیفیت محصول (کیفیت ادراک شده توسط مصرف کننده) که در پژوهش با مولفه های زیبایی شناسی، عملکرد، خدمات، اعتبار برند و اعتبار فنی محصول سنجیده می شود، به همراه سه عامل کشور سازنده، تصویر برند و نگرش مصرف کننده، توسط محقق از میان عوامل تاثیرگذار بر انتخاب مصرف کنندگان انتخاب شده اند تا چگونگی تاثیرشان بر تصمیم خرید مصرف کنندگان مورد ارزیابی قرار گیرد.

1-4-         هدف تحقیق

پس از بیان اهمیت موضوع و چارچوب مساله در ادامه هدف تحقیق بیان می گردد.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیر کشور سازنده و تصویر برند بر قصد خرید لوازم خانگی خارجی مشتریان ایرانی می­باشد.

جهت بررسی رابطه کشور سازنده و تصویر برند با قصد خرید مصرف کننده، محقق عامل کیفیت محصول را به عنوان واسطه انتخاب نموده است. چرا که کیفیت محصول نقش تعیین کننده ای را در انتخاب مصرف کننده ایفا می کند. “کیفیت محصول” متشکل از فاکتورهای گوناگونی می باشد که در تحقیق حاضر 5 بعد آن بررسی می شود. این ابعاد عبارتند از: زیبایی شناسی، عملکرد، خدمات، اعتبار برند و اعتبار فنی محصول.

جهت بررسی ارتباط کشور سازنده و تصویر برند با قصد خرید مصرف کننده، در ابتدا ارتباط این دو متغیر با ابعاد پنجگانه کیفیت سنجیده شده سپس تاثیر ابعاد کیفیت بر نگرش مصرف کننده مورد بررسی قرار  می گیرد. در انتها نیز رابطه نگرش مصرف کننده و قصد خرید وی بررسی خواهد شد.

1-5-         فرضیه های تحقیق

همانطور که در قسمت قبل نیز مشاهده شد، هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیر کشور سازنده و تصویر برند بر قصد خرید لوازم خانگی خارجی مشتریان ایرانی می­باشد. در این راستا می توان فرضیه های مرتبط با موضوع تحقیق را بدین ترتیب بیان کرد:

1.1.کشور سازنده بر بعد زیبایی شناسی محصول تاثیر مثبت دارد.

2.1. تصویر برند بر بعد زیبایی شناسی محصول تاثیر مثبت دارد.

1.2. کشور سازنده بر بعد عملکردی محصول تاثیر مثبت دارد.

2.2. تصویر برند بر بعد عملکردی محصول تاثیر مثبت دارد.

3.2. تصویر برند نسبت به کشور سازنده تاثیر بیشتری بر بعد عملکردی محصول دارد.

1.3. کشور سازنده بر بعد خدمات محصول تاثیر مثبت دارد.

2.3. تصویر برند بر بعد خدمات محصول تاثیر مثبت دارد.

3.3. تصویر برند نسبت به کشور سازنده تاثیر بیشتری بر بعد خدمات محصول دارد.

1.4. کشور سازنده بر اعتبار برند محصول تاثیر مثبت دارد.

2.4. تصویر برند بر اعتبار برند محصول تاثیر مثبت دارد.

3.4. تصویر برند نسبت به کشور سازنده تاثیر بیشتری بر اعتبار برند محصول دارد.

1.5. کشور سازنده بر اعتبار فنی محصول تاثیر مثبت دارد.

2.5. تصویر برند بر اعتبار فنی محصول تاثیر مثبت دارد.

3.5. کشور سازنده نسبت به تصویر برند تاثیر بیشتری بر اعتبار فنی محصول دارد.

1.6. بعد زیبایی شناسی محصول بر نگرش خرید مصرف کننده تاثیر مثبت دارد.

2.6. بعد عملکردی محصول بر نگرش خرید مصرف کننده تاثیر مثبت دارد.

3.6. بعد خدمات محصول بر نگرش خرید مصرف کننده تاثیر مثبت دارد.

4.6. بعد اعتبار برند محصول بر نگرش خرید مصرف کننده تاثیر مثبت دارد.

5.6. بعد اعتبار فنی محصول بر نگرش خرید مصرف کننده تاثیر مثبت دارد.

1.7. کشور سازنده بر نگرش خرید مصرف کننده تاثیر مثبت دارد.

چکیده

  محیطی که شرکت‌ اکنون در آن فعالیت می­ کنند، در حال رشد و بسیار رقابتی است و شرکت‌ها برای ادامه حیات، مجبور به رقابت  با عوامل متعددی در سطح ملی و بین ­المللی و بسط فعالیت­های خود از طریق سرمایه ­گذاری­های جدید می­باشند. شرکت‌ها برای سرمایه ­گذاری احتیاج به منابع مالی دارند، اما منابع مالی واستفاده از آنها باید به خوبی تعیین شود تا شرکت بتواند سودآور بوده و ارزش آن حداکثر شود و این وظیفه مدیر مالی است که منابع تامین مالی و نحوه استفاده از آنها را تعیین کند. تامین مالی می ­تواند از طریق استفاده از بدهی و ایجاد اهرم، یا با بهره گرفتن از آورده­های سهام‌داران باشد. در انتخاب گزینه­ های تامین مالی، آنچه اهمیت دارد هزینه سرمایه این گزینه ­ها است.زیرا هر چه هزینه سرمایه کمتر باشد، ارزش شرکت افزایش یافته و در نتیجه ثروت سهام‌داران افزایش می‌یابد از سوی دیگرقدرت و اختیار تصمیم گیری در شرکت‌های سهامی ‌عام در اختیار مدیرانی است که با منافع گروه‌های برون سازمانی، به ویژه سهامداران، تضاد منافع دارند. این تضاد منافع که درنتیجه تفکیک مالکیت از مدیریت است، از زمان‌های گذشته توجه بسیاری را به خود معطوف ساخته است. در جهت تعدیل تضاد منافع، معیارهای مختلفی برای ارزیابی عملکرد مدیران و ارائه مبنایی برای تعیین میزان پرداخت‌های انگیزشی به آنها بر اساس نتایج این ارزیابی‌ها ابداع و مورد استفاده قرار گرفت پژوهش‌های متعددی در زمینه شناسایی مشکلات ناشی از تفکیک مالکیت از مدیریت انجام شد .جستجوهای اولیه برای دستیابی به معیارهای ارزیابی عملکرد منجر به استفاده از اعداد و اطلاعات حسابداری در این زمینه شد. بسیاری از معیارهای ارزیابی عملکرد، مبتنی بر مدل‌‌های حسابداری است.بروز پاره ای مشکلات سبب گرایش محققان به مدل های دیگر گردید بدین منظور مدل های اقتصادی ارزیابی عملکرد مطرح و مهمترین آنها یعنی ارزش افزوده اقتصادی معرفی گردید. تحقیق حاضر به منظور بررسی رابطه بین ساختار سرمایه و ارزیابی عملکرد صورت گرفته است.نماینده ساختار سرمایه ، اهرم مالی و معرف ارزیابی عملکرد دو شاخص مهم حسابداری و اقتصادی یعنی جریان نقدی آزاد وارزش افزوده اقتصادی می باشد.برای بررسی وجود این رابطه و پاسخ به پرسش «آیا رابطه معنی­داری بین بین اهرم مالی و سطح عملکرد شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد؟». ازاطلاعات مربوط به صورت های مالی شرکت های بورس اوراق بهادار تهران استفاده شده است . به منظور بسط و قابلیت قیاس، شرکت های نمونه در هشت گروه اصلی مطابق طبقه بندی سازمان بورس واوراق ارائه گشته و دو پرسش«1- آیاتاثیر اهرم مالی بر ارزش افزوده اقتصادی شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ، بر اساس نوع صنعت متفاوت است؟و2-آیا تاثیر اهرم مالی بر جریان نقدی آزاد شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ، بر اساس نوع صنعت متفاوت است؟» مطرح گردید. نتایج بدست آمده حاکی از تأیید فرضیه های تحقیق بوده است.

کلید واژه: ساختار سرمایه ،عملکرد، جریان های نقدی آزاد ، ارزش افزوده اقتصادی

 فهرست

عنوان                                                                                            صفحه

پیشگفتار…………………………………………………………………………………………………………………………………………….1

فصل اول:کلیات تحقیق

1-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………4

1-2-مساله اصلی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………. 4

1-3-تشریح و بیان موضوع………………………………………………………………………………………………………………. 5

1-4-ضرورت انجام تحقیق………………………………………………………………………………………………………………. 8

1-5-فرضیه‌های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………… 9

1-6-اهداف اساسی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………… 9

1-7-روش انجام پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………….10

1-7-1- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..10

1-7-2- روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………………10

1-7-3- قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..10

1-7-3-1- دوره زمانی انجام تحقیق………………………………………………………………………………………………10

1-7-3-2- مکان تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………10

1-7-4-جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………….. 10

1-7-5- نمونه آماری……………………………………………………………………………………………………………………….11

1-7-6- روش‌های تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………………………………………………………………..11

1-8-تعریف واژگان و مفاهیم اختصاصی طرح………………………………………………………………………………..12

1-9-خلاصه فصل……………………………………………………………………………………………………………………………13

 فصل دوم:مبانی نظری و ادبیات تحقیق

2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………..14

2-2- مدل‌های ارزیابی عملکرد………………………………………………………………………………………………………..15

2-2-1- مدل‌های حسابداری ارزیابی عملکرد…………………………………………………………………………………15

2-2-1-1- رشد سود……………………………………………………………………………………………………………………….16

2-2-1-2- سود هر سهم……………………………………………………………………………………………………………….. 17

2-2-1-3- سود تقسیمی…………………………………………………………………………………………………………………17

2-2-1-4- جریان نقدی آزاد…………………………………………………………………………………………………………..18

2-2-1-الف )مزایای سود حسابداری و معیارهای ارزیابی عملکرد مبتنی بر آن…………………………….19

2-2-1-ب) نارسایی‌های مدل‌های ارزیابی عملکرد مبتنی بر سود حسابداری……………………………….20

2-2-2- مدل‌های اقتصادی ارزیابی عملکرد………………………………………………………………………………….. 22

2-2-2-1- ارزش افزوده اقتصادی…………………………………………………………………………………………………..23

2-2-2-1-الف)مزایای ارزش افزوده اقتصادی……………………………………………………………………………….. 24

2-2-2-1-ب)معایب ارزش افزوده اقتصادی………………………………………………………………………………….. 24

2-2-2-2- ارزش افزوده بازار…………………………………………………………………………………………………………..26

2-2-2-3- ارزش افزوده اقتصادی پالایش شده………………………………………………………………………………28

2-2-2-4- سود اقتصادی باقیمانده…………………………………………………………………………………………………28

2-3- سرمایه…………………………………………………………………………………………………………………………………….29

2-4- هزینه سرمایه……………………………………………………………………………………………………………………….  29

 2-4-1- محاسبه هزینه بدهی………………………………………………………………………………………………………. 30

2-4-2- هزینه سهام ممتاز…………………………………………………………………………………………………………… 30

2-4-3- هزینه سهام عادی……………………………………………………………………………………………………………. 31

2-4-3-1-مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای……………………………………………………………………31

2-4-3-2- مدل گوردون……………………………………………………………………………………………………………….. 32

2-4-3-2-1-میانگین حسابی رشد…………………………………………………………………………………………………34

2-4-3-2-2- میانگین هندسی رشد………………………………………………………………………………………………34

2-4-3-2-3-میانگین لگاریتمی رشد……………………………………………………………………………………………..34

2-4-3-2-4-الگوی مبتنی بر نرخ رشد نگهداری…………………………………………………………………………..35

2-4-3-3-روش تعدیل نرخ اوراق مشارکت(قرضه)………………………………………………………………………..35

2-4-4- هزینه سود انباشته  ………………………………………………………………………………………………………… 35

2-5- میانگین موزون هزینه سرمایه………………………………………………………………………………………………..36

2-6- نظریه­ های ساختار سرمایه  ………………………………………………………………………………………………….. 36 

2-6-1- نگرش سود خالص عملیاتی ……………………………………………………………………………………………. 36

2-6-2- نگرش سود خالص  ………………………………………………………………………………………………………..  37

2-6-3- نگرش سنتی  ………………………………………………………………………………………………………………….. 38

2-6-4-نظریه مودیلیانی و میلر………………………………………………………………………………………………………. 39

2-6-5- نظریه توازن پایدار ……………………………………………………………………………………………………………  42

2-6-6- نظریه سلسله مراتب گزینه­ های تامین مالی…………………………………………………………………….. 42

2-7- پژوهش‌ها و مطالعات انجام شده ………………………………………………………………………………………….. 43

2-7-1- پژوهش‌های خارجی ………………………………………………………………………………………………………..  43

2-7-1-1-جدول خلاصه نتایج پژوهش های خارجی…………………………………………………………………… 53

2-7-2- پژوهش‌های داخلی…………………………………………………………………………………………………………….. 57

2-7-2-1- جدول خلاصه نتایج پژوهش های داخلی……………………………………………………………………. 61

2-8-خلاصه فصل …………………………………………………………………………………………………………………………… 64

  فصل سوم:روش شناسی تحقیق

3-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………….66

3-2-ماهیت داده ­ها……………………………………………………………………………………………………………………………66

3-3- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………67

3-4-فرضیه ­های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………67

3-5- تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………………………67

3-5-1-نحوه محاسبه سود خالص عملیاتی بعداز مالیات………………………………………………………………68

3-5-2-نحوه محاسبه سرمایه گذاری………………………………………………………………………………………………68

3-5-3-نحوه محاسبه سرمایه…………………………………………………………………………………………………………..68

3-5-4-نحوه محاسبه هزینه سرمایه……………………………………………………………………………………………….69

3-5-5-نحوه محاسبه هزینه بدهی………………………………………………………………………………………………….69

3-5-6-نحوه محاسبه هزینه حقوق صاحبان سهام…………………………………………………………………………70

3-5-7-نحوه محاسبه اهرم مالی……………………………………………………………………………………………………..71

3-5-8-رشد شرکت…………………………………………………………………………………………………………………………71

3-5-9-عایدی هر سهم……………………………………………………………………………………………………………………71

3-6- روش گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………………………72

3-7- قلمرو تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………..72

3-7-1- دوره زمانی انجام تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 72

3-3-8- جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………………….. 72

7-2- مکان تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………..72                 

3-8-1- نمونه آماری……………………………………………………………………………………………………………………….72

3-9- آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………………..73

3-10- مدل مورد استفاده در تحقیق……………………………………………………………………………………………..74

3-11-آزمون فرضیه ­های تحقیق……………………………………………………………………………………………………..74

3-11-1-آزمون لیمر ………………………………………………………………………………………………………………………75

3-11-2-آزمون هاسمن………………………………………………………………………………………………………………… 75

3-11-3-آزمون معنادار یودن مدل مربوط به فرضیه ­ها………………………………………………………………….76

3-11-4-آزمون معنادار بودن متغیرهای مستقل……………………………………………………………………………77

3-11-5-آزمون دوربین – واتسون………………………………………………………………………………………………….78

3-12-خلاصه فصل………………………………………………………………………………………………………………………….78

   فصل چهارم:تجزیه و تحلیل اطلاعات

4-1-مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………….80

4-2- آمار توصیفی متغیرها……………………………………………………………………………………………………………..80

4-3- آزمون فرضیه‌ها………………………………………………………………………………………………………………………81

4-3-1- آزمون فرضیه اول………………………………………………………………………………………………………………81

4-3-1-1-آزمون فرضیه اول با بهره گرفتن از ارزش دفتری دارایی­ ها به عنوان متغیر رشد……………….82

4-3-1-1-1- ارزش افزوده اقتصادی به عنوان معیار عملکرد………………………………………………………..82

4-3-1-1-2- جریان نقدی آزاد به عنوان معیار عملکرد……………………………………………………………….83

4-3-1-2-آزمون فرضیه اول با بهره گرفتن از ارزش بازار سهام به عنوان متغیر رشد………………………..84

4-3-1-2-1- ارزش افزوده اقتصادی به عنوان معیار عملکرد……………………………………………………….84

4-3-1-2-2- جریان نقدی آزاد به عنوان معیار عملکرد……………………………………………………………….84

4-3-2- آزمون فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………………………..85

4-3-2-1-نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم در صنعت خودرو و ساخت قطعات…………………………85

4-3-2-2- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم در صنعت مواد و محصولات دارویی………………………86

4-3-2-3- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم در صنعت سیمان، آهک و گچ………………………………87

4-3-2-4- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم در صنعت محصولات شیمیایی………………………………88

4-3-2-5- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم در صنعت محصولات غذایی و آشامیدنی………………89

4-3-2-6- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم در صنعت فلزات اساسی………………………………………..90

4-3-2-7- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم در صنعت کاشی و سرامیک……………………………….. 91

4-3-2-8- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم در صنعت ماشین­آلات و تجهیزات………………………..92

4-3-2-9-جدول خلاصه نتایج آزمون فرضیه دوم……………………………………………………………………….. 94

4-3-3- آزمون فرضیه سوم…………………………………………………………………………………………………………….96

4-3-3-1- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم در صنعت خودرو و ساخت قطعات …………………… 96

4-3-3-2- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم در صنعت مواد و محصولات دارویی……………………. 97

4-3-3-3- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم در صنعت سیمان، آهک و گچ………………………………98

4-3-3-4- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم در صنعت محصولات شیمیایی……………………………..99

4-3-3-5- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم در صنعت محصولات غذایی و آشامیدنی…………… 99  

4-3-3-6- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم در صنعت فلزات اساسی……………………………………..100

4-3-3-7- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم در صنعت کاشی و سرامیک………………………………101

4-3-3-8- نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم در صنعت ماشین­آلات و تجهیزات……………………..102

4-3-3-9-جدول خلاصه نتایج آزمون فرضیه سوم……………………………………………………………………..102

4-4-خلاصه فصل………………………………………………………………………………………………………………………….106

 

 

فصل پنجم:نتایج وپیشنهادات

5-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………….108

5-2- خلاصه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..108

5-3- تجزیه وتحلیل یافته­ ها و نتایج تحقیق…………………………………………………………………………………108

5-3-1- بررسی فرضیه اول……………………………………………………………………………………………………………108

5-3-1-1-ارزش افزوده اقتصادی به عنوان معیار عملکرد……………………………………………………………109

5-3-1-2-جریان نقدی آزاد به عنوان معیار عملکرد……………………………………………………………………109

5-3-2- بررسی فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………………………..109

 

5-3-2-1- بررسی فرضیه دوم در صنعت خودرو و ساخت قطعات……………………………………………..110

5-3-2-2-بررسی فرضیه دوم درصنعت موادومحصولات دارویی…………………………………………………110

5-3-2-3-بررسی فرضیه دوم در صنعت سیمان، آهک و گچ………………………………………………………110

5-3-2-4- بررسی فرضیه دوم در صنعت محصولات شیمیایی……………………………………………………110

5-3-2-5- بررسی فرضیه دوم در صنعت محصولات غذایی و آشامیدنی…………………………………….110

5-3-2-6- بررسی فرضیه دوم در صنعت فلزات اساسی………………………………………………………………111

5-3-2-7- بررسی فرضیه دوم در صنعت کاشی و سرامیک………………………………………………………..111

5-3-2-8- بررسی فرضیه دوم در صنعت ماشین­آلات و تجهیزات………………………………………………111

5-3-3-بررسی فرضیه سوم…………………………………………………………………………………………………………..112

5-3-3-1- بررسی فرضیه سوم در صنعت خودرو و ساخت قطعات…………………………………………….112

5-3-3-2-بررسی فرضیه سوم درصنعت موادومحصولات دارویی………………………………………………..112

5-3-3-3- بررسی فرضیه سوم در صنعت سیمان، آهک و گچ……………………………………………………112

5-3-3-4- بررسی فرضیه سوم در صنعت محصولات شیمیایی………………………………………………….112

5-3-3-5-بررسی فرضیه سوم در صنعت محصولات غذایی وآشامیدنی……………………………………..112

5-3-3-6- بررسی فرضیه سوم در صنعت فلزات اساسی…………………………………………………………….112

5-3-3-7- بررسی فرضیه سوم در صنعت کاشی و سرامیک………………………………………………………112

5-3-3-8-بررسی فرضیه سوم در صنعت ماشین­آلات وتجهیزات……………………………………………….112

5-4-جمع بندی و خلاصه تحقیق………………………………………………………………………………………………..113

5-5- محدودیت­های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………115

5-6-پیشنهاد برای تحقیقات آتی…………………………………………………………………………………………………116

5-7-خلاصه فصل………………………………………………………………………………………………………………………….116

منابع و ماخذ………………………………………………………………………………………………………………………………..117

پیوست ها و ضمائم…………………………………………………………………………………………………………………….125

پیشگفتار

 

تقریباً تا دو دهه اخیر واحدهای اقتصادی در اغلب کشورهای کمتر توسعه یافته درانتخاب گزینه­ های تامین سرمایه مورد نیاز خود با محدودیت­های اساسی روبه رو بوده ­اند. از جمله این محدودیت­ها می­توان به حاکمیت اقتصاد دولتی و سلب رقابت از واحدهای اقتصادی غیردولتی، عدم توسعه بازار سرمایه و محدود بودن منابع تامین مالی اشاره کرد و تامین مالی واحدهای اقتصادی غالباً در انحصار موسسات مالی و نهادهای اعتباری نظیر بانک­های تجاری قرار داشته است. از نقطه نظر قانونی نیز قوانین تجاری متناسب با شرایط محیطی و زمانی، و شفاف در خصوص فعالیت واحدهای اقتصادی، نطارت بر عملکرد شفاف آنها، قانون ورشکستگی، استاندارهای حسابداری و گزارشگری مالی و از این قبیل وجود نداشته است.

نظام اقتصادی و واحدهای اقتصادی ایران نیز از این محدودیت­ها و نارسایی‌ها در امان نبوده است. حرکت به سوی اقتصاد باز همراه با توسعه کیفی و کمی بازار سرمایه در دو دهه اخیر، رواج اوراق  مشارکت به عنوان یکی از منابع اصلی تامین مالی، تدوین استانداردهای حسابداری و حسابرسی و لازم­الاجرا برای واحدهای اقتصادی و از این قبیل فرصتی فراهم نموده است که مدیران مالی شرکت‌های سهامی در انتخاب گزینه­ های تامین مالی برای دست یافتن به یک الگوی مطلوب ساختار سرمایه با آزادی عمل بیشتری در خصوص حداکثر نمودن ارزش شرکت‌ها مواجه گردند.

    برای حداکثر کردن ارزش شرکت باید در مورد بهترین سرمایه ­گذاری­ها و ترکیب آن­ها و نیز نحوه تامین مالی بهینه آنها تصمیم ­گیری شود. تامین مالی می ­تواند از طریق استفاده از بدهی و ایجاد اهرم، یا با بهره گرفتن از آورده­های سهام‌داران باشد.در انتخاب گزینه­ های تامین مالی، آنچه اهمیت دارد هزینه سرمایه این گزینه­ هاست.زیرا هر چه هزینه سرمایه کمتر باشد، ارزش شرکت افزایش و شرکت توسعه یافته ، به دنبال آن ثروت سهام‌داران افزایش می‌یابد. از طرفی با توسعه شرکت‌ها بتدریج مدیریت از مالکیت جدا می‌شود و بحث مسئولیت پاسخ‌گویی به‌وجود می‌آید، بدین معنی که مدیران در برابر مالکان باید پاسخ‌گو باشند. با تمایز مالکان از مدیران و توجه به اینکه مالکان آگاهی کمی از مسائل مالی دارند و به اطلاعات گزارش‌شده از سوی مدیریت متکی هستند آنان به ارزیابی عملکرد مدیریت نیاز دارند و در این ارزیابی ناچار به استفاده از اندازه‌گیری می‌باشند (مثالی در ادبیات مدیریت وجود دارد که اگر کسی نتواند چیزی را اندازه بگیرد نمی‌تواند آن را اداره کند).مالکان برای ارزیابی عملکرد مدیران از معیارهایی استفاده می­ کنند تا مدیریت را تشویق نمایند که به بهترین نحو، منابع آنها را در جهت کسب ثروت بیشتر بکار گیرد. در واقع مقصود مالکان استفاده بهینه و مطلوب از منابع کمیابی است که در اختیار مدیران قرار داده­اند.مالکان تمایل دارند منابع محدود خود را در جایی سرمایه ­گذاری کنند که بیشترین بازده را به ارمغان بیاورد.

   اختیار و قدرت تصمیم گیری در شرکت‌های سهامی عام که ناشی از ابتکار عمل و سرمایه بخش خصوصی است در کل در حیطه وکنترل گروه‌هایی از طبقات مدیریت است. مدیرانی که اقتصاد کشور تحت نفوذ تصمیمات آنهاست و برنامه ریزی بنگاه ها را به نحوی  انجام می دهند که چه بسا با منافع طبقه سهامدار و یا حتی اقتصاد ملی در تضاد باشد. در شرکت‌های سهامی بزرگ که سهام آن در اختیار افراد متعددی است، به علت تضاد بالقوه منافع بین مالکان و مدیران، اهداف مدیریت سازمان از اهداف سهام‌داران جدا است، لذا سهام‌داران کنترل ناچیزی بر مدیریت شرکت دارند. هر چه شرکت وسیع­تر و تعداد سهام‌داران بیشتر باشد، قدرت نفوذ و دسترسی به منابع اطلاعاتی شرکت کمتر است. سهام‌داران به عنوان مالک نیاز دارند از عملکرد نمایندگان خود مطلع باشند تا با مقایسه عملکرد آنان در زمینه تداوم یا قطع سرمایه ­گذاری در آن واحد تصمیم ­گیری نمایند.در نهایت توجه به این نکته ضروری است که سهام‌داران با انتخاب معیار مناسب ارزیابی عملکرد،که در نهایت مبنای محاسبه پاداش مدیریت قرار می­گیرد، علاوه بر اتخاذ تصمیمات سرمایه ­گذاری بهتر، می­توانند با همسو کردن منافع مدیران در راستای منافع خود، بهتر و سریع­تر به اهدافشان دست یابند.

 1-1-مقدمه

هر فعالیت اقتصادی به سرمایه و منابع مالی نیازمند است تا بتواند دارایی­ های مورد نیاز خود را خریداری کرده و به سرمایه ­گذاری بپردازد. به دنبال بزرگ­شدن شرکت­ها و توسعه فناوری نیاز به مبالغ هنگفت سرمایه و منابع مالی شدت گرفته و بازارهای متعدد مالی توسعه یافته­اند. این توسعه به نوبه خود از یکسو، تعدد روش­های تامین مالی توسط شرکت­ها را می­طلبد و از سوی دیگر، مدیران را به تعیین راهبرد مناسب در زمینه تامین مالی و تعیین ساختار مطلوب سرمایه شرکت ملزم ساخته است. تهیه راهبرد صحیح بر مبنای متغیرهای اقتصادی، بازاریابی، تولید ومالی از مهمترین وظایف مدیریت شرکت است. راهبرد مناسب مالی توان شرکت را، در نیل به اهداف کلی تقویت می کند.

 

نمایش عملکرد مناسب، از مهمترین وظایف مدیران است که از ابزار های عملکرد بهتر ساختار سرمایه مناسب است. به همین دلیل، مدیر مالی باید نسبت به درک مسائل مالی و بررسی عملکرد شرکت دیدگاه وسیعی داشته باشد تا برای اهداف واحد تجاری، نحوه سرمایه گذاری، تامین مالی و تصمیمات مرتبط با تقسیم سود و … تصمیم گیری مطلوب و مناسبی را انجام دهد.

بدون تردید شناسایی راه های مختلف تامین مالی و بهره گیری از ابزارهای مناسب مالی، مدیریت را در اتخاذ تصمیمات صحیح تر و کسب منافع بیشتر برای شرکتها یاری خواهد نمود و استفاده بهینه از منابع مالی به عنوان موضوع اصلی بحث ساختار سرمایه ، در حقیقت به مدیران این فرصت را می دهد تا ارزش کل شرکت و ثروت صاحبان سرمایه را افزایش دهند.

1-2-مساله اصلی تحقیق

مساله اصلی در این تحقیق  این  است که آیا ساختار سرمایه شرکت­ها بر عملکرد آنها تاثیرگذار است یا خیر؟ بطور کلی این تحقیق به دنبال آن است تا با بهره گرفتن از بیان ارتباط بین ساختار مالی شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و عملکرد آنها با بهره گرفتن از مدل ارزش افزوده اقتصادیو جریان نقدی آزاد ساختار مالی مناسبی را برای این شرکت­ها پیشنهاد نماید، تا عملکرد شرکت را مطلوب تر و به دنبال آن ثروت سهامداران حداکثر

1-3-تشریح و بیان موضوع

  مدیران در اداره شرکت­ها نباید نسبت به بازار سرمایه بی تفاوت باشند و حداکثر سازی ثروت سهامداران باید از اولویت های نخستین کار خود قرار دهند. در این شرایط، رقابت در بازار سرمایه مانند رقابت در بازار محصولات، نقش خاص خود را ایفا می کند. اگرچه مدیران شرکت­ها به درستی دریافته اند در صورتی شرکت آنها رشد می یابد و به حیات خود ادامه می دهد که از نظر هزینه عملیاتی قابل رقابت باشد.اما آنچه در این بازار سرمایه و رقابت مغفول مانده است انتخاب ساختار سرمایه مناسب در واحد های تجاری است که می‌تواند هم بر هزینه سرمایه و هم بهبود عملکرد واحدهای تجاری موثر باشد. مفهوم ساختار سرمایه در نظریه های مدیریت مالی به عنوان معیاری برای انتخاب نوع منبع تامین مالی جایگاه ویژه‌ای دارد. با کنکاش در ادبیات نظری مشاهده می شود که تاکنون پاسخ قاطعی برای تعیین تاثیر ساختار مالی شرکت ها بر عملکرد آنها یافت نشده است. از یک طرف، در دیدگاه سنتی عنوان می شود که عملکرد شرکت ها با تغییر در ساختار مالی آنها تغییر می کند. از طرف دیگر، فرانکو مودیلیانی و مرتون میلر (1958) در مورد نظریه ساختار سرمایه بهینه عنوان نموده اند در دنیای بدون مالیات بر درآمد و هزینه معاملات، ساختار سرمایه شرکت­ها با ارزش آنها ارتباطی ندارد. یعنی هیچ نسبت بدهی به سرمایه بهینه ای وجود ندارد و هر نسبت بدهی می تواند به خوبی نسبت های دیگر باشد. اما مودیلیانی و میلر با در نظر گرفتن مالیات بر درآمد شرکت­های سهامی و هزینه معاملات اعتقاد دارند که استفاده از بدهی در تامین مالی شرکت ها اگرچه مدبرانه بنظر می رسد، لیکن ریسک شرکت را به دلیل افزایش خطر ورشکستگی، افزایش داده و ازاینرو، توقع سهامداران افزایش می یابد. بنابراین، نسبت بدهی به سرمایه، زمانی بهینه بنظر می رسد که در آن سطح هزینه سرمایه حداقل و ارزش شرکت حداکثر شود (Modigiliani& Miller,1958,201).

معیارهایی که به منظور ارزیابی عملکرد واحدهای تجاری در این تحقیق از آنها استفاده می شود و بازار سرمایه می تواند برای ارزشیابی واحد تجاری از آنها بهره مند شود، مقیاس ارزش افزوده اقتصادی وجریان نقدی آزاد است. ارزش افزوده اقتصادی، از بهترین معیارهای اقتصادی وجریان نقدی آزاد، از بهترین معیار های حسابداری ارزیابی است و به عنوان شاخص اندازه گیری عملکرد واحدهای تجاری امروزه قابلیت کاربرد فراوانی دارند(Stewart,1991). ارزش افزوده اقتصادی به عنوان سودخالص عملیاتی پس از کسر مالیات تعریف می‌شود که از آن هزینه سرمایه کسر می‌گردد.هزینه‌های سرمایه شامل کلیه هزینه‌های تامین مالی واحد تجاری اعم از هزینه بهره وام‌ها و بازده مورد انتظار سهامداران می‌باشد که همه در نرخ متوسط هزینه سرمایه تبلور می‌یابد.

EVA = NOPAT – Capital Charge

EVA = NOPAT – (Invested Capital * WACC)

EVA = Invested Capital *(RONA – WACC)

بر این اساس، ارزش زمانی ایجاد می‌شود که واحد تجاری بتواند تمام هزینه‌های عملیاتی و همچنین هزینه‌های سرمایه‌ای خود را پوشش دهد و مبالغی نیز مازاد باقی بماند(ایزدی‌نیا،1384).

ارزش افزوده اقتصادی ،راه حل بدیل برای سنجش عملکرد واحد تحاری است و مقیاس ارزیابی عملکردی است که می‌تواند در سطح واحد تجاری و بخش‌های تابعه آن محاسبه شود.این مقیاس جوابگوی ارزیابی عملکرد در طول دوره‌های زمانی است و بویژه آنکه مولد ثروت آفرینی و ارزش آفرینی برای طبقه سهامدار است.

منظور از جریان نقدی آزاد واحد تجاری ، خالص جریان های نقدی بدست آمده از عملیات واحد تجاری است که مازاد بر وجوه نقد سرمایه‌گذاری شده برای رشد است. اگر کل دریافتیهای نقدی حاصل از عملیات مستمر شرکت را در نظر بگیریم و تمام پرداخت ها و مخارج نقدی را از آن کسر کنیم آنچه باقی می‌ماند جریان نقدی آزاد است که همان وجه نقد باقی‌مانده ناشی از فعالیتهای عملیاتی است . واحد تجاری می‌تواند وجه نقد باقی مانده را به صورت پرداخت متقابل به تأمین کنندگان مالی پرداخت نماید. با توجه به مباحث نظری پیشگفته می توان برای محاسبه جریان نقدی آزاد دوره جاری واحد تجاری معادلات زیر را ارائه نمود:

1) FCF=Sales–Operating .Exp–Tax–(DWorking Capital+D Fixed Assets)

2) NOPAT= Sales – Operating . Exp – Tax

3) Investment = D Working capital + D Fixed Assets

4) FCF= NOPAT – Investment

با توجه به مزیت در دسترس بودن اطلاعات مورد نیاز در این مدل‌ و آسانی محاسبات مربوط به آن، این معیار ارزیابی عملکرد به شکل گسترده‌ای توسط استفاده کنندگان اطلاعات مالی مورد استفاده قرار می گیرد و به طور کلی شاید بتوان جریان نقدی آزاد را ساده ترین و در عین حال، مطلوب ترین معیار ارزیابی عملکرد دانست.

در این تحقیق، سعی بر این است تا با ارائه الگویی، رابطه بین ساختار سرمایه و عملکرد شرکت‌ها با بهره گرفتن از معیارهای ارزش افزوده اقتصادی وجریان نقدی آزاد مورد بررسی قرار گیرد. اگرچه متغیر مستقل در این پژوهش ساختار سرمایه در نظر گرفته شده است و متغیر وابسته عملکرد شرکتها است ، اما متغیر های توضیحی وجود دارند که ممکن است که ساختار سرمایه و ارزش شرکت را تحت تاثیر خود قرار دهند. اگر تاثیر این متغیرها نادیده گرفته شود، نتایج تحقیق تا حدی زیادی آسیب پذیر خواهد بود. از این رو مدل زیر برای آزمون فرضیات تحقیق مورد استفاده قرار می­گیرد:

                                             

که در رابطه فوق:

  K= عملکرد شرکت، در این تحقیق، به عنوان متغیر وابسته، در نظر گرفته شده است و معیار عملکرد شرکت ها معیار های ارزش افزوده اقتصادی و جریان نقدی آزاد است.

در این تحقیق اهرم مالی به عنوان نماینده و معرف ساختار سرمایه مورد استفاده قرار می‌گیرد.در اکثر تحقیقات پیشین (برای مثال،فاما و فرنچ) اهرم مالی هم بر اساس ارزش‌های دفتری و هم بر اساس ارزش‌های بازار محاسبه شده است.در این تحقیق اهرم مالی به روش زیر محاسبه می‌شود(تهرانی و رهنما فلاورجانی،1387).

      

که درآن:

MLi,t = اهرم مالی بر مبنای ارزش بازار برای شرکتi ام در زمانt ام

BDi,t  = ارزش دفتری بدهی‌ها برای شرکت iام در زمان tام  

 MEi,t= ارزش بازار حقوق صاحبان سهام شرکت iام در زمانt ام.

 

G = رشد شرکت، که حذف آن در تحقیق منجر به آسیب پذیری نتایج تحقیق می شود. از رشد به عنوان متغیر کنترلی در این تحقیق استفاده می شود. روند خطی رشد دارائی ها در ترازنامه در دوره 5 ساله به عنوان نماینده رشد شرکت­ها در نظر گرفته شده است.

که در این فرمول  BVA tارزش دفتری دارایی ها در سالt  و  BVA t-1ارزش دفتری دارایی ها در سالt-1 است.

= EPS عایدی  هر سهم

1-4-ضرورت انجام تحقیق

جوهره اقتصاد امروز شرکت ها رقابت است. شرکت های سهامی عام از طریق تخصیص بهینه سرمایه و استفاده از نیروی کار مدیریتی در بازارهای منسجم کالا و خدمات، سرمایه و نیروی کار در توسعه و رفاه اقتصادی جوامع نقش کلیدی را بازی می کنند. در همین راستا، نظریه ساختار سرمایه و ارتباط آن را با عملکرد ارائه نموده اند.

متاسفانه این نظریه های نوین اقتصادی و مدیریتی به صورت منسجم حتی در دانشگاه های ایران راه نیافته است و اغلب دانشجویان و اساتید با این نظریه ها و حوزه کاربرد آن بیگانه هستند و بعضا در آموزش نیز از مفاهیم و نظریه های سنتی استفاده می کنند. لذا از اهداف اولیه این پژوهش ارائه این نظریه ها به صورت منسجم با تکیه بر شواهد عملی است.

شرکت های سهامی به عنوان بلوک های اصلی اقتصادی، نقش کلیدی را در دستیابی به اهداف اقتصادی بازی می کنند. بطور خلاصه، می توان گفت ساماندهی اقتصادی یعنی استفاده بهینه از نیروی کار، مواد اولیه و سرمایه. وقتی این ساماندهی منجر به عدالت اقتصادی و در نهایت افزایش رفاه اجتماعی می انجامد که با درنظر گرفتن تضادهای موجود بین: (1) مدیران و سهامداران (2) مدیران و اعتباردهندگان (3) سهامداران و اعتباردهندگان، به گونه ای عمل کرد که برای افزایش بهبود در عملکرد، چنین تضادهایی را به حداقل ممکن کاهش داد. (بلکویی،2001).  

یکی از اصلی ترین شیوه های کاهش هزینه نمایندگی استفاده از ساختار مناسب سرمایه است. ساختار مناسب سرمایه علائق گروه های درگیر در شرکت ها را تا سرحد ممکن همسو نموده، و با کاهش تضادهای موجود امکان بهبود در عملکرد را فراهم می کند.

1-5-فرضیه‌های تحقیق

کانون اصلی این تحقیق بیان ارتباط بین ساختار سرمایه و عملکرد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است.بطور کلی فرضیات زیر در رابطه با این تحقیق مطرح می‌باشد:

 فرضیه 1- رابطه معنی­داری بین بین اهرم مالی و سطح عملکرد شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد.

  فرضیه 2- تاثیر اهرم مالی بر ارزش افزوده اقتصادی شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بر اساس نوع صنعت متفاوت است.

  فرضیه3- تاثیر اهرم مالی بر جریان نقدی آزاد شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بر اساس نوع صنعت متفاوت است.

 

1-6-اهداف اساسی تحقیق

موضوع ساختار سرمایه و رابطه آن با عملکرد شرکت، از جمله موضوعاتی است که همواره مورد بحث و تبادل نظر بوده است. آنچه اهمیت دارد دست یافتن به ترکیبی از منابع تامین مالی است که باعث افزایش ارزش و بهبود عملکرد شرکت گردد. هدف اصلی این تحقیق نیز ارزشیابی ساختار سرمایه شرکت‌ها بر اساس میزان تاثیری است که برعملکرد شرکت‌ها می‌گذارد. بطور کلی، اهداف تحقیق شامل اهداف علمی ، کاربردی و ضرورت های خاص انجام تحقیق به شرح زیر می باشد:

1- شناسایی ارتباط بین ساختار سرمایه و عملکرد شرکت­ها.

2- تعیین  بهترین مبنا برای ارزیابی عملکرد شرکت­ها

1-7-روش انجام پژوهش

1-7-1- روش تحقیق

روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش، از نوع توصیفی- همبستگی با رویکرد کاربردی است. زیرا از یک طرف، با استفاده ار آمار توصیفی وضع موجود را بررسی می­ کند و از طرف دیگر، رابطه بین متغیرها را با بهره گرفتن از تحلیل رگرسیون کشف یا تعیین می­ کند.در این پژوهش از روش رگرسیون ترکیبی استفاده شده است. در روش ترکیبی، داده ­های مقطعی و سری زمانی با یکدیگر ترکیب می شوند. بدین معنی که متغیرهای تعریف شده دراین پژوهش از یک سو، میان    شرکت­های مختلف موجود در نمونه و از سوی دیگر، در دوره زمانی مربوط به پژوهش مورد بررسی قرار می­گیرند.

1-7-2- روش گردآوری اطلاعات:

اطلاعات مورد نیاز برای انجام این تحقیق از صورتهای مالی شرکت های پذیرفته در بورس اوراق بهادار تهران استخراج گردیده است.به منظور جمع‌ آوری داده‌های موردنیاز از نرم‌افزارهای تدبیر پرداز و ره‌آورد نوین و همچنین سایت‌های www.irbourse.com و www.rdis.ir استفاده شده است.

1-7-3- قلمرو تحقیق

      1-7-3-1- دوره زمانی انجام تحقیق: دوره پنج ساله، 1383 الی 1387 هجری شمسی.

      1-7-3-2- مکان تحقیق: قلمرو مکانی این تحقیق بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد.

1-7-4-جامعه آماری  (N)

شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، جامعه آماری این تحقیق را تشکیل می دهند.

1-7-5- نمونه آماری

نمونه آماری تحقیق با بهره گرفتن از روش غربال‌گری (حذف سیستماتیک) انتخاب شده‌اند.بدین ترتیب شرکت‌هایی انتخاب گردیده‌اند که شرایط زیر داشتند:

1. سال مالی آن‌ ها منتهی به پایان اسفندماه هر سال باشد.
2. شرکت‌های انتخابی از نوع شرکت‌های سرمایه‌گذاری و واسطه‌گری نباشند.

3.حداقل برای  دوره پنج ساله (1383الی1387) اطلاعات و داده های اولیه را به بورس ارائه کرده باشند.

لازم به ذکر است که دو محدودیت اول برای ایجاد تجانس و همگنی بین شرکت‌های نمونه، اعمال گردیده است.

چکیده

هدف همۀ مؤسسات خدماتی ازجمله بانک­ها ارائه خدمات مناسب و مورد رضایت مشتریان است. ازآنجاکه سازمان­های ارائه‌دهنده خدمات مالی و به‌ویژه بانک­ها در محیطی با محصولات غیر متمایز فعالیت می­ کنند، کیفیت خدمات در آن­ها به‌عنوان اولین سلاح رقابت شناخته می­ شود. این پژوهش باهدف شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت خدمات بانکداری الکترونیک بانک پاسارگاد انجام‌شده است. در این راستا، پرسشنامه­ای بر اساس مدل سروکوال (servqual) و در 6 بعد و 24 سؤال طراحی و بین 200 نفر از مشتریان بانک پاسارگاد توزیع و درنهایت تعداد 184 پرسشنامه گرد­اوری و طی آن، شکاف کیفیت خدمات اندازه‌گیری شد. ازآنجایی‌که مدل سروکوال و نتایج حاصل از آن قادر به شناسایی شاخص‌های مؤثر در افزایش رضایت مشتریان نیست و تنها مشخصه‌ ها را از جهت شکافی که با وضعیت مطلوب دارند رتبه‌بندی می‌کند؛ بنابراین سعی شده با بهره گرفتن از مدل کانو و ادغام آن با مدل سروکوال شاخص‌های بااهمیت‌تر در جلب رضایت مشتریان شناسایی شد. جامعه آماری پژوهش حاضر را مشتریان بانک پاسارگاد تشکیل می­دهند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که هفت مشخصه به‌عنوان مهم‌ترین دلایل در جلب رضایت مشتریان نقش دارند.

فهرست:

فصل اول کلیات پژوهش… 12

1-1 مقدمه. 13

2-1 بیان و طرح مسأله‏. 13

3-1 اهداف پژوهش… 14

1-3-1 هدف اصلی.. 14

2-3-1 اهداف فرعی.. 14

4-1 ضرورت و اهمیت پژوهش… 14

5-1 سؤالات یا فرضیه‌های پژوهش… 15

6-1 روش انجام پژوهش… 15

1-6-1 ازنظر هدف پژوهش… 15

2-6-1 ازنظر گردآوری داده 16

7-1 ابزار و روش گردآوری داده‌ها 16

8-1 جامعه و واحد تحلیل آماری.. 16

9-1 واژگان کلیدی پژوهش… 16

فصل دوم ادبیات موضوعی پژوهش… 18

1-2 مقدمه. 19

بخش اول. 19

2-2 تعریف خدمت.. 19

1-2-2 خدمت در بازار کالا و خدمات.. 20

3-2 ویژگی‌های خدمات.. 21

2-3-2 سازمان های خدماتی.. 23

2-4 نگاهی به مفهوم کیفیت.. 24

2-5 کیفیت خدمات.. 25

1-5-2 ابعاد کیفیت خدمات.. 25

2-5-2 پیامدهای کیفیت خدمات.. 31

6-2 ادراکات مشتریان و عوامل مؤثر در آن. 33

1-6-2 مواجهات خدمات یا لحظات صداقت.. 34

2-6-2 شواهد خدمت.. 35

3-6-2 تصویر ذهنی.. 36

4-6-2 قیمت.. 36

5-6-2 رضایت مشتری.. 37

7-2 انتظارات مشتریان، پدیده‎ای چند سطحی و پویا 38

8-2 چگونگی ارزیابی کیفیت خدمات توسط مشتریان. 42

بخش دوم. 43

9-2 مدل تحلیل شکاف پنج‌گانه کیفیت خدمات.. 43

10-2 مدل تحلیل شکاف هفت‌گانه. 45

11- 2 مدل بهبود کیفیت خدمات سازمانی.. 46

12-2 مدل گذر خدماتی تعدیل‌شده 47

بخش سوم. 49

13-2 روش‌های سنجش کیفیت خدمات.. 49

14-2 مفهوم سروکوال. 51

15-2 آشنایی با مدل کانو. 51

1-15-2 مدل کانو. 52

16-2 گام‌ها و مراحل مدل کانو. 54

1-16-2 مرحله اول: شناسایی نیازهای محصول) در کفش‌های مشتری خود راه بروید(54

2-16-2 مرحله دوم: طراحی و توزیع پرسشنامه. 55

3-16-2 مرحله سوم: ارزیابی و تحلیل پرسشنامه. 56

4-16-2 مرحله چهارم: جدول ارزیابی کانو. 57

5-16-2 تحلیل داده‌های مدل کانو. 58

1-5-16-2 تحلیل پرسشنامه بر اساس بیشترین فراوانی.. 58

بخش چهارم بانکداری الکترونیک… 60

17-2 بانکداری الکترونیک… 60

1-17-2 تعریف.. 60

18-2 خدمات بانکداری الکترونیک… 61

1-18-2 مزایای بانکداری الکترونیک… 61

19-2 بانکداری الکترونیک و سیر تحول آن در ایران. 62

1-19-2 شاپرک از موفق‌ترین طرح‌های فناوری اطلاعات در کشور است.. 63

3-19-2 نتیجه‌گیری.. 65

20-2 آشنایی با بانک پاسارگاد. 66

1-20-2 تاریخچه تشکیل و تأسیس بانک… 66

2-20-2 اجزای بانکداری الکترونیک در ایران (موردمطالعه بانک پاسارگاد) 67

21-2 ماتریس SWOT بانکداری الکترونیکی در ایران. 68

1-21-2 نقاط قوت.. 68

2-21-2 نقاط ضعف.. 69

3-21-2 فرصت‎ها 70

4-21-2 تهدید‎ها 71

5-21-2 راهبردهای اتخاذشده 73

بخش پنجم پژوهشهای مشابه درزمینه به‌کارگیری سروکوال و کانو. 75

22-2 پژوهشهای مشابه درزمینه به‌کارگیری سروکوال و کانو. 75

فصل سوم روش‌شناسی پژوهش… 79

1-3 مقدمه. 80

2-3 اهداف پژوهش… 80

1-2-3 هدف اصلی.. 80

2-2-3 اهداف فرعی.. 80

3-3 ضرورت و اهمیت پژوهش… 80

4-3 پرسشها یا فرضیه های پژوهش… 81

5-3 روش انجام پژوهش… 81

6-3 ابزار و روش گردآوری داده‌ها 81

7-3 جامعه و واحد تحلیل آماری.. 82

8-3 نمونه و روش نمونه‌گیری.. 82

1-8-3 نمونه آماری.. 82

9-3 روایی و پایایی ابزار سنجش… 83

1-9-3 پایایی.. 84

3-9-3 روایی پژوهش… 85

 

 

10-3 الگوی مفهومی پژوهش و گام‌های لازم برای طراحی این مدل. 85

1-10-3 ندای مشتری.. 86

2-10-3 تعیین شکاف خواسته‌ها 87

3-10-3 تعیین نمره رضایت مشتری.. 87

4-10-3 ادغام سروکوال ومدل کانو و تعیین درجه اهمیت تعدیل‌شده 89

فصل چهارم تحلیل داده‌ها 91

1-4 مقدمه. 92

2-4 تحلیل داده‌ها 92

3-4 بررسی جامعه آماری.. 92

4-4 تعیین میزان اهمیت هر یک از ابعاد کیفیت خدمات.. 93

5-4 ارزیابی کیفیت خدمات بانکداری الکترونیکی.. 94

6-4 تعیین شکاف بین وضع موجود (کیفیت ادراک‌شده) و وضع مطلوب (کیفیت مورد انتظار) ابعاد شش‌گانه. 96

7-4 مشخص کردن درجه اهمیت هر یک از مشخصه‌ ها 97

8-4 تعیین نمره رضایت مشتریان از هر یک از شاخص‌ها 97

9-4 شناسایی طبقات مختلف کانو برای هر یک از شاخص‌ها 99

1-9-4 تعیین در جه اهمیت تعدیل‌شده 101

10-4 یافته های پژوهش… 104

1-10-4 نتایج حاصل از اولویت‌بندی اهمیت اولیه خواسته‌ها 104

2-10-4 نتایج حاصل از طبقه‌بندی خواسته‌ها با بهره گرفتن از پرسشنامه کانو. 105

3-10-4 نتایج حاصل از اولویت‌بندی خواسته‌ها پس از ادغام مدل کانو. 106

فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادها 108

1-5 مقدمه. 109

2-5 نتایج. 109

2-1-5 مطالعه تطبیقی.. 110

3- 5 پیشنهادها 111

1-3- 5 پیشنهادهای کاربردی.. 111

2-3- 5 پیشنهادها جهت پژوهشهای آتی.. 113

منابع و ماخذ. 115

پیوست.. 120

مقدمه

با توجه به گسترش اینترنت در سطح جهانی و استفاده بسیاری از بانک‌ها از خدمات الکترونیکی برای سرویس‌دهی به مشتریان و نیاز روزافزون آن­ها به این‌گونه خدمات بر آن شدیم تا خدمات الکترونیکی موردنظر مشتریان را بررسی کرده و آن­گونه خدمات را که بیشتر مدنظر است شناسایی کنیم. در این پژوهش ضمن شناسایی نیازها و خواسته‌های مشتریان و تحلیل شکاف بین خدمات ادراک‌شده توسط مشتریان و خدمات مورد انتظار آن­ها، کوشش می­ شود با طبقه‌بندی نیازهای مشتریان شاخص‌های بااهمیت‌تر را بیابیم و راهکارهایی را در جهت بهبود خدمات الکترونیکی بانک (پاسارگاد) ارائه دهیم.

2-1 بیان و طرح مسأله‏

از سال 1960 به بعد فعالیت‌های بانکداری به نحوی چشم‌گیر متحول شده است؛ اما با ورود وسیع رایانه‌ها به عرصه خدمات بانکی پس از سال 1980، گستره خدمات بانکی وسعت بیشتری یافته و سرعت انجام امور مربوطه نیز به همان میزان افزایش داشته است، به‌موازات این تحولات میزان انتظار مشتریان بانکی از شبکه بانکی رشد داشته است. آن‌چنان‌که مشتریان خواهان دریافت خدمات باکیفیت بالا، افزایش سرعت در انجام عملیات بانکی و توجه خاص کارکنان به خود هستند. سرعت در ارائه خدمات با استقرار شبکه‌های رایانه‌ای به‌خودی‌خود بهبودیافته است اما دقت و کیفیت و ارائه خدمات تنها با افزایش توان ماشین و پیشرفت فناوری تحقق نمی­یابد. به همین دلیل از بهبود کیفیت خدمات بانکی، به‌عنوان یک فرهنگ در سرتاسر بدنه بانک­های پیشرو حمایت می­ شود. راهبرد بلندمدت واصلی در تمام بانک­های موفق در سرتاسر جهان «مرکز کسب‌وکار قرار دادن مشتریان است» بانک­های ایرانی نیز از این قائده مستثنا نیستند چون در تلاش برای افزایش سهم خود از کل بازار خدمات بانکی، آن بانکی موفق‌تر است که به راهکار بهبود کیفیت خدمات بانکی به‌عنوان یک راهبرد توجه کند نه یک طرح تاکتیکی، بنابراین لازم است تا با تحلیل آسیب شناسانه، عواملی که بر عدم ارتقای کیفیت خدمات بانکی در ایران مؤثر بوده‌اند و سبب شکاف بین مشتریان با وضعیت موجود شده‌اند را شناسایی کرده و برای رفع این عوامل، راه ‌حل ‌هایی پیشنهاد کنیم و آن­ها را عملی سازیم هرچند معتقدیم که برای حل این مشکل راه­حل یگانه­ای وجود ندارد بانک پاسارگاد نیز یکی از بانک­های ایرانی است که خدمات الکترونیکی به مشتریان خود ارائه می کند.

بدیهی است که ارائه هر نوع خدمتی در هر سازمانی با تقاضایی روبرو است و به‌طور مستمر می‌توان در ارائه خدمات آن سازمان بهبود به وجود آورد. بانک پاسارگاد نیز از این قائده مستثنا نیست؛ بنابراین این پژوهش به دنبال بهبود ارائه خدمات بانکداری الکترونیکی در بانک پاسارگاد از طریق شناسایی شکاف بین انتظارات مشتریان و خدمات ادراک‌شده، طبقه‌بندی نیازها و طراحی خدمات موردنظر مشتریان است.

برای دستیابی مؤثر به رضایتمندی کل مشتری یک سازمان نه‌تنها بایستی ازآنچه مشتری بیشتر می‌خواهد اطلاع یابد بلکه بایستی بداند که چه مقدار تلاش برای هر مشخصه مشتری به‌منظور سطح رضایتمندی نیاز است، بدون استفاده از امتیاز خدمات پیش‌بینی‌شده به‌عنوان یک مقدار هدف این احتمال وجود دارد که مشتری با یک مشخصه خدمت معینی ارضا نشود یا بیش‌ازحد انتظار ارضا شود.

3-1 اهداف پژوهش

 

1-3-1 هدف اصلی

هدف از این پژوهش شناسایی مهم‌ترین خدمات بانکداری الکترونیک، اولویت‌بندی و تعیین درجه اهمیت هریک از آن­ها از طریق نیل به اهداف فرعی است.

2-3-1 اهداف فرعی

 

1. شناسایی انتظارات مشتریان از خدمات بانک پاسارگاد
2. تعیین شکاف بین ادراک مشتریان در وضعیت موجود و مطلوب از خدمات الکترونیکی
3. طبقه‌بندی و اولویت‌بندی شاخص‌های خدمات الکترونیکی و شکاف‌های شناسایی‌شده بر اساس مدل‌های رایج
4. تعیین سطح رضایت مشتریان از خدمات الکترونیکی بانک پاسارگاد
5. تعیین میزان اهمیت هریک از خدمات الکترونیکی از منظر مشتریان

4-1 ضرورت و اهمیت پژوهش

همان‌طور که در قسمت قبل مطرح شد با توجه به گسترش اینترنت، در عرصه پیشرفت خدمات الکترونیکی آن بانکی موفق‌تر است که بتواند رضایتمندی مشتریان را در این زمینه بهتر از دیگر بانک‌ها فراهم آورد؛ بنابراین در این پژوهش با ارائه شاخص‌های بانکداری الکترونیک بر آنیم تا شکاف را بررسی کرده و شاخص‌های بااهمیت‌تر را بیابیم تا درنهایت با توجه بیشتر به این‌گونه خدمات رضایتمندی مشتریان را به ارمغان بیاوریم.

5-1 سؤالات یا فرضیه‌های پژوهش

 

1. خواسته‌ها و ادراک مشتریان از خدمات الکترونیکی بانک پاسارگاد چه مواردی هستند؟
2. بین کدام‌یک از این خواسته‌ها با وضعیت موجود شکاف وجود دارد؟
3. شکاف بین خواسته‌ها و ادراکات مشتریان از خدمات چه میزان است؟
4. اولویت‌بندی خواسته‌های مشتریان که با وضعیت موجود ارضا نمی‌شوند کدام اند؟
5. میزان رضایتمندی مشتریان و سطح اهمیت هریک از نیازمندی‌های شناسایی‌شده چیست؟
6. سطح اهمیت تعدیل‌شده هریک از نیازمندی‌های مشتریان چه مقدار می‌باشند؟

6-1 روش انجام پژوهش

روش‌های پژوهش در علوم رفتاری را می‌توان با توجه به دو ملاک هدف پژوهش و نحوه گردآوری داده ­ها تقسیم کرد:

1-6-1 ازنظر هدف پژوهش

این پژوهش ازنظر هدف یک پژوهش کاربردی است. پژوهش کاربردی، پژوهشی است که با بهره گرفتن از نتایج پژوهش­های بنیادی به‌منظور بهبود و به کمال رساندن رفتارها، روش‌ها، ابزارها، وسایل، تولیدات، ساختارها و الگوهای مورداستفاده جوامع انسانی انجام می‌رود.

2-6-1 ازنظر گردآوری داده

ازنظر ماهیتی و نحوه گردآوری داده‌ها یک پژوهش توصیفی است؛ زیرا محقق به‌هیچ‌عنوان درصدد تغییر متغیرهای پژوهش نیست و هر آنچه وجود دارد را صرفاً تشریح می‌کند و همچنین با توجه به ماهیت پژوهش­های توصیفی که بررسی و توضیح ویژگی‌های یک جامعه آماری می‌باشد این پژوهش در نماد پژوهش­های توصیفی است.

7-1 ابزار و روش گردآوری داده‌ها

نظر به اینکه این پژوهش یک پژوهشی توصیفی است بنابراین برای گرد­اوری داده‌ها از روش‌های ذیل استفاده شد:

کتابخانه‌ای: برای گردآوری اطلاعاتی مربوط به پیشینه و ادبیات پژوهش از روش کتابخانه‌ای استفاده شد در این مرحله مقالات بسیاری درزمینه کیفیت گردآوری شد.

روش میدانی: از ابزار پرسشنامه جهت گردآوری نظرات مشتریان (داده‌های اولیه) جهت سنجش مدل استفاده شد.

8-1 جامعه و واحد تحلیل آماری

تعریف جامعه آماری: صفت مشخصه‌ای که قرار است اعضای جامعه را از سایرین متمایز کند.

جامعه آماری برخی از مشتریان بانک پاسارگاد می‌باشند؛ که در طی مدت‌زمان مشخص مثلاً یک ماه به 10 شعبه انتخابی محقق (به روش تصادفی) جهت دریافت خدمات الکترونیکی مراجعه کرده‌اند را شامل می­ شود.

9-1 واژگان کلیدی پژوهش

کیفیت: برآوردن خواسته‌های بیان‌شده یا ضمنی مشتریان به‌طور کامل که منجر به رضایتمندی آنان می­ شود (کواسبی، 60،1948).

خدمت: فعالیت منفعتی لمس نشدنی که یک‌طرف به‌طرف دیگر عرضه می‌کند و مالکیت چیزی را نیز به دنبال ندارد (کاتلر و آسترانگ 428،2000).

انتظارات: انتظارات از دیدگاه مشتری چیزی نیست مگر راضی بودن، جهت راضی نمودن مشتری باید نیازهای تعریف‌شده و انتظارات مبهم تعریف‌نشده مشتریان را از کیفیت خدمات شناسایی و آن را به زبان مهندسی تبدیل کرد.

ادراکات: مراد از ادراکات مشتری از خدمات این است که مشتری خدمت دریافت شده را چگونه ارزیابی می‌کند (لاولاک و رای، 2000).

کیفیت خدمات: به مبنای مدل سروکوال می‌توان کیفیت خدمات درک شده توسط مشتری را به‌وسیله آنالیز نتایج حاصله از مقایسه انتظارات و تجربیات (ادراکات) مشتری اندازه‌گیری کرد (جاوناریس و همکاران، 2003،169).

مشتری: عبارت است از شخص حقیقی یا حقوقی که به‌نوعی با سازمان ارتباط دارند و از کالا، خدمات آن بهره‌مند می­گردد.

مدل سروکوال: ارزیابی مشتری از کیفیت را به‌عنوان تابعی از شکاف بین خدمت درک شده و خدمت مورد انتظار معرفی می­نماید.

مدل کانو: ارتباط بین رضایتمندی مشتری و عملکرد محصول یا خدمت را تشریح و روش مؤثری را برای طبقه‌بندی مشخصه‌ های موردنظر مشتری در سه دسته مشخصات اساسی – عملکردی و هیجان‌انگیز ارائه می­نماید.

رضایتمندی مشتریان: از مقایسه انتظارات و پیش‌بینی‌های مشتریان از خدمات در مقابل ادراک آن­ها از خدمات دریافت شده، محاسبه و ارزیابی می­گردد.

مقدمه

این فصل راجع به مباحث نظری پژوهش می‌باشد. در این فصل مباحث تئوریک موردبررسی قرار می‌گیرد. ساختار این فصل متشکل از 5 بخش به شرح زیر می‌باشد.

بخش اول: تعاریف واژگان کلیدی مطرح‌شده در پژوهش ازجمله خدمت، کیفیت و…

بخش دوم: مدل‌های مطرح‌شده در این رابطه را توضیح می‌دهد ازجمله مدل تحلیل شکاف‌های پنج‌گانه و هفت‌گانه کیفیت خدمات، مدل بهبود کیفیت خدمات سازمانی، مدل گذر خدماتی تعدیل‌شده

بخش سوم: روش‌های سنجش کیفیت خدمات که شامل روش سروکوال و کانو است.

بخش چهارم: بانکداری الکترونیک و مباحث مورداستفاده آن در بانک پاسارگاد و موارد مشابه و مباحث جدید در این زمینه

بخش پنجم: پژوهش­های مشابه درزمینه به‌کارگیری سروکوال و کانو

بخش اول

 

2-2 تعریف خدمت

خدمت عبارت از فعالیتی جانبی است که باهدف بهبود و ارتقای محصول اصلی انجام می‌گیرد [هاوکینز، دل و بست، راجر و کانی، کنت 2000، 26]. گرچه فرایند این کار، ممکن است با یک کالای فیزیکی مرتبط باشد، اما اجرای خدمت لزوماً نامحسوس است و معمولاً مالکیت هیچ‌یک از عوامل تولید را به دنبال ندارد (لاولاک، کریستوفر 2001،34).

خدمت، فرایندی است که در تعاملات بین مشتریان و کارکنان، منابع فیزیکی، کالاها و یا سامانه‌های ارائه‌کننده خدمت، روی می‌دهد تا راه‌حلی برای مسائل مشتریان باشد [گرونروس و وایلی،2000،46]. تعریف خدمت، به دلیل تنوع آن، همواره کار سختی بوده است. آنچه موضوع را پیچیده‌تر می‌کند، این است که اغلب، به دلیل غیر محسوس بودن بسیاری از داده‌ها و ستاده‌ها، درک کردن روشی که خدمت در آن ایجاد و به مشتریان عرضه می­ شود، دشوار است. اکثر مردم برای تعریف تولید یا کشاورزی، مشکل چندانی ندارند، ولی برای تعریف خدمت دچار مشکل هستند [لاولاک، کریستوفر 2000،34].

در دنیای امروز، افراد در محیطی زندگی می­ کنند که به‌طور روزافزون به‌سوی اقتصاد مبتنی بر خدمات پیش می‌رود. دیگر خدمات بخش کوچکی از اقتصاد به شمار نمی‌رود، بلکه به‌عنوان قلب ارزش‌آفرینی در اقتصاد مطرح است. دیگر خدمات به خدمات بانکی، پستی، بیمه‌ای، بهداشتی و آموزش محدود نمی­ شود بلکه اغلب محصولاتی که خریداری می‌کنیم، عناصری از خدمت را نیز شامل می‌شوند. درواقع طیف وسیعی از کالاها برای داشتن مزیت رقابتی بر فعالیت‌های مبتنی بر خدمت تکیه‌دارند. هم‌اکنون خریدار یک خودرو یک بسته جامع از منافع خدمات و نه صرفاً یک خودرو را خریداری می‌کند. حتی کالاهایی نظیر تلویزیون و ماشین لباسشویی، معمولاً همراه خدماتی نظیر تحویل، تأمین مالی، بیمه و تعمیر همراه هستند [سیدجوادین و کیماسی، 1389،11].

امروزه مفهوم خدمت به مشتریان، شامل تعاریف جدیدی است؛ چراکه ارائه خدمات فقط به بخش کوچکی در ساختمان مرکزی شرکت اختصاص ندارد؛ بلکه کل سازمان از مدیران عالی تا کارکنان عادی، همگی در برآورده ساختن نیازهای مشتریان موجود و بالقوه نقشی بر عهده‌دارند. حتی اگر فردی در موقعیتی نباشد که به‌طور مستقیم از مشتری حمایت کند، می‌تواند از کارمندانی که به مشتریان خدمت می­ کنند، پشتیبانی کند. بر اساس این نگرش، خدمت به مشتریان، شامل کلیه اموری است که شرکت به‌منظور جلب رضایت مشتریان و کمک به آن­ها برای دریافت بیشترین ارزش از خدماتی که خریداری کرده‌اند، انجام می‌دهد. این تعریف جامع، همه‌چیز را دربر می­گیرد. هر چیزی که اضافه بر خدمت هسته‌ای، عرضه و موجب تفکیک آن از خدمات رقبا می­ شود، خدمت به مشتریان محسوب می‌­شود [ونوس و صفائیان،1384،51].

1-2-2 خدمت در بازار کالا و خدمات

هر چیزی را که شرکتی به بازار عرضه می‌کند، گاه همراه با مقداری خدمت است. جزء خدمت می‌تواند بخش کوچک یا بزرگی از هر آنچه عرضه می­ شود باشد. در اینجا پنج طبقه ازآنچه به بازار عرضه می­ شود را می‌توان از یکدیگر تفکیک کرد:

• کالای محسوس محض؛ اغلب، آنچه عرضه می­ شود کالای محسوس است؛ نظیر صابون، خمیردندان یا نمک. در اینجا هیچ خدمتی همراه کالا نیست.
• کالای محسوس همراه با خدمات؛ آنچه عرضه می­ شود از یک کالای محسوس همراه با خدمت یا خدماتی که برای افزایش جاذبه مصرفی به آن افزوده‌شده تشکیل می­ شود. برای مثال، یک تولیدکننده اتومبیل باید چیزی بیش از یک اتومبیل برای فروش داشته باشد.
• دورگه؛ آنچه در این طبقه عرضه می­ شود از دو بخش مساوی کالا و خدمات تشکیل‌شده است. برای مثال مردم به رستوران­هایی بیشتر توجه می­ کنند که هم غذا و هم خدمات خوبی دارند.
• خدمت عمده همراه با کالا و خدماتی اندک؛ در این طبقه آنچه عرضه می­ شود اغلب خدماتی است که خدمات اضافی و یا کالاهایی همراه دارند. برای مثال، مسافران خطوط هواپیمایی خریدار حمل‌ونقل هستند. این سفر با دریافت اقلام محسوسی نظیر غذا و نوشیدنی، ته بلیت و یک مجله که در هواپیما به آنان داده‌شده، همراه است. تحقق خدمت نیازمند وجود یک کالای سرمایه­بر (اینجا هواپیما) است؛ اما قلم اصلی همان خدمت است.
• خدمت محض؛ آنچه عرضه می­ شود، خدمت است. مثلاً بچه‌داری، روان‌درمانی و ماساژ دادن [کاتلر،1996،809].

3-2 ویژگی‌های خدمات

خدمات دارای ویژگی‌هایی هستند که آن­ها را از کالاها متمایز می‌سازد. این ویژگی‌ها عبارت‌اند از:

الف) ناملموس بودن؛ خدمات را نمی‌توان به‌وسیله هیچ‌کدام از خواص فیزیکی ارزیابی کرد؛ به عبارتی، قبل از مصرف نمی‌توان این‌گونه خدمات را مستقیماً ارزیابی نمود. خریدار بالقوه، اغلب می‌تواند کالا را قبل از خرید ببیند، لمس کند، ببوید و بچشد. به‌علاوه بسیاری از ادعاهای تبلیغاتی مربوط به این ویژگی‌های ملموس را می‌توان قبل از خرید، بررسی و از صحت‌وسقم آن اطلاع پیدا کرد. در طرف دیگر، خدمات خالص، ویژگی‌های ملموس ندارند؛ تا بدان وسیله، مشتریان، قبل از خرید، صحت‌وسقم تبلیغات را بررسی کنند [سید جوادین و کیماسی، 1389].

ب) تفکیک‌ناپذیری؛ به‌طورمعمول، خدمات هم‌زمان با تولید به مصرف می‌رسند؛ اما تولید و مصرف کالاهای ملموس، دو فعالیت مجزا از هم هستند؛ زیرا که این کالاها تولید و انبار می‌شوند، واسطه‌های زیادی آن­ها را توزیع می­ کنند و بالاخره پس از مدتی به مصرف می‌رسند. اگر خدمت توسط کسی ارائه شود، ارائه‌کننده هم بخشی از خدمت خواهد بود [کاتلر، 1996].

ج) تغییرپذیری؛ کیفیت خدمات بسیار متغیر است. بدین معنا که کیفیت یک خدمت بستگی به شخص ارائه‌کننده و زمان و مکان و نحوه ارائه خدمت دارد. برای مثال، بعضی از هتل‌ها ازنظر کیفیت خدماتی، دارای شهرت و اعتبار خوبی هستند و نیز در داخل یک هتل هم می‌توان به دو کارمند مسئول ثبت اسامی میهمانان برخورد که یکی بشّاش و کارآمد است و دیگری عبوس و کندکار. حتی کیفیت ارائه خدمت توسط هر یک از کارکنان منفرد نیز می‌تواند در زمان تماس با میهمانان، بسته به حوصله فرد متفاوت باشد [کاتلر و آرمسترانگ،1996].

د) فناپذیری؛ خدمات فناپذیرند؛ یعنی خدمات را نمی‌توان برای فروش یا مصرف بعدی انبار کرد. پزشکان حق ویزیت خود را از بیمارانی که سروقت حاضر نشده‌اند وصول می­ کنند؛ زیرا خدمت درمانی فقط سر وعده آماده ارائه بوده و پس‌ازآن از بین رفته است. زمانی که تقاضا یکنواخت است، فناپذیری خدمات، مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما مؤسسات خدماتی وقتی با مشکل مواجه می‌شوند که تقاضا برای خدمات ایشان دچار نوسان شود. مثلاً شرکت­های اتوبوس‌رانی شهری به دلیل مواجه‌شدن با ازدحام مسافر در ساعات بخصوصی از روز، به اتوبوس‌های بیشتری نیاز پیدا می­ کنند. اگر تقاضای خدمات حمل‌ونقل شهری در طول روز یکنواخت بود، این شرکت­ها با این مشکل مواجه نمی­شدند [کاتلر و آرمسترانگ، 1996].

ه) مالکیت؛ یکی دیگر از تفاوت‌های کالا و خدمات، این واقعیت است که مشتریان فقط ارزش خدمات را کسب می­ کنند؛ بدون اینکه مالکیت دائمی چیزی را به دست آورند. ناتوانی برای به مالکیت درآوردن خدمت به ویژگی‌های ناملموس بودن و فناپذیری مرتبط است. در خرید کالاها، خریداران عموماً مالکیت کالا را به دست می‌آورند و هر آنچه بخواهند با آن انجام می­دهند، اما وقتی یک خدمت ارائه می­ شود مالکیتی از فروشنده به خریدار منتقل نمی­ شود. در اینجا خریدار صرفا حق فرایند خدمت (مثلاً استفاده از پارکینگ یا زمان مشاوره حقوقی) می‌خرد (پالمر،2001،21).

2-3-2 سازمان­های خدماتی

در سال‌های اخیر در پژوهش­هایی که روی سازمان‌ها انجام‌شده بر ابعاد خاصی از تکنولوژی خدماتی توجه زیادی شده است. تکنولوژی خدماتی بر اساس پنج عامل تعریف می­ شود:

1) تولید و مصرف همزمان؛

2) مشتریان نوع محصولی را که به آن عادت کرده‌اند دریافت می­ کنند؛

3) مشتری در فرایند تولید مشارکت می‌کند؛

4) خدمت حالت انتزاعی و تجریدی دارد و اغلب به‌صورت نوعی اطلاعات، دانش یا آگاهی است؛ درحالی‌که محصولات مؤسسات تولیدی قابل‌لمس هستند.

چکیده:

در کسب و کار رقابتی امروز، شرکت ها به دنبال راه هایی برای بهبود وضعیت خود در بازار هستند به همین منظور بسیاری از خدمات سایر شرکت ها (تامین کنندگان) بهره می گیرند. از عوامل مهم بقا در محیط پر رقابت امروزی ،کاهش هزینه های تولید محصول است که انتخاب درست و مناسب تامین کننده موجب این امر می شود و قابلیت رقابت پذیری سازمان را افزایش می دهد در نتیجه  مسئله تعیین شاخص های دخیل در انتخاب تامین کنندگان و اولویت بندی آنها مطابق با استراتژیها و اهداف یک سازمان تولیدی از اهمیت بالایی برخوردار است  و این شاخص ها می تواند در رتبه بندی تامین کنندگان سازمان تولیدی در جهت اهداف آن نقش موثری داشته باشند. حل این مسئله می تواند منجر به بهبود عملکرد سازمان شده و در عین حال هزینه های مرتبط با خرید  تامین را کاهش دهد. صنعت شوینده کشور نیز از این قاعده مستثنی نبوده و به همین دلیل تصمیمات اخذ شده در این رابطه در عملکرد موفق شرکت ها در این صنعت تاثیر بسزایی دارند با توجه به موارد مذکور اخذ چنین تصمیماتی نیازمند ابزار توجیهی قوی برای اجرا می باشد.

یکی از اجزای مهم زنجیره تامین ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان می باشد طبیعی است که بخش اعظمی از موفقیت یک شرکت در دستیابی به اهدافی چون بهبود کیفیت ،کاهش قیمت و تحویل به موقع و به عبارت دیگر نیل به مولفه های رضایت مشتری جهت فراهم کردن زمینه های حضور در بازارهای جهانی منوط به عملکرد تامین کنندگان آن شرکت است و در نتیجه فرایند انتخاب تامین کننده که قبلا به عنوان یک فعالیت صرفا عملیاتی محسوب می شد در حال حاضر به عنوان یک فعالیت استراتژیک شناخته شده  و نیازمند توجه بیشتراست.

درباره ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان در صنایع مختلف پژوهش های زیادی صورت گرفته است ،در این پژوهش به دنبال شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر توان مالی تامین کنندگان و رتبه بندی تامین کنندگان  با بهره گرفتن از معیارهای بیان شده می باشد در این راستا ابتدا با بهره گرفتن از منابع کتابخانه ای و تحقیقاتی معیارها را شناسایی و سپس باتوجه به نظر خبرگان  صنعت مذکور معیارها تاثیر گذار شناسایی می شود در مرحله بعد با بهره گرفتن از روش دیمتل فازی ساختار حاکم بر معیارهای اصلی و فرعی مشخص و با بهره گرفتن از روش ویکور بهترین تامین کننده شناسایی می شود.

 

براساس مطالعات صورت گرفته بر روی معیارهایی که پس از مطالعات کتابخانه ای شناسایی شده بودند معیارهای کیفیت ،تحویل ،توانمند سازی ،حسن سابقه و بهروری به ترتیب از جمله معیارهای مهم تاثیر گذار بر افزایش توان مالی تامین کنندگان صنایع شوینده شناسایی شده است و در زیرمعیارها حداقل سازی استفاده از منابع و حداکثر استفاده از ظرفیت، بالاترین امتیاز را کسب کردند .با توجه به نتایج به دست آمده و با مقایسه صورت گرفته با تحقیقات پیشین این نتیجه حاصل می شود که کیفیت ،در ارزیابی تامین کنندگان از جمله معیارهای مهم و قابل توجه محسوب می شود زیرا در اکثر تحقیقات گذشته و همچنین تحقیق پیش رو در رتبه اول از نظر اهمیت قرار گرفته است

واژه کلیدی: زنجیره تامین، مدیریت زنجیره تامین، وضعیت(توان )مالی، مدیریت هزینه

فهرست مطالب

فصل اول:

1-1مقدمه: 1

2

3-1ضرورت و اهمیت تحقیق: 3

4-1اهداف تحقیق : 5

1-4-1هدف اصلی: 5

2-4-1اهداف فرعی: 5

5-1سوالات تحقیق: 5

6

7-1قلمرو تحقیق: 6

8-1روش های گردآوری داده ها: 6

9-1روش تجزیه و تحلیل: 7

10-1محدودیت های تحقیق: 7

11-1تعریف واژه ها و اصطلاحات کلیدی: 7

1-13 مدل مفهومی تحقیق: 10

فصل دوم :

1-2مقدمه: 12

2-2تعاریف و مفاهیم زنجیره تامین : 12

3-2اجزا زنجیره تامین: 14

4-2مدیریت زنجیره تامین: 15

17

18

2-6-1انواع تامین کنندگان : 19

2-6-2عوامل موثر بر انتخاب تامین کنندگان  : 20

2-6-3ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان: 21

2-6-4سطوح ارزیابی تامین کنندگان : 22

2-6-5 مدیریت استراتژیک تامین کننده : 23

2-6-6منافع حاصل از ارزیابی تامین کنندگان : 24

2-7معیارهای انتخاب تامین کنندگان : 26

2-8سیر تکامل مدیریت زنجیره تامین: 29

2-9پیشینه تحقیقات انجام شده. 31

2-10جمع بندی پژوهش های انجام شده. 46

فصل سوم

3-1مقدمه: 50

3-2نوع تحقیق: 51

3-3روش تحقیق : 52

3-4قلمرو تحقیق: 54

3-4-1قلمرو مکانی: 54

3-4-2قلمرو زمانی تحقیق: 54

3-4-3قلمرو موضوعی تحقیق: 54

3-5روش گردآوری داده ها یا شیوه گردآوری داده ها : 54

3-6ابزارهای گردآوری اطلاعات: 55

3-7جامعه و نمونه پژوهش: 55

3-8روش تجزیه و تحلیل داده ها : 55

3-8-1تعریف تصمیم گیری : 56

3-8-2تصمیم گیری چند معیاره گروهی: 57

3-8-3مدل های تصمیم گیری چند معیاره : 58

3-8-3-1تصمیم گیری چند هدفه(MODM): 58

3-8-5منطق فازی.. 62

3-8-6تکنیک دیمتل فازی : 64

3-8-6-1حل روش دیمتل فازی: 65

قدم اول: تشکیل ماتریس تصمیم فازی.. 65

قدم چهارم: تشکیل ماتریس متوسط نرمال شده: 68

قدم پنجم: تشکیل ماتریس رابطه کل.. 68

قدم ششم: محاسبه جمع سطر ها و ستون ها (riو ci). 68

: 68

قدم هشتم: رسم دیاگرام رابطه علی و معلولی: 68

CRM… 69

3-8-7روش ویکور فازی: 69

3-8-7-1 حل روش ویکور فازی: 70

 

3-8روایی و پایایی پرسشنامه پژوهش: 74

3-9مدل مفهومی پژوهش… 76

فصل چهارم :

4-1 مقدمه. 79

4-2 سوال اول و پاسخ آن. 80

4-3 سوال دوم و پاسخ آن. 81

4-4 سوال سوم و پاسخ آن. 83

4-4-1روش DEMATEL.. 83

4-4-1-1قدم اول: تشکیل ماتریس تصمیم فازی.. 84

4-4-1-2قدم دوم: فازی زدایی به روش CFCS. 85

4-4-1-3قدم سوم: تشکیل ماتریس تصمیم متوسط: 88

4-4-1-4 قدم چهارم: تشکیل ماتریس متوسط نرمال شده: 89

4-4-1-5قدم پنجم: تشکیل ماتریس رابطه کل.. 90

). 90

: 91

4-4-1-8قدم هشتم: رسم دیاگرام رابطه علی و معلولی.. 91

CRM… 92

4-5 سوال چهارم و پاسخ آن. 94

4-6 سوال پنجم و پاسخ آن. 98

4-6-1روش ویکور فازی.. 98

4-6-1-1قدم اول : ارزیابی گزینه ها توسط خبرگان : 98

4-6-1-2قدم دوم :تشکیل ماتریس تصمیم : 99

4-6-1-3قدم سوم : بی مقیاس نمودن ماتریس تصمیم گیری: 100

102

   ….. 102

4-6-1-6 قدم ششم : فازی زدایی مقادیر R،  S و Q : 103

4-6-1-8قدم هشتم : گزینه نهایی : 106

فصل پنجم:

5-1مقدمه: 110

5-2نتایج تحقیق: 111

5-3یافته های پژوهش : 111

5-4 موانع و محدودیت ها تحقیق: 115

5-5 پیشنهادات: 116

5-5-1پیشنهادات تحقیق.. 116

5-5-2پیشنهادات برای تحقیقات آتی: 116

منابع ……….115

نمودار (1-1)-مراحل انجام تحقیق.. 9

نمودار (1-2) مدل مفهومی تحقیق.. 10

نمودار (3-1) مروری بر سیر انجام پژوهش… 53

نمودار (3-1) مدل های تصمیم گیری چند هدفه – آریا نژاد و همکاران 1388.. 59

نمودار (3-2)مدل تصمیم گیری چند شاخصه- امیری ،1392.. 61

نمودار (3-2) تابع عضویت… 64

نمودار (1-3) مراحل انجام تحقیق.. 76

نمودار (4-1)دیاگرام علی معلولی معیارهای اصلی.. 92

نمودار(4-2) نمودار معیار اصلی CRM…………….92

Fuzzy dematel

Vikor

1-1مقدمه:

فعالیت خرید یکی از مهمترین فعالیت های زنجیره تامین است. امروزه همزمان با افزایش روش های مختلف خرید ،تصمیم گیری و انتخاب تامین کنندگان مناسب برای خرید ،مهم تر و در نتیجه مشکل تر شده است. علاوه بر آن ساختار جدید سازمان ها موجب شده است که برای انتخاب تامین کنندگان افراد بیشتری در تصمیم گیری دخیل باشند و لذا اهمیت و جایگاه تصمیم گیری افزایش یافته است .(عطایی ،1389)

انسان حتی در کوچک ترین تصمیم شخصی در پی آن است که بین نیازها و اهدافش تعادلی برقرار کند و این ضرورت ،او را به استفاده از تصمیم گیری چند معیاره به عنوان یک راه حل، نیازمند می کند. در گذشته مسائل تجاری اغلب با یک هدف و آن هم بیشینه کردن سود تبیین می شدند اما امروزه در تجارت این شاخص نمی تواند به تنهایی راه گشای پیشرفت باشد هنر تصمیم گیرندگان امروزی استفاده از اهداف چندگانه و متضادی مانند کمینه کردن هزینه و بیشینه کردن کیفیت خدمات است .این گونه مسائل گذشته و سنتی هستند باید اهداف مورد نظر را با شاخص های متعدد مقایسه کرده و یا آن ها را رتبه بندی کرد این گونه مسائل  در چند دهه اخیر به طور چشم گیری مورد توجه قرار گرفته اند. (عطایی ،1389)

تصمیم گیری چند معیاره در بسیاری از زمینه های مدیریتی کاربرد دارد که یکی ار آنها انتخاب تامین کننده است از سال 1990 به بعد مدیریت زنجیره تامین و فرایند انتخاب تامین کننده در موضوع مدیریت خرید به طور چشم گیری مورد توجه قرار گرفت.(عطایی ،1389)

اما آنچه که موجب اهمیت مسئله انتخاب تامین کنندگان می شود این است که بیش از 50 درصد هزینه کالاهای فروخته شده در جهان مربوط به مواد خام خریداری شده می باشد.(منانی،1392)

در انتخاب تامین کنندگان معیارهای مختلفی باید مورد توجه قرار بگیرد که مهم ترین آنها عبارتند از: (عطایی ،1389)

1. قدرت و توانایی مالی
2. امکانات و ساختارهای مدیریتی
3. خصوصیات فنی
4. توانایی پشتیبانی
5. سیستم و فرایندهای کیفی

2-1 بیان مساله:

پیچیدگی کالا و خدمات در دنیای امروز به گونه ای است که بسیار کم اتفاق می افتد سازمان یا موسسه ای به تنهایی و بدون کمک گرفتن  همکاری با دیگر سازمان ها بتواند محصولی را تولید و یا خدمتی را ارائه دهد معمولا سازمان های متعددی در تولید یک محصول یا ارائه خدمت نقش دارند. (رائی،1391)

استراتژی سنتی خرید، استفاده از تعداد زیادی تامین کننده کالا و خدمات را توصیه کرده است در حالی که طبق دیدگاه جدید افزایش تامین کننده باعث تحمیل هزینه های اضافی و کاهش کیفیت و تاخیر در زمان تحویل و عدم برقراری ارتباط و روابط نزدیک و بسیاری دیگر از مسائل شده است. (منانی،1392)

ماده اولیه و اصلی مورد استفاده در صنایع شوینده سولفات سدیم است که توسط دو شرکت داخلی املاح معدن ایران و سولفاتیک تولید و عرضه می شود و این به معنای انحصاری شدن فروش این ماده توسط این دو شرکت است این دو شرکت با همکاری یکدیگر قیمت کالا را تعیین می کنند و شرکت شوینده را به دنبال خود می کشانند علاوه بر آن درشرایط کنونی تحویل سولفات سدیم داخلی توسط شرکتهای تولیدکننده براساس سهمیه بندی اعلامی از سوی شورای تولیدکنندگان پودرشوینده بوده و به هیچ وجه با توجه به تغییر درصد مصرف در صنعت شوینده به دلیل تغییر استاندارد  پودرشوینده تکافوی نیاز صنعت شوینده را نمی نماید ولزوما تولیدکنندگان این صنعت لازم است نسبت به واردات کسری آن اقدام نمایند.(فصلنامه انجمن صنایع شوینده ،بهداشتی ،آرایشی ایران،شماره42 سال10 )

علاوه بر آن واردات این ماده نیز با مشکلاتی همراه است .چین بزرگترین عرضه کننده این مواد به ایران محسوب می شود که ایران همواره با هجوم و فشار قیمت مواد اولیه از سوی این کشور روبه رو است اعمال تعرفه ترجیحی برای واردات سولفات سدیم به دلیل تخصیص ارز دولتی وترجیحی در سنوات گذشته به منظور حمایت ازصنایع داخلی از جمله مشکلات دیگر در این صنعت است.( فصلنامه انجمن صنایع شوینده ،بهداشتی ،آرایشی ایران،شماره هفتم، سال2 )

با توجه به مشکلات مربوط به تامین مواد اولیه در صنایع شوینده ،حضور تامین کنندگان قدرتمند داخلی ضروری است وبا توجه به اهمیت معیارهای مالی در ارزیابی تامین کنندگان افزایش توان مالی تامین کنندگان از اهمیت بالایی برخوردار است در این تحقیق بر آنیم تا عواملی که باعث افزایش توان مالی تامین کنندگان می شود را شناسایی کرده تا گامی در جهت بهبودفعالیت تامین کنندگان صنایع شوینده برداشته شود .

3-1ضرورت و اهمیت تحقیق:

با توجه با این که شرکتهای شوینده در ایران برای تامین مواد اولیه خود از تامین کنندگان داخلی و خارجی استفاده می کنند و با توجه به شرایط اقتصادی و سیاسی  ایران و وجود تحریم ها در این برهه زمانی افزایش توان عملکردی تامین کنندگان داخلی از اهمیت بالایی برخوردار است که در این بین توجه به توان مالی به عنوان یکی از معیارهای ارزیابی کیفی تامین کننده مورد توجه قرار می گیرد

افزایش رقابت جهانی در دنیای امروز و فعالیت در محیط هایی که به طور مداوم در حال تغییر می باشد سازمان ها و شرکت ها را در سرتاسر جهان واداشته است که به منظور کسب جایگاهی مناسب و حفظ و توسعه آن از الگوی مناسبی استفاده کنند. از طرفی دیگر انتظارات مشتریان بر کیفیت بالا خدمت رسانی سریع و قیمت مناسب محصولات و خدمات نیز موجب افزایش فشار بر سازمان شده است بدین منظور سازمان ها به دنبال کاهش هزینه و افزایش کیفیت هستند تا بتوانند خواسته های مشتریان به عنوان مهمترین عامل  در راستای ایجاد ارزش برای سازمان را برآورده کرده و باعث افزایش مطلوبیت آنها شوند. در سال های اخیر رضایتمندی مشتریان به عنوان مهمترین عامل کسب مزیت رقابتی مورد توجه سازمان ها بوده است.

در راستای این اهداف دیگر سازمان ها به تنهایی نمی توانند از عهده تمام کارهای خود شامل فعالیت های تولیدی ،حمل و نقل ،انبارداری،خرید ،فروش و …برآیند.بدین منظور عضویت در یک زنجیره تامین که بتواند اهداف سازمان را برآورده نماید و مدیریت کردن زنجیره تامین راه حل مفیدی می باشد

انتخاب تامین کننده موضوع مهمی در زنجیره تامین محسوب می شود به گونه ای که تولید کنندگان 60 درصد از وقت خود را صرف تامین مواد اولیه ،اجزا و قطعات ترکیبی از طریق تامین کنندگان ،بخش قابل توجهی از هزینه های تمام شده کالا ها را تشکیل می دهد.به  طور متوسط 70 درصد ارزش محصول نهایی کارخانجات را هزینه مواد خام و خدمات دریافتنی از بیرون تشکیل می دهد از این رو انتخاب تامین کنندگان برای شرکت ها از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است به همان اندازه که انتخاب تامین کنندگان در تقلیل هزینه ها موثر است و باعث افزایش قدرت رقابتی شرکت ها می شود انتخاب تامین کننده نامناسب نیز می تواند باعث تنزیل موقعیت مالی و عملیاتی شرکت ها شود . (منانی،1392)

بیشترمشکلاتی که صنایع شوینده با آن مواجه هستند به تامین مواد اولیه بر می گردد در واقع می توان گفت  آن بخش ازمواداولیه که ازخارج وارد می  شود به علت کاهش ارزش ریال بسیارگرانترازسابق است،تحریم اقتصادی نیزباعث محدود شدن منابع شده است. مواداولیه ای که ازپتروشیمی های داخلی تأمین میشود نیزبه علت افزایش قیمت خوراک پتروشیمی ها ازسوی وزارت نفت ،باقیمتی چند برابرعرضه می شود که ازآن جمله می توان بهL.A.B ماده اصلی تولید پودرشوینده ومایع ظرفشویی وپلی اتیلن ماده اصلی ساخت ظروف محصولات اشاره نمود. .( فصلنامه انجمن صنایع شوینده ،بهداشتی ،آرایشی ایران،شماره هفتم، سال2 )

4-1اهداف تحقیق :

 

1-4-1هدف اصلی:

هدف اصلی این تحقیق مشخص کردن عوامل اصلی موثر برافزایش توان مالی تامین کنندگان و رتبه بندی این عوامل است.

2-4-1اهداف فرعی:

اهداف فرعی عبارت است از:

1. مشخص کردن عوامل فرعی موثر برافزایش توان مالی تامین کنندگان در صنایع شوینده
2. تبیین ساختار حاکم تاثیر گذار برعوامل شناسایی شده
3. تعیین میزان شدت تاثیر عوامل شناسایی شده بر توان مالی تامین کننده در صنعت شوینده
4. اولویت بندی تامین کنندگان براساس توان مالی در صنعت شوینده

 5-1سوالات تحقیق:

عوامل اصلی موثر بر افزایش توان مالی تامین کنندگان در صنعت شوینده کدام است؟

عوامل فرعی موثر بر افزایش توان مالی تامین کنندگان در صنعت شوینده کدام است؟

ساختار حاکم بر عوامل اصلی و فرعی مذکور کدام است؟

 شدت تاثیر عوامل در افزایش توان مالی تامین کنندگان به چه اندازه است؟

اولویت بندی تامین کنندگان در صنعت چگونه خواهد بود؟

 

6-1  نوع و روش تحقیق:

نوع تحقیق بر مبنای هدف جزء پژوهش های کاربردی محسوب می شود.. با توجه به اینکه در این پژوهش هدف شناسایی عوامل و معیارهای موثر بررتبه بندی تامین کنندگان و میزان اهمیت هر یک از آنهاست بنابراین می توان تحقیق را در قالب تحقیقات توصیفی طبقه بندی نمود .

به منظور جمع آوری شاخصها و عوامل موثر بر افزایش توان مالی از جمع آوری داده ها به صورت میدانی استفاده شده است واز آنجایی که جهت جمع آوری اطلاعات لازم برای تکمیل این تحقیق از ابزار پرسشنامه و مصاحبه استفاده می شود می توان گفت که این تحقیق از نوع تحقیقات پیمایشی است.به طور کلی این تحقیق از لحاظ روش تحلیل اطلاعات توصیفی و از لحاظ رو شهای جمع آوری اطلاعات پیمایشی است .

 7-1قلمرو تحقیق:

قلمرو موضوعی:  قلمرو موضوعی تحقیق در حوزه مالی مربوط به توان تامین کنندگان در زنجیره تامین می باشد و از جمله تحقیقات در صنایع شوینده است.

قلمرو زمانی: قلمرو زمانی تحقیق مقطع کنونی در نظر گرفته شده است.

قلمرو مکانی: قلمرو مکانی این تحقیق شرکت های شوینده در شهر صنعتی البرز در شهرستان قزوین هستند جامعه آماری شرکت پاک وش است وتحقیق به صورت میدانی صورت می گیرد.

 8-1روش های گردآوری داده ها:

در این پژوهش براساس نیاز و ضرورت از دو روش گردآوری اطلاعات شامل روش های میدانی و روش کتابخانه ای تخصصی استفاده شده است .برای گردآوری اطلاعات با روش کتابخانه ای از ادبیات موجود در پژوهش ها ،مقالات ،پایان نامه ها ،کتب، سایت ها ،بانک های مقالات و غیره استفاده شده است هم چنین برای جمع آوری داده های میدانی از جامعه خبرگان ،از مصاحبه و پرسشنامه طراحی شده در پژوهش استفاده نموده ایم.

 9-1روش تجزیه و تحلیل:

در این پژوهش به نظرسنجی از جامعه خبرگان می پردازیم  و سپس با روش دیمتل فازی شاخص های پژوهش را ارزیابی و با بهره گرفتن از ویکور فازی آنها را رتبه بندی خواهیم کرد

 10-1محدودیت های تحقیق:

عدم دسترسی سریع و آسان به اطلاعات(این مشکل در تمامی تحقیقات در زمینه های مختلف در کشور وجود دارد) که ناشی از عدم وجود اطلاعات یا عدم همکاری دارندگان اطلاعات با محققان می باشد برای از بین بردن محدودیت عدم وجود اطلاعات در مورد شاخص های افزایش توان مالی تامین کنندگان در صنایع شوینده،با در نظر گرفتن نظر خبرگان این صنعت خلا عدم وجود اطلاعات را پر نموده اند.

11-1تعریف واژه ها و اصطلاحات کلیدی:

زنجیره تامین:زنجیره تامین شامل مراحلی (اعضای زنجیره تامین)است که چه به صورت مستقیم  چه به صورت غیر مستقیم در برآورد سازی درخواست مشتری نقش دارد ،یک زنجیره تامین معمولی عبارت است از:تامین کننده،انبارهای مواد اولیه،مراکز تولید،توزیع کنندگان،خرده فروشی ها،مشتری نهایی.

فعالیت زنجیره تامین با سفارش مشتری شروع و با پرداخت مشتری پایان می پذیرد.اختلاف بین پولی که مشتری می پردازد و هزینه های متحمل شده توسط زنجیره میزان سوددهی زنجیره را نشان می دهد.

مدیریت زنجیره تامین: مدیریت زنجیره تامین مجموعه ای است از راهکارها جهت یکپارچه سازی اعضای زنجیره که هدف آن کاهش هزینه های سیستم و نیز افزایش سطح خدمت دهی به مشتری است مدیریت زنجیره تامین مستلزم جریان های بین مراحل و درون هر یک از مراحل زنجیره برای بیشینه کردن کل سوددهی آن است. (تیموری،1388)

هدف پژوهش حاضر بررسی گردشگری، انگیزه­­ها و عوامل مرتبط با آن در شهر قصرشیرین است. تئوری محوری آن بر اساس تئوری­های چاک. وای. گی، لس لامزدن، وبلن و پیرس تنظیم شده­است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه خانوارهای ساکن در قصرشیرین که به داخل و خارج کشور سفرکرده ­اند تشکیل می­دهد که تعداد آن 4756 خانوار می­باشد. از این رو     نمونه ­ای با حجم 357 نفر با روش نمونه گیری خوشه­ای چند مرحله­ ای از جامعه مورد نظرانتخاب شد. روش پژوهش پیمایشی بوده و با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه اطلاعات تحقیق گردآوری شده است یافته­ های پژوهش نشان می­دهد که بین عوامل زمینه­ای (سن، جنس، سواد) و عوامل اجتماعی (چشم و هم چشمی و رسانه ­های جمعی) با انتخاب نوع گردشگری رابطه معنا­دار وجود دارد و اما بین متغیر اجتماعی قومیت با انتخاب نوع گردشگری رابطه معنا­دار وجود ندارد. در نتیجه می­توان گفت انگیزه­های گردشگری همچنان توزیع اجتماعی متفاوتی را نشان می­دهد و بیش از آن­که منشأ نیاز داشته باشد، مبتنی بر میل شخصی است.

کلید واژه ­ها: گردشگری، انگیزه­های گردشگری، عوامل زمینه­ای، عوامل اجتماعی، قصرشیرین.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                 صفحه

 

مقدمه.

1-1- بیان مسأله.

1-2- ضرورت و اهمیت تحقیق..

1-3- اهداف تحقیق..

1-3-1- اهداف اصلی..

1-3-2- اهداف فرعی..

1-4- سوالات تحقیق..

1-5- فرضیات تحقیق..

1-5-1- فرضیات اصلی تحقیق..

1-5-2- فرضیات فرعی تحقیق..

مقدمه.

2-1- مفهوم شناسی..

2-1-1- گردشگری..

2-1-2-گردشگر.

2-1-3- انگیزه و علایق سفر.

2-2- سوابق تجربی..

2-3- مبانی نظری..

2-3-1- طبقه ­بندی انگیزه­های گردشگری..

2-3-2- شیوه طبقه ­بندی گردشگری..

2-3-3- اشکال عمده گردشگری..

2-3-4- مروری بر گردشگری و انگیزه­های آن.

2-3-5- عوامل انگیزشی در گردشگری..

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                 صفحه

2-3-6- رویکردها درباره انگیزه سفر.

2-3-7- عوامل فردی اجتماعی و گردشگری..

2-4- چهارچوب نظری..

2-4-1- مدل مفهومی تحقیق..

مقدمه.

3-1- متدولوژی و روش تحقیق..

3-1-1- روش تحقیق..

3- 1- 2- متغیرهای پژوهش….

3- 1- 3- جامعه آماری..

3- 1- 3-1- روش  نمونه گیری ..

3- 1- 3-2-  حجم نمونه و روش محاسبه.

3- 1- 5-  ابزار گردآوری داده ­ها

3- 1- 4- رواییو پایایی ابزار اندازه ­گیری..

3- 1- 5- ابزار تجزیه و تحلیل..

3-2- مطالعات جغرافیایی، اجتماعی و اقتصادی شهر قصرشیرین  

3-2-1- خصوصیات جغرافیایی..

3-2-2- بررسی ویژگی­های اجتماعی شهر قصرشیرین..

3-2-2-1- زبان.

3-2-2-2- پوشاک….

3-2-2-3- خوراک….

3-2-2-4- موسیقی..

3-2-2- 5- مراسم عروسی..

 

3-2-2-6- مراسم سوگواری..

3-2-2-7- سوغات…

3-2-2-8- شیرینی..

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                              صفحه

3-2-2-9- صنایع دستی..

3-2- 3- بررسی ویژگی­های اقتصادی شهر قصرشیرین..

3-2- 3-1- صنایع و معادن.

3-2-3-2-کشاورزی و دام داری..

3-2-4- تاریخچه شهر قصرشیرین..

3-2-4-1- قصر شیرین پیش از اسلام.

3-2-4-2- قصرشیرین پس از اسلام.

3-2-4-3- قصر شیرین در دوران معاصر.

3-2-5- بررسی جاذبه­های شهر قصرشیرین..

3-2-5-1- جاذبه زیارتی..

3-2-5-2- جاذبه­های تاریخی..

3-2- 6- مطبوعات…

مقدمه.

4-1- آمار توصیفی..

4-2- آزمون فرضیات…

5-1- اهم یافته­ ها

5-2- تفسیر یافته­ ها

5-3- نتیجه ­گیری..

5-4- مشکلات و محدودیت­های تحقیق..

5-5- پیشنهادات…

5-5-1- پیشنهادات کاربردی..

5-5-2- پیشنهادات علمی..

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                 صفحه

منابع و مآخذ.

منابع فارسی..

منابع انگلیسی..

مقدمه

با این مقدمه مطلب را آغاز می­کنیم و امید است در این رهگذر، محقق توانسته باشد در بررسی و شناسایی انگیزه سفر و عوامل زمینه­ای واجتماعی تاثیر­گذار بر گردشگری شهر قصرشیرین دین خود را تاحدی ادا نماید؛ و با ارائه راهکارهایی بتواند دست­اندرکاران گردشگری شهرستان قصرشیرین را در برنامه ­ریزی خود برای توسعه گردشگری این شهرستان یاری دهد. در این پژوهش ابتدا درصدد بر آمدیم تا با ارائه مفاهیم کلیدی و تعاریف کلیدی توجه خواننده را به هدف اصلی محقق که شناسایی انگیزه سفر در مردمان قصرشیرین است جلب کنیم. در ادامه در راستای انجام پژوهش اصولی و با کیفیت از میان این مردم به طور تصادفی گروهی را انتخاب کردیم و        پرسشنامه ­های مربوط به موضوع پژوهش را در اختیار آن­ها قرار دادیم تا با پر کردن سوالات ما را در رسیدن به نتیجه مطلوب یاری کنند. از آنجا که طیف گسترده­ای از افراد این پایان نامه را مطالعه می­ کنند ما سعی کردیم با ارائه تصویری جامع از ویژگی­های جغرافیایی، فرهنگی، اقتصادی و جمعیتی شهر قصرشیرین خوانندگان را با محدوده مورد مطالعه آشنا کنیم که این بخش تصاویری از جاذبه­های گردشگری شهر قصرشیرین را در بر می­گیرد. در گام بعدی اطلاعات بدست آمده از پرسشنامه را با بهره گرفتن از روش­های گوناگونی چون لاندا، اسپیرمن، پیرسون و … مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم. در فصل پنجم این پژوهش نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل آماری را با نظریه­ هایی که پیرامون انگیزه­های گردشگری وجود دارند مقایسه کردیم و در آخر محقق تلاش می­ کند با ارائه راهکارها و پیشنهادات موثر و کارگشا دین خود را نسبت به آتیه گردشگری زادگاه خود به جاآورد.

 

1-1-­ بیان مسأله

گردشگری به فعالیتی اطلاق می­ شود که زمان سفر گردشگران به و قوع می­پیوندد و در بر­گیرنده همه چیز از قبیل برنامه ریزی سفر، مسافرت به مکان مورد نظر، اقامت در آنجا، بازگشت و یادآوری خاطرات سفر بعد از بازگشت می­باشد.  همچنین فعالیت­هایی که مسافر به عنوان بخشی از سفر انجام می­دهد، نظیر خرید­های انجام شده و تعاملاتی که میان میزبان و میهمان به وجود    می­آید. خلاصه آنکه، گردشگری تمامی فعالیت­ها و تاثیراتی است که در طول سفر برای بازدیدکننده، به وقوع می­پیوندد (لامزدن،  1387 : 4).

آن­گاه که موضوع گردشگری مطرح می­ شود یکی از نخستین سوالاتی که در ذهن برنامه­ ریزان این صنعت، سیاست­گذران، محققان و علاقه مندان آن شکل می­گیرد این است که مردم چرا به سفر می­روند، آن­ها چرا مقصد مشخصی را برای سفر خود انتخاب می­ کنند و انگیزه ایشان از این انتخاب چیست.

مطالعه­ انگیزه­های مسافران از آن رو اهمیت دارد که به برنامه­ ریزان و سیاست­گزاران آن­ها اطلاع می­دهد که مقصد مطلوب گردشگران کجاست و چه ویژگی­هایی باید داشته باشد. به این ترتیب مدیریت مقاصد گردشگری خواهد توانست بازار هدف خود که بیشترین تطابق را با داشته­ها و امکانات مقصد مورد نظر دارند یافته و منابع خود را به گونه­ ای مناسب در جهت پاسخگویی به نیازهای بازار هدف تجهیز نماید.

شناسایی انگیزه­های گردشگران به طرق مختلفی میسر است. نخستین روش مطالعه­ تاریخ سفر و بررسی انگیزه­ گردشگران در دوران­های مختلف است. دوم، استفاده از تحلیل­های روانشناختی برای بررسی رفتار مصرف­ کنندگان گردشگری و روش سوم، انجام مطالعات بازار برای مقاصد گوناگون گردشگری است (رنجبریان و همکاران، 1388: 49).

بسیاری از نظریات جامعه شناختی و روان­شناختی حاکی از آنند که انگیزه، مفهومی نسبتا ایستا است، اما پیرس (1988) که از مفهوم “نردبان مسافرت” در بررسی انگیزه در گردشگری استفاده می­ کند بر این باور است که انگیزه امری متنوع الشکل و پویاست که خصوصا در نتیجه  افزایش سن و مراحل چرخه عمر تغییر می­ کند و همچنین تحت تاثیر افراد دیگر نیز قرار می­گیرد. پیرس اذعان دارد که تحت تاثیر روانشناختی به نام مازلو (1945) بوده ­است مازلو طیفی ازسلسله مراتب نیازها ارائه کرد که از نیازهای سطح پایین که عمدتا نیازهای جسمی هستند شروع شده به نیازهای سطح بالای فکری ختم می­ شود. وی از این نیازها به ترتیب صعودی به عنوان نیازهای فیزیولوژیکی، امنیتی، اجتماعی، احترام به خود و خود­شکوفایی یاد می­ کند، پیرس با استفاده  از عقاید مازلو (1945)   طبقه ­بندی زیر را انگیزه­های گردشگری ارائه داد :آرامش، هیجان و شور، تعامل اجتماعی، پرورش اعتماد به نفس و احساس خرسندی (میسون ، 1387 : 10).

در زمینه­ گردشگری، انگیزه و عوامل مرتبط با آن مطالعات قابل توجهی صورت نگرفته است با این وجود در پژوهشی که اخیرا در زمینه انگیزه­های گردشگری انجام شده­است صرفا به مقایسه دو نسل جوان و میانسال پرداخته است. بنابراین در اینجا ضروری می­نماید که این مقایسه در سطح گسترده­تری در سه نسل (جوان، میانسال و پیر) انجام شود که در این پژوهش درصدد آن هستیم گردشگری، انگیزه و عوامل مرتبط با آن را در سه نسل (جوان، میان­سال و پیر) در شهرستان قصرشیرین مورد بررسی قرار دهیم حال باتوجه به  آنچه که مطرح گردید مسئله تحقیق حاضر این است که چه عواملی بر انتخاب گونه­ های گردشگری در  شهرستان قصرشیرین تاثیر دارد؟

 

1-2-­ ضرورت و اهمیت تحقیق

از لحاظ قدمت گردشگری پدیده­ای کهن است که بر پایه حرکت و جا به ­جایی انسان استوار و در عین حال سرشت آدمی نیز با سفر و آشنایی با زمینه ­های مختلف مکان­هایی غیر از محل اقامت او عجین شده است. از نظر اهمیت اقتصادی نیز گردشگری در اقتصاد جهانی از اهمیت بالایی برخوردار است و یکی از منابع مهم درآمدهای ارزی هم برای جوامع پیشرفته و هم برای کشورهای در حال توسعه است و امروزه مساله انگیزه­ها در توریسم، انتخاب مسافرت از جمله مسائلی است که ذهن محققان حوزه توریسم و گردشگری را به خود مشغول کرده­است آن­ها را به تلاش وا داشته است تا هر روز بیش از پیش درباره انگیزه­ها و رویاهایی که مسافران را وا می­دارد تا وقت و پول خود را در این راه هزینه نمایند و به کنکاش بپردازند (جاروندی و همکاران، 1388: 124).

بنابراین با این شناخت، مدیریت مقاصد گردشگری خواهند توانست بازار هدف خود را به     گونه­ای مناسب در جهت پاسخ­گویی به نیازهای بازار هدف تجهیز کنند.این تنها راه واقعی موفقیت در جلب رضایت گردشگران و توسعه گردشگری در مقصد است، زیرا تامین انتظارات گردشگران  یا عمل کردن فراتر از این انتظارات به معرفی مقصد یا جلوه­ای مناسب نزد گردشگران می­انجامد و آنها نه فقط تکرار سفر به این مقصد را در برنامه قرار خواهند داد بلکه عاملی موثر در تبلیغ برای مقصد ومورد نظر خواهد بود.

با در نظر گرفتن آنچه که گفته شد فواید گونه شناسی گردشگری را می­توان به طور مختصر و مفید در چند مورد ذکر کرد:

-­ امکان پذیری پیش بینی و شناخت جریان­ها و روندهای گردشگری؛

-­ سمت و سو دهی به بازارهای هدف گردشگری به ویژه برای آژانس­های مسافرتی؛

-­ شناخت ظرفیت موجود در کشور از نظر انواع گردشگری؛

-­ شیوه­ای برای ساده­سازی در درک رفتار گردشگران برای دست­اندرکاران صنعت گردشگری؛

-­ تسهیل امکان برنامه ­ریزی، بازاریابی، تامین خدمات و تاسیسات زیربنایی مورد نیاز  متناسب با

در این تحقیق تلاش می­ شود تا باشناسایی انگیزه­های گردشگران شهرستان قصرشیرین و تاثیر عوامل زمینه­ای و اجتماعی بر انتخاب گونه­ های گردشگری به راهبرد­های توسعه متناسب با نیاز گردشگری این شهرستان دست یافت.

1-3- اهداف تحقیق

1-3-1-­ اهداف اصلی

-­ شناخت تاثیر عوامل موثر بر انتخاب نوع گونه­ های گردشگری آن­ها

1-3-2-­ اهداف فرعی

-­ شناخت تاثیر جنس گردشگران بر نوع انتخاب گونه­ های گردشگری آن­ها

-­ تبیین تاثیر سن گردشگران بر نوع انتخاب گونه­ های گردشگری آن­ها

-­ آگاهی از تاثیر سواد گردشگران بر نوع انتخاب گونه­ های گردشگری آن­ها

-­ شناخت تاثیر قومیت گردشگران بر نوع انتخاب گونه­ های گردشگری آن­ها

-­ تبیین تاثیر چشم و هم چشمی (مقایسه اجتماعی) گردشگران بر نوع انتخاب گونه­ های گردشگری آن­ها

-­ شناخت تاثیر رسانه ­ها بر نوع انتخاب گونه­ های گردشگری آن­ها

1-4-­ سوالات تحقیق

-­ آیا بین ویژگی­های زمینه­ای گردشگران و نوع انتخاب گونه­ های گردشگری رابطه معنا داری وجود دارد؟ 

-­ آیا بین ویژگی­های اجتماعی گردشگران و نوع انتخاب گونه­ های گردشگری رابطه معنا­داری وجود دارد؟

 1-5-­ فرضیات تحقیق

1-5-1- فرضیات اصلی تحقیق

-­ بین ویژگی­های زمینه­ای گردشگران و نوع انتخاب گونه­ های گردشگری رابطه معنا­داری وجود دارد.

-­ بین ویژگی­های اجتماعی گردشگران و نوع انتخاب گونه­ های گردشگری رابطه معنا­داری وجود دارد.

 1-5-2- فرضیات فرعی تحقیق

-­ بین سن گردشگران و انتخاب نوع گردشگری رابطه معنا دار وجود دارد.

-­ بین جنس گردشگران و انتخاب نوع گردشگری رابطه معنا دار وجود دارد.

-­ بین سوادگردشگران و انتخاب نوع گردشگری رابطه معنا دار وجود دارد.