قانون نحوه ی مجازات اشخاصی است که در امور سمعی و بصری فعالیت غیر مجاز می نمایند این قانون  برای اولین بار در سال ۱۳۷۲ تصویب شد با توجه به پیشرفت همگام با تکنولوژی اعمال مجرمانه در سال ۱۳۸۶ مورد اصلاح قرار گرفت.

۳ – قانون جرائم رایانه ای دیگر قانون خاص این مقوله است که یکی از تخصصی ترین قوانین مرتبط با حوزه ی هرزه نگاری است.

هرچند شاید بتوان بسیاری از مواد این قانون را به ظاهر مرتبط با هرزه نگاری دانست ولی چنانکه اشاره شد تلاش شده است مشخص ترین و مستقیم ترین مواد مرتبط با هرزه نگاری در این قسمت مورد بررسی قرار گیرد.

۱-۲-۳ منع قانونی و جستارهای وابسته:

هرزه نگاری در بسیاری از کشورها از جمله ایران ممنوع است. همچنین هرزه نگاری  کودکان به موجب پروتکل کنوانسیون حقوق کودک منع شده است و بسیاری از کشورها از جمله ایران به این پروتکل پیوسته اند.که در این خصوص تبارها و یا جنبش هایی در بسیاری از کشورها بر علیه این صنعت فعالیت کردند ،مانند جنبش ضد هرزه نگاری ،فیلم های هرزه ،فاحشگی و سانسور حقیقت ابتلا به این فضای مجازی و سرکوب جوامع نسبت به پیشرفت ،خصوصأ نسل جوان آن،که به دلیل این خطرات در بسیاری از کشورها به انواع مختلف جرم انگاری شده است.

۱-۲-۴ عوارض هرزه نگاری پس از ازدواج:

برخلاف باور رایج افرادی که به هرزه نگاری و دیدن فیلم های محرک جنسی و خواندن داستانهای سکسی عادت دارند  برخی محققان آنرا در ردیف اعتیاد به کوکائین قرار داده اند و همین موضوع موجب بازگشت فرد( عموماً مردها) به مشاهده و خواندن این مطالب خواهد شد که آسیب های آن پس از ازدواج به مراتب فاجعه بارتر از پیش از آن است. به نظر می رسد که این مطالب، یک محرک قدرتمند جنسی را برمی انگیزد که به دنبال آن، آزادسازی شهوت، اغلب توسط استمنا صورت می گیرد. هرزه نگاری، تصویر بسیار قدرتمند و هیجان آلودی ایجاد می کند که دائماً به ذهن فرد خطور می کند و او آنهارا در مخیله خود تفصیل می دهد. افراد به هنگام اعتیاد به هرزه نگاری، به تنهایی نمی توانند از شر آن خلاص شوند و آن را کنار بگذارند. علی رغم این که این اعتیاد، عواقب وخیمی مثل طلاق، از دست دادن خانواده و مواجهه با قانون(در موارد تهاجمات جنسی، آزار یا سوء استفاده از همکاران) را به دنبال دارد.(ALEFIR29/10/1389)

افراد با ضریب هوشی بالاتر بر خلاف انتظارها بیش از دیگران در معرض خطر قرار دارند چون قدرت خیال پردازی و تصویرسازی این افراد خصوصاً در خواندن داستانهای سکسی بالاتر از دیگران است و طبیعتاً اعتیادشان به این مطالب قویتر است.

این افراد پله پله به سمتی حرکت می کنند که هر چه پیشتر می روند به دنبال مطالب وقیحانه تری می گردند و در مرحله بعد زمان خود ارضایی را افزایش داده و به سمتی می روند که زمان بسیار زیادی طول می کشد تا فرد به مرحله آخر برسد.

از دید روانشناسان فهم و درک درجه اعتیاد و قدرت آن در معتادان برای غیر معتادان دشوار است. زمانی که تحت فشار آن بحران قرار می گیرند هیچ چیز نمی تواند جلوی آنها را بگیرد. و اعتیاد بر زندگی آنها حکمرانی می کند.

جدایی و طلاق در این زمینه بسیار رواج دارد و البته کمتر رسانه ای می شود. فرد معتاد به سمتی حرکت می کند که همسر مجبور است او را همراهی کند و او خواستار رفتارهای عجیب و متنوع جنسی خواهد شد و این موضوع تا جایی پیش می رود که همسر که درجه اعتیاد را درک نمی کند واز این رفتارها هیچ لذتی نمی برد نمی تواند موضوع را تحمل کند و نتیجه دعوا و جدایی و طلاق….

فرد معتاد اغلب خود ارضایی را به ارتباط سالم جنسی ترجیح می دهد. و این امر تقریباً همیشه، ظرفیت دوست داشتن و ابراز عشق به همسرشان در روابط خصوصی آنها را کاهش می دهد. این تخیل پردازی بسیار قوی است و موجب آزردگی خاطر همسران آنها می شود. مردان، بعد از دیدن اعمال غلو شده جنسی درفیلم های مستهجن، از زنان خود ارضا نمی شوند و آنها را ناکافی می دانند. محرک جنسی آنها، چیزی غیر از همسرشان است و همسر آنها به سادگی می تواند این امر را حس کند و در نتیجه، اغلب احساس تنهایی و رانده شدن می کند.

هر فردی که مرتباً با دیدن هرزه نگاری ها خود ارضایی می کند، خطر تبدیل شدن به یک معتاد جنسی و شرطی کردن خود به داشتن انحراف جنسی یا اختلال ایجاد کردن در روابط متعهدانه با همسر خود قرار دارد. یک  اثر جنسی  همیشگی، کاهش شدید ظرفیت دوست داشتن استو به عبارت دیگر، هرزه نگاری منجر به گسست آشکار عمل جنسی از دوست داشتن، عاطفه، توجه و دیگر احساسات طبیعی سالم و ویژگیهایی که به روابط زناشویی کمک می کنند، می شود. جنبه جنسی این افراد، عاری از ویژگیهای انسانی می شود.

یک تصور غلط اینکه  عموماً اینگونه فکر می کنند که خود ارضایی عواقب کم اهمیتی دارد و فقط تنش جنسی را کاهش می دهد. جدا از معیارهای اخلاقی، این گفته شاید صحیح باشد؛ اما یک استثناء وجود دارد و آن این است که خود ارضایی مداوم، تصویرپردازی هرزه نگاری ها(چه به صورت یادآوردن در ذهن و چه به صورت محرک آشکار هرزه نگاری)، موجب مخاطراتی از طریق شرطی سازی در ابتلاء به اعتیادهای جنسی و یا آسیب های جنسی دیگر می شود.

در این مورد، هیچ فرقی نمی کند که فرد، یک پزشک مشهور باشد یا یک قهرمان، مدیر یک شرکت، رئیس دانشکده، کارگر غیر ماهر و یا یک پسر بچه ۱۵ ساله؛ همه آنها می توانند نسبت به نابهنجاری جنسی شرطی شوند.

۲-۲-۱-۱ سیاست گذاری قانونی

شبکه مرکز ملی امور کود کان گم شده و استثمار شده ، در سال ۱۹۸۴ تاسیس شد تا به والدین کودکان ، مجریان قانون ، مدارس و اجتماعات برای تیمار کودکان گم شده و افزایش آگاهی عمومی درباره ی راه های جلوگیری از بزهکاری، بد رفتاری و سوء استفاده ی جنسی از کودکان خدمات لازم را ارائه دهد.

یکی از عمده ترین دغدغه های این مرکز  امنیت کودکان در اینترنت است.مطابق آمار مرکز سرشماری آمریکا تقریباً ۱۴ میلیون کودک در این کشور از اینترنت استفاده می کنند

۲ میلیون  کودک از اینترنت در خانه و مدرسه استفاده می کنند در حالیکه ۷ میلیون کودک تنها در مدرسه با اینترنت سر و کار دارند(نوتا و همکاران،۱۹۹۶ص۱۱۷)

اگر چه اغلب کودکان در اینترنت بهره  می برند ولی از آنجایی که احتمال سوء استفاده وجود دارد کنگره ی آمریکا شرایط لازم جهت مهیا ساختن شبکه ای را تصویب نمود.

بررسی گزارشهای مختلف  نشان می دهد که موثرترین وسیله برای حفاظت کودکان ، آموزش  همگانی و توانمند تر کردن مصرف کنندگان ، افزایش منابع اجرای قوانین موجود و استفاده ی بیشتر از فناوری موجود می باشد.

علاوه بر این رویکردها میتوان به اقداماتی از این قبیل اشاره کرد ، تعبیه ی عناصری در جستجو گرها که توسط والدین قابل کنترل باشد اقدامات داوطلبانه ی صنایع و شرکتها برای وضع استاندارها ،نصب برچسب های هشدار دهنده و استفاده از فناوری لازم برای ارائه مطالب با توجه به سن مخاطبان از آنجایی که استفاده از چنین فناوری  در ابعاد گسترده هزینه زیادی در بر دارد.لذا پژوهش درباره ی اثر بخشی فناوری ، تصفیه و مسدود کردن محتوای نامناسب ضروری به نظر می رسد.

۲-۲-۱-۲ کمیسیون حفاظت از کودکان در اینترنت و پیشنهادات آن

در اکتبر ۱۹۹۸ کنگره ی آمریکا کمیسیون حفاظت از کودکان در اینترنت را تشکیل داد تا درباره ی روشهایی برای کاهش دسترسی کودکان به محتوای مستهجن در اینترنت پیشنهاد هایی ارائه کند این فناوری و روشها با توجه به سهولت ، کاربرد ، هزینه ، اثر بخشی قوانین تصویب شده و قوای اجرایی ارزشیابی شد(نوتا و همکاران،۱۹۹۶،ص۱۱۸).

کمیسیون نتیجه گرفت که هیچ روشی به تنهایی نمی تواند کودکان را از چنین محتوایی دور بردارد ، بلکه با افزایش آگاهی عمومی ، فناوری و روش های موجود ، تقویت ضمانت اجرایی قوانین موجود و حرکات قانونمند صنایع میتوان شاهد تاثیر چشم گیری در این راستا بود.

کمیسیون مذکور پیشنهادات خود را بطور چکیده بصورت زیر ارائه داد:

الف:آموزش عمومی

۱-  دولت و بخش خصوصی باید طی اقدامات آموزشی برآگاهی عمومی راجع به فناوری و روش های موجود برای حفاظت از کودکان در اینترنت بیفزاید.

۲ –  دولت  و صنایع باید سیاستهای استفاده ی مناسب از اینترنت را ارتقاء بخشند.

ب:توانمند ساختن مصرف کننده

۱- باید منابعی برای ارزشیابی مستقل از فناوری های حفاظت از کودکان در اینترنت اختصاص یابد وتوانمندی این فناوری ها طی گزارش هایی به عموم مردم اعلام شود.

• صنایع باید ساز وکار حفاظت از کودکان را ارتقاء بخشند و دسترسی به آن را تسهیل نمایند

دولت باید استفاده از فناوری را با توجه به مفید و ایمن ساختن حضور کودکان در اینترنت تشویق کند.

ج:اجرای قانون

• دولت باید بودجه ی فوق العاده ای را به طرحهای تجسسی ، پیگرد و گزارش تخلف از قوانین موجود در رابطه با تجاوز به عفت عمومی اختصاص دهد و بر حفاظت کودکان از دسترسی به محتوای غیر قانونی تاکید ورزد.
• قوانین اجرایی باید فهرستی بدون تصویر ، از گروه های خبری نشانی ها ، پایگاه های اطلاع رسانی یا دیگر منابع اینترنتی که محتوای مستهجن دارد تهیه کند.
• دولت باید بودجه فوق العاده ای را به برخورد با ابعاد بین المللی جرائم اینترنتی شامل تجاوز به عفت عمومی و هرزه نگاری کودکان اختصاص دهد.

۲-۲-۲ مفهوم بزه دیدگی کودکان در مواجهه با محتوای نامناسب در فضای مجازی

کودکان در هنگام(آنلاین) بودن ممکن است به طریق گوناگون قربانی جرم واقع شوند این بزه دیده گی انواع و آثار گوناگون را درپی دارد که در این مجال به معرض و بررسی بزه دیده گی و آثار سوءاستفاده آن از اطفال خواهیم پرداخت.

سوءاستفاده از اطفال و فعالیت های مجرمانه جنسی که خود یکی از انواع جرائم اینترنتی علیه کودک است خود در سه بعد میتواند مدنظر واقع شود(میربد،۱۳۸۷).

۲-۲-۲-۱ تقاضاها و برخوردهای جنسی:

در هنگام کاربری کودک در محیط هایی مانند اتاق های گفتگو با ارسال پیام های فوری و پست های الکترونیکی ممکن است از طفل تقاضای مشغول شدن به فعالیت جنسییا گفتگوهای جنسییا دادن اطلاعات جنسی شخصی ، برخلاف خواسته فرد صورت گیرد  این مسئله به سه صورت متصور است.

در مورد حرمت هرزه نگاری که عبارت است از هرزه نگاری ونمایش تصاویر ثابت و متحرک مستهجن و مبتذل، می توان به امور چندی از قبیل حرمت اشاعه فحشا، حرمت افشای سر و اعانه براثم استدلال کرد. افزودن بر ادله ای که در ذیل مورد اشاره قرار می گیرد، ممکن است ادله دیگری نیز در حرمت هرزه نگاری یافت شود که به دلیل وافی به مقصود بودن ادله مزبور، به همین مقدار بسنده شده است.(بای و پورقهرمانی،۱۳۸۸ص۱۰۴).هر چند دلایل دیگری که از همه مهمتر آلودگی روانی و تأثیرات مخرب آن بر جامعه،انحطاط و سستی جوانان،طلاق های عاطفی بین زوجین،افسردگی و عقب ماندگی جوامع اسلامی و بسیاری ادله دیگر در حرمت هرزه نگاری مهر تأییدی می باشد که فقها آنرا اندیشیده اند.

۳-۲-۱-۱ اشاعه فحشا

در قرآن کریم در مورد افرادی که قصد اشاعه فحشا و منکر را در میان مؤمنان دارند، آمده است:

« ان الذین یحبون ان تشیع الفحشا فی الذین امنو لهم عذاب الیم فی الدنیا و الاخره…، همانا برای کسانی که تمایل به اشاعه فحشا در میان مؤمنان دارند، عذاب دردناکی در دنیا و آخرت خواهد بود…»(نور:۱۹)

در روایتی از پیامبر اکرم(ص) آمده است: « من اذاع فاحشه کان کمبتدبها…، شخصی که امر منکری را فاش می سازد، مانند شخصی است که آن را آغاز کرده…»(صدوق،۱۳۶۸، ص ۲۴۷).

در روایت دیگری نیز آمده است:« ومن سمع فاحشه فافشاها کان کمن اتاها…؛ شخصی که امر منکری را در مورد شخصی بشنود و آن را فاش سازد، همانند مرتکب آن عمل خواهد بود»(حرعاملی، ۱۳۶۸، ج ۱۲، ص۲۹۶).

نمایش دادن تصاویر عریان و نیمه عریان و یا نمایش اعمال جنسی از مصادیق بارز آیه و روایات مذکور است و عملی حرام خواهد بود[۱]؛ بنابراین طبق مبنای مشهور فقها  در باب تعزیراتکه متأخذ از  قاعده « التعزیر لکل فعل محرم» است  می توان برای مرتکب این عمل مجازات تعزیر قرار داد(حلی، ۱۴۱۳،ص۹۴۸ همان،ص ۵۴۸). همچنین مطابق آیه شریفه، برای اشاعه دهنده فحشا عذاب دنیوی وعده داده شده, اما نوع و کمیت این عذاب مشخص نشده است؛ بنابراین مجازت این عمل از سنخ تعزیر خواهد بود.

۳-۲-۱-۲ اعانه براثم:

انتشار تصاویر و فیلم های مبتذل و مستهجن،موجب گرفتار شدن دیگران در منجلاب گناه و فساد می شود و به این دلیل مصداق اعانه براثم است که به تصریح آیه شریفه « ولا تعاونوا علی الاثم و العدوان» عملی حرام و منهی عنه است و مطابق مبنای مشهور ، مرتکب آن مستحق تعزیر خواهد بود. افزودن بر آن، انتشار تصاویر افراد در مواردی موجب سوء استفاده سودجویان از صاحبان تصاویر و استثمار جنسی آنها می شود؛ از این رو مقدمه عمل حرام است. حال اگر پذیرفته شود مقدمه حرام، حرام است، هرزه نگاری را نیز می توان عملی حرام و مستوجب تعزیر دانست.

مقدمه حرام گاه به صورتی است که انجام دادن آن با انجام دادن حرام ملازمه دارد و به  تعبیر دیگر، مقدمه از اسباب تولیدیه و علت تامه فعل حرام است به گونه ای که پس از ارتکاب مقدمه، حرام نیز در خارج محقق می شود. برخی از فقها انجام دادن اینگونه مقدمات را حرام نفسی(خوئی، ۱۴۱۹، ص ۳۶۱) و برخی حرام غیری(خراسانی، ۱۴۱۵،ص ۱۶۰/منتظری،۱۳۷۰، ص ۱۸۹) دانسته اند؛ برخی نیز حرمت این قسم را تابع پذیرش وجوب مقدمه قرار داده اند(مکارم شیرازی ۱۴۳۵،ص۴۲۷/ سبحانی،[بی تا]، ج۱، ص ۴۰۰).

با توجه به این که هرزه نگاری با استثمار جنسی و محرماتی چون نگاه کردن شهوانی دیگران به تصاویر مزبور ملازمه ندارد  هر چند در بیشتر موارد چنین است، نمی توان آنرا مشمول این قسم دانست.

گاه مقدمه حرام از اسباب تولیدی محسوب نمی شود، بلکه مانند علت ناقصه حرام است. در چنین حالتی، اگر قصد مرتکب مقدمه حرام، وصول به حرام در خارج باشد و حرام نیز محقق گردد. ارتکاب مقدمه خواهد بود؛ اما اگر حرام در خارج محقق نشود، ارتکاب مقدمه حرام، حرام نخواهد بود؛ مگر  طبق مبنایی که تجربه را حرام می داند(خوئی، ۱۴۱۹،ص ۳۶۱)؛ بنابراین اگر قصد مرتکب پورنوگرافی، به گناه افتادن دیگران از راه امور شهوانی باشد و این امور نیز محقق شود، مطابق برخی از مبانی اصولی، می توان هرزه نگاری را از باب مقدمه حرام دانست.

۳-۲-۱-۳ افشای سر:

برخی از مصادیق هرزه نگاری که به نوعی مربوط به فیلم های خصوصی و خانوادگی و نیز روابط مشروع(روابط زناشویی) است  مشمول ادله حرمت افشای سر است حتی نمایش تصاویر و فیلم های متضمن امور جنسی که مخفیانه گرفته شده است. هر چند این روابط حرام بوده باشد مصداق افشای سر است که دارای حرمت شرعی است.

برخی از مصادیق هرزه نگاری مشمول نمادین حرام دیگری همچون ایذاء است؛ زیرا نمایش دادن تصاویر افراد بدون رضایت آنها موجب آزار و اذیت آنان شده ، گاه موجب فرو پاشیدن خانواده آنها و از هستی ساقط شدن آنان می گردد. نمونه های فراوانی وجود دارد که افراد با اغراض مختلف تصاویر دیگران را از راه اینترنت در معرض دید قرار می دهند و موجب آشفتگی خاطر آنها می گردند.

مرتکب عمل هرزه نگاری  را، در مواردی که عمل وی در حد گسترده و وسیع صورت گرفته باشد، به گونه ای که مشمول آیه « وسیعون فی الارض فساداً» باشد می توان از باب افساد فی الارض به مجازات رساند.

همچنین با توجه به فتاوای گروهی از فقها، در حرمت «تشبیب» به طریق اولی می توان حرمت برخی از مصادیق هرزه نگاری را به دست آورد؛ زیرا زمانی که تشبیب و یا به عبارتی دیگر میان محاسن و زیبایی های زنان مؤمن حرام باشد. به طریق اولی نمایش تصاویر آنها که موجب هدایت فاسقان به سوی صاحبان تصاویر و هتک حرمت آنان می شد، دارای حرمت و منع شرعی  خواهد بود. با وجود این، به نظر می رسد دلیل اصلی حرمت تشبیب، یکی از ادله پیشین[۲] است؛ از اینرو مشکل می توان حرمت تشبیت را دلیل مستقلی در مقابله ادله پیش گفته در نظر گرفت.

نکته دیگر اینکه ممکن است هرزه نگاری از جهت دیگری نیز تحریم شود؛ مثل اینکه تصویر مونتاژ شده یک شخص – را که حاکی از عمل جنسی او با شخص دیگر باشد و یا تصویر او در کنار یک زن که نشان دهنده ارتباط نامشروع با او باشد، نشان دهد؛ در این موارد عمل چنین فردی به دلیل نسبت دادن عمل نامشروع به شخص، حرام است.

۳-۲-۲ جواز جعل تعزیر برای اعمال مفسده آور

به اعتقاد بسیاری از فقیهان، مرتکب هر عملی که مفسده آور باشد، مستحق تعزیر خواهد بود، هر چند فعل مزبور حرام نبوده، مرتکب دارای شرایط عامه تکلیف(شرایط مسئولیت کیفری) نباشد(شهید اول،ج۲،ص۱۴۳)، می توان برای هرزه نگاری حتی بر فرض حرام نبودن آن  جعل مجازات نمود؛ زیرا این عمل به بنیان خانواده و اجتماع آسیب جدی وارد می نماید. قانونگذار جمهوری اسلامی، از اندیشه این دسته از فقها تبعیت نموده و برای مواردی که شرعاً گناه محسوب نمی شود مجازات وضع کرده است، هر چند ممکن است چنین مجازات هایی مجازات بازدارنده باشد نه تعزیری. تحولات دنیای امروز نیازهای عصر حاضر و مقتضیات زمان، ما را به سوی اندیشه ای که قانونگذار از آن پیروی کرده است، سوق می دهد در پایان یادآور می شود ضرورت نمایش تصاویر در موارد خاصی مانند امور پزشکی و آموزشی نمی تواند حرمت هرزه نگاری را به صورت مطلق بردارد، بلکه در اینگونه موارد، که برای توضیح بیماریهای خاص و یا آموزش امور مهم و حیاتی، نمایش تصاویر برهنه و یا قسمت هایی از اعضای بدن و مانند آن ضرورت داشته باشد، نباید هویت صاحب تصویر مشخص گردد تا از ایذای او و ایجاد مفسده جلوگیری شود که این امر نیز باید طبق موازین فقهی و اسلامی کنترل شود تا خدایی ناکرده دچار مفسده و زیان نشویم.

در این بخش با توجه به نظرات فقها و ادله شرعی به اختصار در یافتیم که اصل ،رعایت موازین و احکام شرع می باشد و هر چه که مفسده آور باشد و از نظر آیات،روایات و احادیث منع شده باشد باید جرم انگاری شود و هرزه نگاری که جرمی از دسته جرایم رایانه ای  بوده که امروزه با استفاه از گوشی های تلفن همراه بسیار شیوع پیدا کرده ،حتی لازم است خارج از جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی و بطور مستقل و مدون جرم انگاری شود.