ست که از دلایل مهم آن گرده افشانی ضعیف بوده است، احتمالا دماهای پایین درصد جوانه زنی و میزان قوه نامیه گرده ها را کاهش داده و از این طریق میزان دانه بندی در خوشه کاهش یافته است تا کنون مطالعه ای بر روی اثرات دماهای پایین و بالا و میزان دوام آن بر روی درصد جوانه زنی و میزان قوه نامیه انجام نشده است. در این تحقیق اثر دماهای پایین ( در حد دماهای سرمازدگی بهاره) و دماهای بالاو میزان دوام آن بر روی درصد جوانه زنی و قوه نامیه 3 ژنوتیپ نر مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.
بررسی منابع
2-1 اهمیت اقتصادی پسته
پسته به عنوان یک محصول استراتژیک جایگاه خاصی در بین تولیدات کشاورزی ایران دارد و اهمیت اقتصادی آن معروف به طلای سبز، بر هیچ کس پوشیده نیست. این محصول بخش عمده ای از صادرات غیر نفتی در حدود 55 درصد از تولید و بیش از 60 درصد از صادرات جهانی را به خود اختصاص داده است. در آمد حاصل از صادرات پسته در ایران به بیش از 400 میلیون دلار در سال می رسد (جهانگیری وهمکاران،1384).در حال حاضر سطح زیر کشت پسته ایران بیش از 31470000 هکتار می باشد که استان کرمان با مجموع بیش از 270000 هکتار باغ های بارور و غیر بارور، 77% محصول کل کشور را تولیدکرده و به عنوان مهمترین منطقه پسته کاری ایران و دنیا محسوب می شود مهمترین ارقام این محصول در ایران عبارتند از اکبری، کله قوچی، احمدآقایی، اوحدی، بادامی، زرند ممتاز، خنجری دامغان، شاه پسند ، سفید پسته نوق قزوینی می باشد (جهانگیری وهمکاران،1384).
2-2 خصوصیات گیاه شناسی پسته
پسته از نظر گیاه شناسی متعلق به خانواده آناکاردیاسه¹ است. جنس پسته با نام علمی Pistachia spp دارای 20 گونه می باشد که در مناطق مختلف دنیا و اکثراً در اطراف دریای مدیترانه، خاورمیانه ، آسیای مرکزی و مخصوصاً ایران پراکنده هستند. گیاهی نیمه گرمسیری و دو پایه است که گلهای تک جنس نر و ماده بصورت مجزا قرار دارند. برگهای مرکب 12-3 برگ چه دارند. گل نر پسته دارای دو گوشوارک می باشد. گل ماده دارای 5-2 کاسبرگ سبزرنگ، تخمدان فوقانی تا حدی کروی یا تخم مرغی شکل و دارای یک تخمک می باشد. خامه کوتاه و 3 قسمتی است کلاله 5-4 قسمتی سبزرنگ و چسبناک بوده ودانه متراکم و جنین دارای لپه هایی می باشد که از بیرون محدب و از داخل مسطح می باشد (اسماعیل پور،1377).
2-3 سرمازدگی
آسیب دیدگی اندام های حساس گیاه در اثر کاهش ناگهانی دما در طول فصل رویش که می تواند در دماهای بالاتر از صفر درجه صورت گیرد را سرمازدگی گویند. سرما زدگی دارای انواع مختلفی بوده و ممکن است در بهار یا پائیز و یا زمستان اتفاق بیفتد(بوذری،1384).
2-3-1 سرمازدگی انتقالی (جبهه ای یا سیکلونی): سرمایی که در اثر هجوم یک جریان سرد قطبی و عبور آن از منطقه پیش می آید که موجب تقلیل شدید و ناگهانی درجه حرارت و سقوط میزان حرارت به چندین درجه زیر صفر می شود این جریانات اغلب توأم با نزولات آسمان بوده و خاصیت کلی آن ها این است که همواره از یک جای دیگر به منطقه منتقل و نفوذ می کند و محلی نمی باشد و بیشتر در دوران خواب درختان، در دوره غیر فعال یعنی زمستان بروز می کند که درختان میوه سردسیری تا حد زیادی در مقابل آن مقاومت و دوام دارند البته به ندرت در بعضی سالها چنین سرماهایی در اوایل بهار و پائیز دیده می شوند که موجب خسارت سنگین باغداران می شود (بوذری،1384).
2-3-2 سرمازدگی تشعشعی: سرمایی که کاملاً منطقه ای بوده و در یک محدوده معین و محیط محدود بدون اینکه هوای سردی از سایر جاها به منطقه نفوذ کند در اثر تشعشع از سطح زمین در همان محل بوجود می آید این نوع سرما بر خلاف سرمای نوع اول همواره در شب های ساکت و آرام بدون ابر و باد ظاهر می شود و اگردر اواخر زمستان، یا اوایل بهار بروز کند خطرناک محسوب می شود.راه های‌ مختلفی‌ برای‌ حفاظت‌ گیاهان‌ در برابر آسیب‌های‌ سرما و یخ‌ زدگی‌ وجود دارد. حفاظت‌ 

دربرابر یخ‌ زدگی‌های‌ انتقالی‌ (جبهه‌ای‌) غالباً دشوارتر از حفاظت‌ در برابر یخ‌ زدگی‌های‌ تشعشعی‌ است‌ واغلب‌ سیستم‌ها و روش‌های‌ حفاظتی‌ تنها در شرایط‌ یخ‌ زدگی‌ تشعشعی‌ به کار رفته‌ است‌. تشکیل‌لایه‌های‌ وارونگی‌ در این‌ شرایط‌ اغلب‌ به‌ عنوان‌ یک‌ مزیت‌ به‌ شمار می‌رود و در بسیاری‌ از روش‌های ‌حفاظتی‌ از وجود وارونگی‌ دمایی‌ به‌ عنوان‌ یک‌ وضعیت‌ مناسبی‌ برای‌ گرم‌ کردن‌، به‌ دام‌ انداختن‌ یا به‌گردش‌ درآوردن‌ مجدد هوا استفاده‌ می‌شود. بالا بودن‌ نقطه‌ شبنم‌ احتمالاً سودمندترین‌ و مؤثرترین‌مکانیزم‌ ممکن‌ برای‌ کاهش‌ آسیب‌های‌ ناشی‌ از یخ‌ زدگی‌ است‌. چرا که‌ در این‌ موقعیت‌ به‌ عنوان یک‌«پمپ‌ گرمایی‌» مقدار گرمای‌ هدر رفته‌ از طریق‌ تشعشع‌ را با گرمای‌ نهان‌ تراکم‌ جبران‌ می‌نمایند. به‌طور کلی‌ هر روش‌ حفاظتی‌ که‌ قادر به‌ افزایش‌ ظرفیت‌ بخار آب‌ هوا باشد، از بازدهی‌ بسیار بالایی ‌برخوردار است‌ اما انجام‌ این‌کار بسیار مشکل‌ است‌(بوذری،1384).
2-4 اهمیت سرمازدگی در پسته
پسته درختی خزاندار است و ظهور برگ آن تقریبا همزمان با گلدهی صورت می گیرد که در این مرحله گیاه در برابر سرمای بهاره حساس می باشد. پسته در مرحله گلدهی دچار سرمازدگی می شود. این مرحله معمولا در فاصله اواخر اسفند تا اوایل اردیبهشت رخ می دهد و این محصول خسارت فراوانی از سرمای بهاره می بیند( جداول 1-2و2-2).پدیده سرمازدگی زمانی اتفاق می افتد که دمای هوا بسته به نوع محصول به دماهای آستانه پائین آن گیاه برسد که این دمای آستانه در مورد پسته C °4 و کمتر از آن است (جهانگیری وهمکاران،1384). ارقام زود گل پسته مانند کله قوچی بیشتر در معرض خطر سرمای دیررس بهاره و خسارات ناشی از آن قرار می گیرند. درخت پسته در اواخر زمستان از رکود خارج شده و به سرعت مقاومت خود را نسبت به دمای پائین از دست داده و جوانه های گل شروع به نمو می کنند. در این زمان دماهای نزدیک به صفر باعث خسارت به جوانه های گل پسته می شوند ( جهانگیری وهمکاران،1384) .
در سال 1376، 50% محصول پسته استان کرمان در اثر سرمای بهاره از بین رفت که این میزان سرمازدگی بیش از 250 میلیارد تومان خسارت در پی داشت و صادرات پسته را در حدود 50 تا70 درصد کاهش داد. در سال 83 و 84 در برخی مناطق پسته کاری استان کرمان تا 60 درصد محصول پسته در اثر سرمای بهاره از بین رفت. اگر چه پسته از نظر زود گلی مانند بادام، زردآلو و هلو نیست و لیکن سرمای وارده در سال های گذشته و تغییرات جوی ایجاد شده در سال های اخیر نشان داده که استان کرمان و محصول پسته یکی از محصولات حساس به سرمای بهاره بوده و احتمال سرمازدگی در چند سال آینده بنا به تغییرات جوی غیرممکن نخواهد بود. بنابراین بنا به اهمیت محصول پسته در کشور از نظر اقتصاد ارز آوری و در استان کرمان که بیش از 250 هزار بهره بردار از این محصول وجود دارد لزوم اجرای طرحهایی درجهت جلوگیری یا کاهش خسارت سرمای بهاره از ضروریات می باشد (حکم آبادی،1384).
2-5 خسارات ناشی از سرمای بهاره
خسارتهای مورفولوژیکی سرمازدگی در جوانه ها عبارتند از: تغییر رنگ بافتها، قهوه ای شدن اکسیداتیو بافتها، نابودی گلهای در حال تکامل در داخل جوانه و سیاه شدگی کامل اندام. در گلهای تازه باز شده خسارات عبارتند از: پژمردگی کلاله و خامه، قهوه ای شدن کلاله و سپس خامه،سیاه شدگی تخمدان، بهم پیچیدن و نکروز گل آذین (فوست،1997)

صل پنجم:بحث
5-1- بحث. 54
5-2- پیشنهادات 55
فهرست منابع. 56
چکیده انگلیسی
چکیده
بیماری پوسیدگی ذغالی سویا Macrophomina phaseolina (Tassi) Goid در استان مازندران یکی از بیماری های مهم سویا محسوب می­شود. عامل بیماری قارچی خاکزی و بذرزاد بوده که از طریق جوانه زدن اسکلروت ها در داخل خاک و تماس با ریشه های سویا و کاشت بذور آلوده به قارچ عامل بیماری باعث بروز بیماری می گردد. محدودیت استفاده ازسموم شیمیایی در ضد عفونی بذر بعلت استفاده از باکتری ریزوبیوم و عدم کار آیی قارچ کش های رایج به صورت محلول پاشی، باعث شده است که روش هایی نظیر استفاده از ارقام متحمل، تنظیم تاریخ ها و ردیف های کاشت به همراه سایر روش­های غیر شیمیایی در کنترل بیماری از اهمیت فراوانی برخوردار شود. برای جلوگیری از مصرف بی رویه سموم شیمیایی، کاهش هزینه های تولید و معرفی رقم متحمل به بیماری در استان مازندران، این تحقیق با استفاد ازتعداد 64 رقم و لاین حاصل از آزمایشات مقایسه مقدماتی که از نظر عملکرد و سایر خصوصیات زراعی نسبت به سایر ارقام برتری نشان داده اند، انتخاب و تحت شرایط مزرعه ای در برابر بیماری پوسیدگی ذغالی مورد ارزیابی قرارگرفتند. این لاین ها در قالب طرح لاتین مربع با دو تکرار در ایستگاه تحقیقات زراعی بایعکلا در قطعه زمینی آلوده به اسکلروت­های قارچ عامل بیماری و دارای سابقه کشت سویا به اجرا درآمد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که ارقام و لاین ها مورد بررسی دارای واکنش­های متفاوت نسبت به قارچ عامل بیماری هستند. در لاین های شماره 12، 15، 18، 21، 32، 36، 40، 44 و 55 در هر دو تکرار پیشرفت بیماری به طرف ساقه مشاهده نگردید. بیشترین میزان پیشرفت بیماری به ترتیب در لاین­های 6، 4، 1، 5، 2، 13، 27 و 14 مشاهده شد. در این آزمایش درصد بیماری با شمارش بوته های آلوده و سالم در لاین های مورد بررسی تعیین گردید. تجزیه واریانس داده های حاصل از درصد بوته­های آلوده به بیماری پوسیدگی ذغالی نشان داد که بین ارقام و لاین های مورد بررسی از نظر درصد بوته های آلوده اختلاف معنی داری در سطح 1 درصد وجود داشت. لاین­های 10، 13، 5، 4، 6، 28 به ترتیب با 42/34، 95/26، 92/26، 61/25، 89/23 و 19 درصد دارای بیشترین درصد بوته های آلوده و لاین های 18، 32، 55، 47، 15، 40، 8 و 31 به ترتیب با 0، 0، 5/0، 7/0، 8/0، 04/1، 43/1 و 58/1 درصد دارای کمترین درصد بوته­های آلوده به بیماری پوسیدگی ذغالی سویا بودند.
واژه‌های کلیدی: سویا، بیماری پوسیدگی ذغالی، M. phaseolina و لاین ها.

• مقدمه

  • تاریخچه کشت سویا در ایران

در خصوص زراعت این گیاه در زمان‌های گذشته اطلا‌ع دقیقی در دست نیست. در گذشته اقدام‌هایی برای رواج سویا در ایران انجام شده که تمام این اقدام‌ها به دلیل عادت نداشتن مردم به مصرف آن و در نتیجه نبودن بازار فروش، بی‌نتیجه مانده است. در سال‌های 1310 و 1316، انواعی از سویا از چین به وسیله رئیس دانشکده کشاورزی وقت کرج به ایران آورده شد و مورد آزمایش قرار گرفت. همچنین طی سال‌های 1318 و 1319 انواع مختلفی سویا از آلمان وارد کشور شد و در بنگاه ‌اصلا‌ح نباتات کرج مورد آزمایش قرار گرفت. تمام این آزمایش‌ها حاکی از عملکرد خوب تولید بود اما به دلیل فقدان بازار، رواج و رونقی پیدا نکرد. در سال 1341، گروه صنعتی بهشهر مقداری بذر سویا را از ژاپن وارد کرد و پس از عقد قرارداد با زارعان برای بالا‌ بردن سطح زیر کشت و توسعه آن تلا‌ش کرد. زراعت سویا به عنوان دانه روغنی از حدود سال 1342 با وارد کردن بذر آن به ایران در مناطقی مانند مازندران آغاز و متعاقب آن کشت سویا توسط شرکت سهامی‌ دانه‌های روغنی در برخی دیگر از نقاط کشور معمول می‌شود. مهم‌ترین مناطق کشت سویا در کشور استان‌های مازندران، گلستان، لرستان، آذربایجان شرقی و دشت مغان است. این گیاه چون از خانواده بقولا‌ت است می‌توان آن را به عنوان منبع ازت به منظور تقویت خاک برای کشت بعدی استفاده کرد. همچنین به دلیل مصارف متنوع دانه سویا افزایش تولید آن ضروری به نظر می‌رسد. البته دانه سویا به طور متوسط حاوی 18 درصد روغن و 44 درصد پروتیین است که می‌تواند مهم‌ترین ماده اولیه صنایع روغن‌کشی و تولید فرآورده‌های پروتیینی و خوراک دام باشد. تولید سویا در سال 1357 به اوج خود طی سال‌های 1355 تا 1365 می‌رسد که این افزایش ناشی از گسترش سطح زیر کشت بدون توجه به افزایش بازدهی در سطح بوده است. در سال‌های بعد به رغم وجود تضمین مؤثر برای کشت، میزان برداشت سویا به طور شدید کاهش یافت به گونه‌ای که در سال‌های 1363 و 1364 تولید به نصف میزان برداشت شده در سال 1357 رسید. البته با توجه به اهمیتی که در سال‌های اخیر به دانه‌های روغنی داده شده، وضعیت سویا در ایران نیز از لحاظ کشت و تحقیقات در زمینه کشت آن، رو به توسعه بوده است، به طوری که در سال 1371 در اراضی مستعد مازندران 41920 هکتار زیر کشت دانه‌های روغنی رفت که از این مقدار 36924 هکتار آن مخصوص کشت سویا و میزان محصول آن 117 هزار تن بود که نشان دهنده افزایش قابل توجه نسبت به سال‌های قبل به خصوص در عملکرد است.
1-2- گیاه شناسی سویا
این گیاه در فارسی با نام های متفاوتی ازجمله، سوژا، سویا، لوبیا روغنی، لوبیا چینی، نخود فرنگی چینی و لوبیا منچوری مشهوراست. نام علمی (Glycine max L) و از تیره نخود (Fabaceae) می­باشدکه آنرا به انگلیسی soybeanمی نامند. سویا گیاهی است ازخانواده Papilionaceae، یکساله و خودگشن که مقام نخست در تأمین روغن گیاهی در جهان را دارا است .این گیاه بومی آسیا بخصوص منطقه منچوری، چین و ژاپن است که درحدود 1100 سال قبل ازمیلاد اهلی شده و بوسیله اصلاح طبیعی و مصنوعی به شکل امروزی درآمده است. گیاه یکساله که در بهار بعنوان کشت اول و در تابستان بعنوان کشت دوم کاشته می­شود .(Sinclair and Backman, 1986) سویا دارای ریشه اصلی عمیقی بوده که میتواند تا 150 سانتیمتری خاک نیز نفوذ نماید. در سویا علاوه بر ریشه اصلی، ریشه فرعی به صورت حجمی نیز وجود دارد که در صورت مساعد بودن شرایط و وجود باکتریهای همزیست سویا، ازت موجود در هوا را، در گرههای ریشه سویا تثبیت می­نماید. سویا گیاهی روز کوتاه است. رنگ گلهای آن متنوع می­باشد سفید، بنفش (از جمله صورتی) وگل آذین آن، خوشه ای و دانه های آن کلیوی یاگرد می­باشند. سویا در دمای 8 تا 

10 درجه­ سانتی-گرادجوانه میزند، سویا گیاهی است خودگشن و میزان دگر گشنی در آن کمتراز 5 درصد گزارش شده است. لذا میتوان از بذور برداشت شده برای کشت سالهای بعد استفاده کرد. گلدهی سویا با روزهای کوتاه تحریک می­شود. وزن هزار دانه در سویا بین 80 تا 450 گرم متغیراست. اما در ارقام زراعی متداول وزن هزار دانه، بین120 تا 230 گرم می­باشد. دانه که بازده اقتصادی سویا است حدود 47 درصد وزن اصلی گیاه را در زمان رسیدن تشکیل می­دهد.

• اهمیت غذایی سویا

سویا مهم‌ترین گیاه خانواده بقولا‌ت در توسعه تمدن‌های چین، کره و ژاپن بوده است. در ابتدا سویا برای تولید روغن کشت شد. از گیاه سویا می‌توان به عنوان مرتع، علوفه خشک، کود سبز یا علوفه تازه استفاده کرد .دانه‌های سویا ارزش غذایی زیادی دارند و در صنایع غذایی زیادی از آن استفاده می‌شود. از بخش‌های مختلف دانه، از روغن آن در ساخت محصول صنعتی بهره ‌برداری می‌شود که کنجاله سویا نیز در تغذیه دام‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. بعضی از مهم‌ترین موارد مصرف سویا در جدول شماره یک آمده است.

• مصارف و اقتصاد فرآورده های سویا

مسأله اقتصاد صنعت سویا بسیار پیچیده است اما در مجموع سه بازار عمده برای دانه، روغن و کنجاله وجود دارد. روغن سویا یکی از اجزای اصلی بازار روغن خوراکی است و برای خوراک انسان به شکل‌های مختلف به ‌خصوص مارگارین و روغن جامد فرآوری می‌شود که از این نظر با سایر روغن‌های نباتی رقابت می‌کند. کنجاله سویا به عنوان یک منبع پروتیینی برای اختلا‌ط با سایر خوراک‌های دام و مرغ هم مورد تقاضاست.
سویا برای خوراک انسان به موارد متفاوت دیگری تبدیل می‌شود که البته مقدار آنها ناچیز است و تأثیر چندانی بر قیمت سویا ندارد، قیمت سویا در منطقه و جهان در مجموع تحت تأثیر تقاضا برای روغن و کنجاله است. کنجاله سویا در تغذیه مرغ و دام به عنوان پروتیین مصرف می‌شود. میانگین تولید کنجاله در حدود 79 درصد کل تولید دانه سویا بوده که مقدار پروتیین آن حدود 50 درصد است. کنجاله سویا به عنوان یک منبع پروتیینی مانند کنجاله پنبه‌ دانه، آشغال گوشت، پودر ماهی و گلوتن حدود 10 درصد نیاز حیوان به پروتیین را تأمین می‌کند. روغن سویا یک روغن خوراکی است که پس از تصفیه، در تولید فرآورده‌های گوناگون برای تغذیه انسان مصرف می‌شود. دانه سویا حاوی 18 درصد روغن بوده که مصارف اصلی در شکل روغن مایع برای آشپزی، سالا‌د، مارگارین و روغن جامد است. مقدار کمی نیز در تهیه بعضی از رنگ‌ها، روغن جلا‌ و رزین مصرف می‌شود. سویا به عنوان یک منبع تولید روغن با سایر گیاهان روغنی مانند خرما، آفتابگردان، بادام زمینی، پنبه دانه، کلزا، نارگیل و زیتون در رقابت است. قیمت روغن سویا بیش از قیمت کنجاله یا دانه سویا متغیر بوده و متأثر از میزان ذخیره و موجودی سویاست. مصرف فرآورده‌های سویا یعنی کنجاله و روغن تابع یکدیگر نبوده و قیمت آنها در بازار به طور مستقل تغییر می‌کند و تحت تأثیر وضعیت تولید از نظر روغن یا پروتیین سویاست. مصارف دیگر سویا به خصوص در امر تغذیه از اهمیت کمی برخوردار بوده و اثر ناچیزی بر قیمت سویا دارند.

چکیده
نعناع فلفلی با نام علمی Mentha piperitaیکی از انواع گیاهان دارویی می‌باشد که به دلیل تولید اسانس‌های با ارزش در صنایع داروسازی و بهداشتی استفاده‌های فراوانی دارد. استفاده از مواد موتاسیون‌زا از قبیل EMS می‌تواند تغییرات جهش‌زای نقطه‌ای در گیاه ایجاد کند که در نهایت منجر به ظهور فنوتیپ جدید در این گیاه با ارزش شوید. لذا این پژوهش با انجام تیمارهای متعدد از غلظت‌های مختلف EMS روی سرشاخه‌های رشد یافته در محیط کشت MS بدون هورمون و با غلظت‌های 0/0% (به عنوان شاهد)، 05/0% و 01/0% و 005/0% از EMS و مدت زمان‌های مختلف (24 و48 ساعت) و همچنین در قسمت مزرعه‌ای نیز از همین غلظت‌ها و زمان‌ها استفاده شد. ارزیابی‌ در داخل لوله آزمایش و مزرعه بطور همزمان انجام گرفت. پس از انتفال و رشد و نمو نمونه‌ها در شرایط in vitro، تیمارها با ماده جهش‌زا اتیل متان سولفانات مورد بررسی قرار گرفتند. فاکتورهای مختلف مورفولوژیکی از قبیل طول ساقه و تعداد ریشه رونده جانبی در سطح 1% و تعداد برگ و تعداد جوانه در ساقه در سطح 5% پاسخ معنی‌داری را نشان دادند. نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده از مواد جهش‌زا در محیط کشت MS نقش بسزایی در تغییر فنوتیپی این گیاه دارویی دارد. غلظت 01/0% EMS بهترین نتیجه معنی‌دار را در سطح 1% و از کشت ریزنمونه‌های که شامل جوانه‌های جانبی 

و انتهایی بوده‌اند به‌دست آورده که برروی خصوصیاتی همچون طول ساقه، تعداد برگ و تعداد جوانه جانبی اثر داشت. آنالیز اسانس تیمارها نیز انجام شد که نتیجه آن بی‌اثر بودن این ماده اتیل متان سولفانات روی مواد اجراء اسانس این گیاه بوده است.

کلمات کلیدی: اتیل متیل سولفانات (EMS)، اجزاء اسانس، کشت درون شیشه‌ای، محیط کشت MS، نعناع فلفلی (Mentha piperita).
1-1 مقدمه:
گیاهان به عنوان یکی از اجزاء طبیعت، از دیرگاه پشتوانه غنی نیازهای بشری بوده‌اند و می‌توان با اطمینان گفت تا زمانی که انسان در این کره خاکی به سر می‌برد، به گیاهان نیاز دارد (سلیمان زاده، 1377).
در بحث گیاهان دارویی، محدودیت‌های کاشت و نگهداری آن‌ها متعدد می‌باشد که از آن جمله می‌توان به کوتاه بودن فصل کاشت و یا برداشت بعضی از گونه‌های گیاهی، کمبود زمین‌های مناسب جهت داشت، ناچیز بودن مواد موثره حاصل از گیاه و غیره اشاره کرد (ثقه الاسلام و موسوی، 1385).
یکی از راه‌های رفع این محدودیت‌ها کشت بافت گیاهی[1] است. تکنیک‌های کشت بافت گیاهی درحال حاضر به عنوان یک ابزار قوی جهت رفع مشکلات اساسی و کاربردی بیولوژی گیاهی درآمده است.
استفاده از گیاهان به عنوان دارو از زمان‌های خیلی دور در معالجه انسان و دام مرسوم بوده است. در حال حاضر حدود یک سوم داروهای مورد استفاده دارای منشاء گیاهی می‌باشند. کشورهای آسیایی بخصوص هند، چین و ایران سابقه بسیار طولانی در این زمینه دارند. این گیاهان مواد زیستی بخصوص و فعال با مقادیر بسیار کم تولید می‌کنند که تحت عنوان متابولیت‌های ثانویه نام‌گذاری می‌شوند. در عصر جدید، دانشمندان علوم گیاهی با بهره گرفتن از آخرین تکنیک‌های عملی کشت بافت گیاهی، توانسته‌اند از انواع گیاهان ترکیب‌های بسیار مفیدی را جهت مداوای بیماری‌های سخت و غیر قابل مداوا و موارد استفاده دیگر، بدست آورند. در طی چند دهه اخیر روش‎های متفاوتی با بهره گرفتن از بیوتکنولوژی[2] درزمینه پرورش محصولات گیاهی برتر ابداع شده است که از جمله آن‌ها می‌توان روش‌های ایجاد گونه‌های جهش یافته[3] و پلی پلوئید[4] را نام برد.
گیاهان دارویی فراوانی در کشور ما می‌رویند که بسیاری از آن‌ها از جمله نعناع فلفلی دارای طیف وسیعی از خواص دارویی می‌باشند. برهمین اساس بررسی و مطالعه گیاهان دارویی ایران با بهره گرفتن از ابزارهای امروزی ضروری به نظر می‌رسد. کشت سلول و بافت که به عنوان کشت درون شیشه‌ای[5] و یا کشت استریل نیز مطرح می‌شود، ابزاری مهم در مطالعات پایه و کاربردی بوده و دارای کاربردهای تجاری است (رجب‌بیگی و همکاران، 1385؛ سونانداکوماری و همکاران[6]، 2003). یکی از این کاربردها امکان ایجاد گیاهان ترانسژنیک با وارد کردن DNA تقریبا از هر منبع دیگری می‌باشد. شاید اولین قدم در زمینه کشت بافت گیاهی در سال 1756 توسط هنری لوئیس داهامل برداشته شد، زمانی که وی شاهد تشکیل کالوس[7] در حین مطالعه مواد التیام دهنده زخم‌های گیاهی بود (غضنفری[8]، 1994).
اساس تئوری کشت بافت گیاهی توسط گتلیت هابرلنت از آکادمی علوم آلمان در سال 1902، بعد از آزمایش‌های وی روی کشت تک سلول‌ها پیشنهاد گردید (هابرلنت[9]، 1902). توسعه روش‌های کشت بافت و زیست‌شناسی مولکولی برای تبادل DNA بین موجودات زنده غیر خویشاوند این ام

زن، فشار خون بالا ، و نیمرخ چربی غیر طبیعی است (ریدکر و همکاران[5] ،2001).
از دیرباز، نیمرخ­های چربی(پروفایل لیپید) به عنوان شاخص بیماری­های قلبی عروقی محسوب شده اند. هر چند، افزایش LDL-C^[6] و کاهش HDL-C^[7] شاخص­های اصلی و عامل خطر بیماری­های عروقی می باشند، گزارش­ها نشان می­ دهند بعضی از افراد با HDL-C وLDL-C طبیعی به بیماری­های قلبی­­ عروقی مبتلا بوده اند.ریدکر و همکاران(2002) با مطالعه روی 27939 زن سالم با میانگین سنی 54 سال که به مدت 8 سال با نظارت کامل به طول انجامید، گزارش کردند تقریبا نیمی از کل حوادث قلبی عروقی این مدت در زنانی رخ داده است که مقادیر LDL-C آنها کمتر از 130 میلی گرم در دسی لیتر بوده است. این موضوع نشان می دهد برای شناسایی افراد در معرض خطر، به شاخص­های دیگری نیز باید توجه کرد(ریدکر ،2001).
در سال­های اخیر ارتباط میان التهاب و آترواسکلروزیس طی تحقیقات بسیاری اعلام شده است، بر اساس اغلب گزارشات گسترش بیماری­های قلبی عروقی زمینه­ای التهابی دارد و التهاب عمومی، نقش محوری در توسعه و پیشرفت آترواسکلروز ایفا می کند(بائرواسنو[8]،2003؛بالک و ریدکر^[9]،2001). التهاب^[10]، پاسخی فیزیولوژیک به محرک های گوناگون مثل عفونت، جراحات بافتی و ترومای بدنی است. که با تجمع لکوسیتها در جایگاههای عفونت، اتساع عروقی و افزایش نفوذپذیری عروق همراه می باشد، این فرآیند با تغییر در میزان پروتئین­های پلاسما، مشخص می شود(وجگانی، 1383).
برخی شاخص­های التهابی که پیشگویی­کننده بیماری­های قلبی عروقی می باشد، عبارتند از:
فیبرینوژن^[11]، هاپتوگلوبین^[12]، سایتوکاینها^[13]، آمیلوئید A سرم^[14]، CRP^[15] و مولکولهای چسبان سلولی^[16] مثل ICAM-1^[17]، ^[18]VCAM-1، سلکتینها^[19] و اینتگرینها^[20]و. با وجود این، پژوهشگران زیادی ICAM-1 را به عنوان شاخص التهابی جدید پیشگویی کننده مستقل بیماریهای قلبی عروقی معرفی کرده اند (بالک و ریدکر2001 ؛ عالی زاده و همکاران1383).
از سویی دیگر افزایش مولکولهای چسبان سلولی در بیماران چاق یک نقش مهمی در پیشرفت اختلال آندوتلیالی یا آترواسکلروز بازی می کند. به طوری که باسانکا^[21] و همکاران (2009) پس از بررسی تاثیر چاقی و تفاوت مخازن چربی بر بروز ژنی بافت چربی و سطوح پروتئین مولکولهای چسبان سلولی مشاهده کردند، چاقی سطوح پروتئین ICAM-1 و VCAM-1 را افزایش می دهد و افزایش مولکولهای چسبان در چربی احشایی ممکن است رابطه جهت دار تازه ای بین چربی احشایی و افزایش خطر ضایعات قلبی عروقی ایجاد کند(بوسانسکا و همکاران[22]،2009).
مولکولهای چسبان، گیرنده­های گلیکوپروپئین هستند که بر سطوح مختلفی از سلولها بروز می­ کنند و نه تنها بر سطح خارجی غشای سلول وجود دارند بلکه از میان 

غشا عبور کرده و وارد سیتوپلاسم می شوند. مولکولهای چسبان در جهت دادن به حرکت گلبولهای سفید جریان خون و همین­طور خروج آنها از گردش خون به سوی بافتهای لنفاوی و غیره، بخصوص مناطق عفونت و التهاب اهمیت دارند، بعضی از این مولکولها به شکل محلول در پلاسما هستند و حضورشان نشان دهنده درجه اختلال آندوتلیال رگی می باشد. وجود اختلال آندوتلیالی آغاز مرحله­ای از تغییرات عروقی است که نتایج پایانی آن آترواسکلروز با همه عوارض ثانویه نامساعد است(بلان[23] ،2003).
افزایش غلظت مولکولهای چسبان محلول ممکن است پاسخ­های ایمنی را مختل کند و واسطه ای در فرآیند التهابی آترواسکلروز باشد. به نظر می رسد گسترش ضایعه آترواسکلروزی اولیه مستلزم اتصال مونوسیتها به آندوتلیوم عروقی و انتقال بعدی آن از آندوتلیوم می باشد، تغییر شکل مونوسیت به ماکروفاژها و متعاقب آن انباشت چربی به تولید سلولهای اسفنجی^[24](کف آلود) و تشکیل لایه چربی منجر می شود. فراخوانی بعدی سلولهای التهابی و تکثیر سلولهای عضله صاف باعث گسترش یک پلاک آترواسکلروزی بالغ می شود. شواهد نشان می دهد فرآیندهای التهابی در هر یک از این مراحل آتروژنز کاملا درگیر می باشند(عالی زاده و همکاران، 1383؛پیرو و همکاران[25]2005).
از طرف دیگر، فعالیت ورزشی بوسیله بهبود متابولیسم چربی/ گلوکز، مقاومت انسولینی و فشار خون بالا، عوامل خطرزای قلبی ـ عروقی را متوقف می­ کند. اگر چه، یک مقدار و شدت بهینه­ای از فعالیت ورزشی برای توقف هر یک از عوامل خطرزا وجود دارد، اما قابلیت شدت بالا یا یک مقدارکم از فعالیت ورزشی برای توقف یا پیشگیری از عوامل خطرزای قلبی عروقی تا حد زیادی شناخته نشده است. بنابراین شدت و مقدار بهینه تمرین ورزشی برای پیشگیری از عوامل خطرزای قلبی عروقی و ارتباط بین اثرات ناشی از تمرین ورزشی بر عوامل ذکر شده، نیاز به توضیح بیشتری درآینده دارد.
بیان مسئله
سالها قبل از آنکه ارتباط اختصاصی بین مولکولهای چسبان و برخی از بیماری­ها کشف شود، دانشمندان اهمیت بنیادی مسیرهای ارتباطی بین سلولها، بافت ها و اندام ها را درک نکرده بودند. مطالعات انسانی و حیوانی فراوان نشان می دهند چسپندگی بین سلولها و پروتئین ها که از راه مولکولهای چسبان ایجاد می شود در سلامتی و بیماری­ها اهمیت دارد. در حال حاضر، روشن شده است که در یک فرد سالم، عملکرد مولکولهای چسبان برای فرآیندهایی نظیر رشد جنین^[1]، تمایز^[2]، مرگ سلولی^[3]، رگ زایی^[4]، بهبود زخم^[5]، التهاب و رشد و یکپارچگی عروق^[6] ضروری است. اختلال در عملکرد مولکولهای چسبان سلولی، علت اصلی پیشرفت­های پاتولوژیک در بسیاری از بیماری­ها مثل سرطان، نقص­های ایمنی و بیماری­های قلبی عروقی است. در سالهای اخیر بسیاری از مطالعات به وضوح نشان داده اند عمل غیر طبیعی مولکولهای چسبان یا کمبود یک مولکول چسبان اختصاصی (ناشی از جهش ژنی) می تواند مرگ آفرین باشد. همچنین، افزایش بیان یا فعالیت این مولکولها می تواند در حالت­های پاتولوژیکی نظیر متاستاز تومورها، پاسخ­های التهابی و . ایفای نقش نماید(عالی زاده و همکاران1383؛وجگانی.1383 ).
شواهد رو به افزایشی نشان می دهند، مولکولهای چسبان سلولی نقش مهمی در پاتوژنز آترواسکلروز دارند. چسپیدن سلولهای موجود در خون به سطح شریانها، یکی از نخستین وقایع شناسایی در آترواسکلروز محسوب می گردد(عالی زاده و همکاران1383 ؛جگانی 1383؛ عندلیب و همکاران 1385).

چکیده
مقدمه: مورفین به طور وسیعی برای درمان دردهای مزمن استفاده می­شود. در حالی­که این سودمندی با پیشرفت تحمل به آثار ضددردی آن از بین می­رود. اطلاعات خوبی در مورد اثرات مفید ورزش فیزیکی بر عملکردهای شناختی و حفظ سلامت مغز بیان شده است، در حالی­که گزارش­های کمتری درباره نقش­های ورزش ارادی و اجباری بر تحمل به اثر ضد دردی مورفین در موشها وجود دارد.
روشها: در این مطالعه به موشها همزمان با دوره 8 روزه از ورزش ارادی و اجباری روزی یک بار mg/kg10مورفین به صورت زیر جلدی تزریق شدند. در جریان این تزریقات در روزهای 1،4،8 درصد حداکثر پاسخ احتمالی(%MPE) مورفین توسط تست Hot plate اندازه ­گیری شد.
نتایج: در ورزش ارادی و اجباری آستانه ضددردی نسبت به گروه بدون ورزش افزایش داشته است )05/0>p). هم­چنین ورزش ارادی و اجباری به طور مشخصی توان مورفین را نسبت به گروه مورفینی بدون ورزش افزایش داده است )05/0>p). بنابراین ورزش ارادی و اجباری مانع ایجاد تحمل به ضد دردی مورفین در طول 8 روز درمان مداوم می­شود. وقتی­که موشهای ورزشکار به موقعیت بدون ورزش بازگشتند حساسیت به مورفین به طور قابل ملاحظه­ای در آنها افزایش پیدا کرد و (%MPE) به­طور مشخصی نسبت به گروه­های سالینی افزایش داشت)05/0>p).
نتیجه گیری: نتایج نشان داد که ورزشهای ارادی و اجباری ممکن است عامل مهمی برای درمان پیشرفت تحمل به اثرات ضددردی مورفین باشد.
واژه­های کلیدی: تحمل، مورفین،حداکثر پاسخ احتمالی(%MPE)، ورزش ارادی، ورزش اجباری.
1-1- مقدمه و بیان مسئله
آشنایی انسان با مواد مخدر و مصرف آن چنان سابقه مبهمی دارد که علت دقیق مصرف آن دقیقا معلوم نیست، اما توجه انسان به قدرت ضد دردی مواد اوپیوئیدی از جمله تریاک چشمگیر بوده است. انسان همواره جهت تسکین درد و درمان برخی بیماری ها از مواد مخدر استفاده کرده است. مورفین از آلکالوئیدهای تریاک می باشد که با اتصال به رسپتو رهای اوپیوئیدی نوع μ باعث کاهش تحریک پذیری نورون های مسیر عصبی درد می­شود. بنابراین به­ عنوان یک ضد درد قوی به صورت وسیعی برای تسکین درد­های شدید مورد استفاده قرار می گیرد (روح بخش و همکاران،1389). با وجود این، استفاده طولانی مدت این داروها با دو مشکل عمده تحمل و وابستگی همراه است که اثر بخشی و مصرف آنها را تحت تاثیر قرار داده و محدود می­سازد (تنگ وهمکاران [1]، 2006).
مصرف مداوم مواد مخدر با برانگیختن مکانیسم­های سازشی، تغییرات کوتاه مدت و نیز ماندگار در عملکرد نورونها و شبکه ­های عصبی حساس به اوپیوئیدها ایجاد می­ کنند. ایجاد تحمل، وابستگی و حساس شدن نمونه هایی از مکانیسم­های سازشی هستند) ویلیامز وهمکاران[2] ،2001). اگرچه اوپیوئیدهای درونزاد و برونزاد درد را تسکین می‏دهند، لیکن تجویز مزمن و طولانی مدت آنها و بویژه در دوزهای بالا، منجر به ایجاد تحمل نسبت به اثرات ضد دردی و سایر اعمال فارماکولوژیک آنها می‏شود. تحمل عبارتست از کاهش اثر یک دارو متعاقب مصرف مکرر با دوز ثابت و به عبارت دیگر نیاز به افزایش دوز دارو برای حفظ همان اثر قبلی است ( نستلر[3]،1992; کوب و بلوم [4] ،1988). بروز تحمل به اثرات ضد دردی مورفین از مهمترین دلایل محدودیت مصرف طولانی مدت آن است ( نستلر،1992; کوب و بلوم ،1988). اکنون از نظر سلولی-مولکولی و نیز از نظر ساختاری عملکرد مورفین در القاء تحمل بخوبی شناخته شده است ( ویلیامزوهمکاران ،2001).
1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق
با توجه به اینکه مصرف مورفین جهت کاهش درد بعد از مدتی می تواند منجر به ایجاد تحمل و وابستگی نماید به همین دلیل یافتن راههایی‌ که بتواند تحمل به مورفین را کاهش داده و بی‌دردی آن را افزایش دهد از مهمترین اهداف برنامه‌های تحقیقاتی در این زمینه است. یکی از این برنامه­ها تمرین­های فیزیکی می باشد. پیدا کردن راه های موثر برای جلوگیری از تغییرات سیناپسی ناشی از داروهای مخدر، می ­تواند نقش مهمی در درمان و جلوگیری از عود (به عنوان یک مشکل بالینی) آن داشته باشد. به نظر می­رسد یکی از روش های موثر و کم هزینه ورزش باشد. مکانیسمی که از طریق آن ورزش می ­تواند به عملکرد مغز کمک کند هنوز در پرده ابهام قرار دارد و به خوبی شناخته نشده است ولی به نظر می­رسد که این مکانسیم شامل تغییر در شکل پذیری سیناپسی باشد) وایمن و همکاران[5]،2003). با توجه به افزایش یادگیری توسط ورزش ارادی با به کارگیری سیستم های پاداشی(لت وهمکاران[6] ،2001) و نیز افزایش رهایش پپتیدهای اوپیوئیدی درونی در طی وررزش (که اثرات مثبت فراوانی دارد) استفاده از ورزش ارادی برای درمان بیماران معتاد توصیه شده است) تورن وهمکاران[7] ،1990 ;کویانکوگلو وهمکاران [8]،2001 لت وهمکاران[9] ،2001،). یافته­ها نشان داد هر دو نوع ورزش ارادی و تریدمیل موجب کاهش خودتجویزی کوکائین (اسمیت وهمکاران[10] ،2008)، آمفتامین) کانارک وهمکاران[11]،1995) و مورفین ( حسینی وهمکاران، 2009) درحیوانات آزمایشگاهی می­شوند. در این راستا نتایج یک مطالعه نشان داد رت­هایی که در طول ورزش دویدن، دسترسی آزاد به آب و الکل داشتند الکل کمتری را در مقایسه با آب مصرف کردند و در متابولیسم الکل نیز تغییری مشاهده نشد. این یافته نشان داد که اثرات پاداشی الکل با ورزش جایگزین گردید( ارینگروهمکاران [12]،2009). شواهد زیادی وجود دارد که ورزش ارادی با اثر بر روی سیستم­های پاداشی، اثرات خودانگیزشی[13] دارد ) لت وهمکاران،2001). این یافته­ها این فرضیه را حمایت می­ کنند که ورزش احتمالا یک مداخله­گر موثری در پیشگیری از عوارض دارو­های مورد سوء مصرف و برنامه ­های درمانی آن بصورت تضمین کننده باشد) اسمیت وهمکاران ،2008). نتایج قبلی میلادی و همکاران نشان داده است که ورزش ارادی دویدن موجب تضعیف نشانه­ های قطع در گروه وابسته به­ مورفین­گردید. به عبارتی ورزش ارادی شدت وابستگی به مورفین را کاهش می دهد (میلادی گرجی وهمکاران،1389و 2011).
تجربیات اخیر و یافته­ های بالینی نشان داد که ورزش منظم طولانی­ مدت می ­تواند سیستم اوپیوئیدی مرکزی را فعال کند و موجب تحریک رهایش پپتیدهای اوپیوئیدی درونزا و افزایش آستانه درد هم در انسان و هم در جانوران گردد، لذا پیشنهاد گردید ورزش می ­تواند برای درمان بیماران معتاد استفاده شود) تورن وهمکاران ،1990 ;کویانکوگلو وهمکاران ،2001). از طرفی در مطالعه مت و همکاران آمده است که موش­ها حساسیت کمتری به اثرات ضد دردی مورفین و متابولیت­هایش در پایان 3 هفته ورزش ارادی دویدن نشان دادند (متز و کانارک [14]،2006). در مطالعه­ای دیگر نشان داده شد که تجربه قبلی با ورزش دویدن موجب تحمل متقاطع با اثرات پاداشی مورفین می گردد (لت، [15] 2002).
با توجه به مطالعات به عمل آمده اطلاعات متناقضی در رابطه با اثرات ورزش بر پدیده تحمل وجود دارد. لذا در این مطالعه نقش ورزش ارادی دویدن با چرخ دوار[1] و نیز ورزش اجباری با تریدمیل بر پدیده تحمل در مدل جانوری مورد ارزیابی قرار می گیرد. لازم به ذکر است ورزش ارادی در حیوانات ایجاد استرس نمی نماید. این نوع ورزش می تواند مانع اثرات منفی و یا سطح بالای کورتیکوسترون بر روی پروتئینBDNF ناشی از ورزش شود (آدلارد و کاتمن[2] ،2004). این نوع ورزش شباهت نزدیک با افرادی دارد که داوطلبانه ورزش می­ کنند چون حیوانات می­توانند زمان، سرعت و مسافت دویدن را در طول تجربه تنظیم کنند ) کاتمن و انگسرکسار[3] ،2002)، در حالیکه ورزش اجباری همراه با استرس می باشد. لذا اثرات هر دو نوع ورزش در این پژوهش مورد مطالعه قرار می گیرد.
1-3- اهداف تحقیق
اهداف این تحقیق عبارتند از:
1- بررسی اثرات ورزش ارادی و اجباری کوتاه مدت (8 روزه) بر بیان تحمل به ضددردی ناشی از ورزش.
2- بررسی اثرات ورزش ارادی و اجباری کوتاه مدت (8 روزه) بر بیان تحمل به اثرات ضددردی مورفین.
3- بررسی حساسیت به اثرات ضددردی مورفین در دوره بدون ورزش در موشهای ورزشکار به دنبال ورزش منظم 8 روزه ارادی و اجباری.
1-4- متغیرهای تحقیق
1- متغیر مستقل: مورفین، ورزش ارادی (دویدن روی چرخ دوار) و ورزش اجباری (تریدمیل ).
2- متغیر وابسته: آستانه درد، ضددردی مورفین که با با بهره گرفتن از ( صفحه داغ)[4] قابل اندازه گیری می باشد.
1-5- پرسش­های تحقیق
الف) سؤال اصلی تحقیق:
تاثیر ورزش بر روی تحمل به اثرات ضددردی مورفین چگونه است؟
ب) سؤالات فرعی تحقیق:

1. آیا به دنبال ورزش ارادی پدیده تحمل در ضد دردی ناشی از ورزش رخ می دهد؟
3. 
4. آیا به دنبال ورزش اجباری پدیده تحمل در ضد دردی ناشی از ورزش رخ می دهد؟
5. آیا ورزش ارادی قادر است تحمل به اثرات ضد دردی مورفین را کاهش دهد؟
6. آیا ورزش اجباری قادر است تحمل به اثرات ضد دردی مورفین را کاهش دهد؟

تعداد صفحه :86
قیمت : 14700 تومان

***

پایان نامه رشته  زیست شناسی گرایش: میکروب شناسی

با عنوان : جداسازی و شناسائی اندوفیت­های گیاهان داروئی بابونه نعناع فلفلی