افزایش توان صادراتی
آشنایی تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی با دیدگاه ها و انتظارات خریداران خارجی
افزایش آگاهی و اطلاعات خریداران خارجی از کالاها و خدمات شرکتهای ایرانی
افزایش اطلاعات تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی از شرایط بازارهای خارجی
شناسایی کشورهای رقیب و بازارهای هدف
مقدمه
دستیابی به رشد اقتصادی پایدار و توسعه همه جانبه، نیازمند پیروی از الگوهای مناسب توسعه اقتصادی می­باشد. تجربه کشورها، علی­الخصوص شرق آسیا، بیانگر این موضوع است که این کشورها از الگوی توسعه صادرات به نحو درست بهره ­برداری کرده­اند تا به رشد اقتصادی بالا و پایدار دست یافته­اند. برای کشور ما که اقتصاد آن همواره به لحاظ کسب درآمدهای ارزی به تولید و صادرات نفت وابسته بوده است و با توجه به نوسانات قیمت نفت در دو برنامه گذشته و میزان ذخایر نفتی و توانایی صدور آن برای کشور، سیاست جایگزینی صادرات غیرنفتی جهت تأمین ارز مورد نیاز کشور یعنی صنایع داخلی را تشویق به تولید کالاهای وارداتی و صدور دیگر کالاها به کشورها بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا هر آنچه که بتواند به توسعه صادرات غیرنفتی کمک کند می­بایست مدنظر سیاستگذاران، برنامه­ریزان و فعالان اقتصادی قرار گیرد. یکی از ابزارهای مهم برای رونق بخشیدن به صادرات و انجام فعالیت موثر در تبلیغات و بازاریابی کالاها و خدمات، نمایشگاه­ها می­باشند. با توجه به نظرات کارشناسان اقتصادی و بازرگانی از موثرترین نمایشگاه­ها در توسعه صادرات غیرنفتی، برگزاری نمایشگاه­های تخصصی (صادراتی) بین ­المللی است که این تحقیق به بررسی عوامل موثر بر موفقیت آن می ­پردازد.

بیان مسئله پژوهش
در سال­های اخیر صادرات غیرنفتی واژه­ای متداول در ایران و سایر کشورهای صادرکننده نفت(به ویژه کشورهای خاورمیانه) است. تا چندی پیش این کشورها، صادراتی جز نفت و گاز نداشتند و همواره در معرض این انتقاد بودند که اقتصادشان تک محصولی بوده و درآمدشان با تغییر قیمت در نوسان است. (زیرک،معصومه، اثرات اجرای اصل 44قانون اساسی و نقش چشم­انداز 20 ساله و برنامه چهارم در توسعه صادرات غیر نفتی، مجموعه مقالات چهاردهمین همایش ملی توسعه صادرات غیر نفتی کشور، مهر 1387) تجربه  نشان داده که آن دسته از کشورهایی که دارای اقتصاد تک محصولی و عمدتاً وابسته به نفت هستند؛  نه تنها مسیر توسعه را طی نخواهند نمود بلکه در مواجهه با طوفانهای اقتصادی دچار بحران خواهند شد.  براین اساس، از جمله راه های رشد اقتصادی و دست­یابی به بازارهای جهانی، کاستن از میزان وابستگی درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت خام و توسعه صادرات غیر نفتی می­باشد.(سلطانی، الیزابت، شیدا خیراندیش، صادرات غیر نفتی در استان فارس بررسی اثر متغیرهای کلان اقتصادی و تعیین مزیت نسبی محصولات استان، مجموعه مقالات چهاردهمین همایش ملی توسعه صادرات غیر نفتی کشور، مهر 1387،ص415) برای جهش درآمدهای ارزی حاصل از صادرات غیر نفتی، ضرورت دارد از تمامی ابزارهای نفوذ در بازارهای جهانی و منطقه­ای به نحو مطلوب و متناسب بهره ­برداری شود. یکی از ابزارهای بسیار کارآمد نمایشگاه می­باشد که می ­تواند ارتباط مستقیمی بین عرضه­کننده و متقاضی کالا و در نهایت مبادله کالاها و خدمات را میسر سازد. فعالیت­های نمایشگاهی موجبات پویایی سایر بخش­های اقتصادی نیز می­شود، به طوری که بهره­ گیری از روش­ها و تکنیک­های علمی مبتنی بر برنامه ­ریزی هدفمند و جامع در فرایند برپایی و استفاده از نتایج نمایشگاه­ها می ­تواند نوید بخش رونق اقتصادی باشد. این گونه نمایشگاه­ها از دیدگاه صادرات صنعتی و خدمات مناسب­ترین فرصت­ها را برای تولیدکنندگان و عرضه­کنندگان مهیا می­سازد تا از طریق توانمندی­های خود به مشتریان بالقوه، افزایش فروش و در نتیجه ارتقای سطح فعالیت اقتصادی خود را رقم زنند(علوی،1383) (علوی،سید محمد رضا، مقدمه­ای بر صنعت نمایشگاهی، شرکت نمایشگاه­های بین المللی،1383). حال این مسئله در ذهن ما به وجود می­آید که آیا نمایشگاه­ها می­توانند به عنوان یک ابزار بازاریابی موجبات توسعه صادرات غیر نفتی و کاهش وابستگی درآمدهای ارزی به صادرات نفتی را ایجاد کنند یا نه؟و چه عواملی بر موفقیت هر چه بهتر نمایشگاه ها اثر دارند؟

اهمیت، ضرورت و انگیزه پژوهش
صادرات به عنوان موتور محرکه اقتصاد و رمز بقای کشورها در بازارهای جهانی نقش مهمی را در عرصه اقتصاد ایفا می­ کند، زیرا تقویت ظرفیت های تولید و ایجاد ظرفیت های جدید ضمن هموار کردن راه توسعه صادرات نقش دولت را به عنوان تضمین­کننده سرمایه­گذاری­های موجود و کاهش انحصار پر رنگ­تر می­ کند. از سوی دیگر صادرات امکان استفاده از بازارهای جهانی را برای رشد تولید داخلی مهیا کرده و بنگاه­های تولیدی را قادر می­ کند تا از محدودیت­های بازار داخلی رها شده و با توسعه صادرات بازارهای جهانی را هدف قرار داده و از صرفه­های اقتصادی حاصل از مقیاس تولید بیشتر بهره ­برداری کنند.(مریم فدایی، نقش تحقیقات استراتژیک بازار در توسعه صادرات،، مجموعه مقالات چهاردهمین همایش ملی توسعه صادرات غیر نفتی کشور، مهر 1387،ص659)

یکی از  ابزارهای مهم برای رونق بخشیدن به صادرات و انجام فعالیت موثر در تبلیغات و بازاریابی کالاها و خدمات، نمایشگاه­ است. هیچ یک از وسایل ارتباط جمعی همانند نمایشگاه­ دارای کارکرد چند بعدی نیستند. در نمایشگاه می­توان علاو بر جذب مشتریان جدید و بهبود مناسبات با مشتریان فعلی، از تغییرات در ترکیب و رفتار آنها اطلاع حاصل کرد و ضمن تماس مستقیم با خریداران بالقوه اطلاعات مورد نیاز در زمینه ­های چون کیفیت کالا، روش یا طرقه کار با آن، خدمات پس از فروش . را در اختیار آنها گذاشت. در تعریف گویا و کوتاه نمایشگاه را می­توان تبلیغ زنده نامید، زیرا در نمایشگاه عواملی چون تولیدکننده، توزیع­کننده، مصرف ­کننده کالا یا خدمات دریک زمان و مکان مناسب گردهم می­آیند، هم چنین برگزاری نمایشگاه  موجب افزایش سطح اطلاعات و دانش عمومی، علمی و فنی بازدیدکنندگان می­گردد.(نیازی،1382،ص17) (نیازی،سید رضا(1382)؛ حضور موفق در نمایشگاه، چاپ اول، نشر اتابک.)

اهداف پژوهش
در طی سال­های اخیر بخش عمده کشور، علی الخصوص دولت مردان و اقتصاددانان بحث توسعه صادرات غیر نفتی و جهش صادرات را در سرلوحه کاری خود قرار داده­اند ، و به دنبال استراتژی مناسب جهت بهبود روند فعلی وافزایش صادرات کالا و خدمات می­باشند . لذا موضوعاتی نظیر پیوستن به سازمان تجارت جهانی، ایجاد مراکز تجاری در دیگر کشورها، تسهیل مقررات صادرات، حضور در نمایشگاه­ها، ایجاد مناطق آزاد تجاری و غیره، همه در جهت موضوع توسعه صادرات غیر نفتی می باشد. از جمله راهکارهایی که مرکز توسعه صادرات به عنوان سیاست­گذار انتخاب نموده است (ادغام در سازمان توسعه تجارت ایران) برگزاری نمایشگاه­های تخصصی صادراتی می­باشد (وظیفه اصلی برگزاری نمایشگاه­ها در داخل و خارج از کشور به عهده شرکت سهامی نمایشگاههای بین المللی ایران می­باشد.)

اهداف در این پژوهش، عبارتند از:

شناسایی عوامل موثر در موفقیت نمایشگاههای تخصصی بین ­المللی (صادراتی)
پیشنهاد راهکار مطلوب و مناسب جهت برگزاری موفقیت­آمیز نمایشگاه­هاسوالات اصلی تحقیق
چه عواملی در موفقیت نمایشگاه­های تخصصی بین المللی (صادراتی) موثراست؟

فرضیه های پژوهش
مدیریت، هدایت عملکردی نیروها، تبلیغات حرفه ای و تخصصی بر موفقیت نمایشگاه ها تأثیر معنادار دارد.
شفاف سازی برای مشارکت کنندگان، لزوم نظام حمایتی و رعایت اصول بازرگانی بر موفقیت نمایشگاه ها تأثیر معنادار دارد.
توجه به شرایط حاکم بر جامعه و همکاری و مشارکت همه عوامل درگیر نمایشگاه بر موفقیت نمایشگاه ها تأثیر معنادار دارد.
توجه به زمان و فضای برگزاری نمایشگاه بر موفقیت نمایشگاه ها تأثیر معنادار دارد.روش پژوهش
تحقیق حاضر از نظر هدف یک تحقیق کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده­ ها یک تحقیق توصیفی پیمایش و از نوع همبستگی است .

جامعه آماری پژوهش
جامعه آماری این تحقیق مدیران غرفه های شرکت کننده در نمایشگاههای تخصصی بین المللی( صادراتی) برگزار شده در محل دایمی نمایشگاههای تهران شش ماهه اول 1393 بوده است که بالغ بر 2000 نفر می باشد.

1-8-1- روش گردآوری اطلاعات

به منظور جمع­آوری اطلاعات در این پژوهش از روش کتابخانه­ای و میدانی استفاده شده است بدین ترتیب که به منظور جمع آوری تاریخچه و مبانی نظری از روش کتابخانه­ای با مراجعه به اسناد و مدارک ،سایت­های اینترنتی ، بانک­های اطلاعاتی و مقالات علمی و پایان ­نامه­ها و.استفاده شده و با بهره گرفتن از روش میدانی و جمع آوری نظرات شرکت کنندگان و مراجعین در نمایشگاه ها از طریق پرسشنامه بررسی گردید .

1-8-2- روش تجزیه و تحلیل­های آماری

جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است.

1-8-2-1- آمار توصیفی